۲۳ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۸:۳۷
آیا می‌شود تاریخ انسان خردمند را وارونه کرد؟
تاریخِ بشر دست‌کمی از کشتارگاه ندارد و این کشتارگاه محصول میل بی‌پایان ما به قدرت است. قدرت تنها زمین بازیِ ناپلئون و استالین نیست، همانطور که محدود به جنگ و میدان‌های سیاست‌ورزی نیست. قدرت مثل آب است، در هر رخنه‌ای که بتواند، نفوذ می‌کند و ما را در بازیِ دو سر باخت خود گرفتار می‌کند. اما آیا راهی ...
۲۲ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۸:۳۹
ماکس وبر را با نظریۀ افسون‌زدایی می‌شناسیم. وبر می‌گفت دنیای قدیم که لبریز از باورهای دینی بود، با آمدنِ مدرنیته جای خود را به جهانی سرد و عقلانی سپرده است. اما داستان‌های عامیانۀ چندین قرن پیش از وبر نیز مداوماً همین ایده را تکرار می‌کنند: جهانی قدیمی که پر از جن و پری بود و دنیای فعلی که جادو از آن ...
۲۱ دی ۱۳۹۷ ساعت ۱۰:۰۰
پرونده: چرا دوست داریم زندگی‌مان تجملی باشد؟
نَفَس همسایه با دیدن خودروتان به شماره می‌افتد و همکاران، چند لحظه یک‌بار، به ساعتی که در دست دارید ناخودآگاه خیره می‌شوند. اگر می‌خواهیم زمان را بدانیم، ساعتی ارزان‌قیمت یا تلفن همراه نیز کافی است؛ قاعدتاً احتیاجی به ساعتی چندمیلیونی نیست. مبلغ باقی‌مانده را می‌شود پس‌انداز کرد یا به خیریه‌ها داد. ...
۲۰ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۹:۲۴
نسخۀ صوتی: چرا این‌قدر راحت خامِ شارلاتان‌ها می‌شویم؟
بعضی شارلاتان‌ها اکسیر جوانی می‌فروشند و بعضی دیگر اندیشه. همۀ ما وقتی می‌شنویم عده‌ای خام حرف‌های دم دستی یک شارلاتان شده‌اند دلمان برای سادگی‌شان می‌سوزد، اما متوجه نیستیم که خود ما نیز ممکن است به‌راحتی در دام یکی از همین شارلاتان‌ها بیفتیم. شاید بهترین راه اجتناب از شارلاتان‌ها دامن نزدن به مزخرفاتشان ...
۱۹ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۸:۴۰
روزنامه‌ها مرده‌اند، زنده باد اخبار جعلی
دیگر روزی نیست که اخبار دروغ و جعلی به گوشمان نرسد. در دورانی که خبرها می‌توانند کشورها را تا مرز فروپاشی ببرند و برگردانند، انتشار خبرهای فوری از دست خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها خارج شده و حتی ترول‌ها هم می‌توانند شایعات را مثل ویروس به جان مردم بیندازند. اما حالا که بیش از همیشه نیازمند روزنامه‌نگاریِ ...
۱۸ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۸:۳۲
پیک‌نیک، ویرگول، صاعقه: معنای جهان در دنیای دیجیتال
چه چیزی در جهان واقعی است؟ متفکران بسیاری در تاریخ به این سؤال فکر کرده‌اند و پاسخ‌های زیادی هم داده‌اند. اما، با ظهور تکنولوژی و پیشرفت چشمگیر آن، آیا نمی‌توان گفت معنای واقعیت هم به همان اندازه تغییر کرده است؟ آیا می‌توان همانطور که دربارۀ «زیباییِ» نقاشی‌های پیکاسو حرف می‌زدند، دربارۀ زیبایی‌های ...
۱۷ دی ۱۳۹۷ ساعت ۱۵:۳۱
هنر داستان‌گویی و آشنایی با ادبیات به پزشک کمک می‌کند تا برای تبیین بیماری استعاره‌ای را برگزیند که بیشترین کمک را به بیمار می‌کند. پیش از این نیز فروید گفته بود نوع واژگانی که پزشک انتخاب می‌کند بر درک و رویارویی افراد با بیماری تأثیر دارد. با این اوصاف کار یک پزشک واقعاً چیست؟ جز اینکه داستان بیمار ...
۱۷ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۸:۲۵
آیا ربات‌ها می‌توانند احساس داشته باشند؟
آیا ممکن است بتوانیم واقعاً با یک ربات احساس صمیمیت کنیم؟ پاسخ به این پرسش واقعاً آسان نیست. فرض کنید رباتی داشته باشید که ده سال در خانۀ شما باشد، گاه‌گاه خاطراتی از روزهای گذشته یا غم‌ها و شادی‌هایتان تعریف کند، به حرف‌هایتان گوش بدهد و در تصمیم‌گیری مشاورتان باشد. آیا او را دوست خودتان نخواهید دانست؟...
۱۶ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۸:۳۲
وقتی می‌پذیرید ژن خوب ندارید، چه اتفاقی برایتان می‌افتد؟
نقشۀ ژنتیکی بدن ما انسان‌ها با هم تفاوت‌هایی دارد. می‌دانیم که بعضی‌ها از نظر ژنتیکی بیشتر مستعد برخی سرطان‌ها هستند یا ممکن است دی.ان.ای ما در چاقی تأثیراتی داشته باشد. به همین دلیل برخی از مؤسسات تحقیقاتی تلاش کرده‌اند تا بر اساس خصوصیات ژنتیکی هر فرد برنامه‌های غذایی یا ورزشیِ مخصوصی تدوین کنند. ...
۱۵ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۸:۱۸
می‌گویید که قرار است یک هفته با دوستانتان بروید مسافرت، یادآوری می‌کند که با پولی که می‌خواهی در این سفر خرج کنی می‌شود برای زوجی فقیر اجاق‌گاز خرید. می‌خواهید یک رمان بخوانید، می‌گوید بهتر است یک کتاب آموزشی بخوانی. می‌خواهید بروید فوتبال، پیشنهاد می‌دهد به جایش به بچه‌های بی‌سرپرست درس بدهی. از این ...
۱۴ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۹:۴۵
پرونده: آیا دوستانمان می‌روند و تنها می‌مانیم؟
احتمالاً کمتر واژه‌ای به اندازۀ «دوست» معنایش را در دوران‌های مختلف زندگی این‌همه تغییر بدهد. دوستان در ایام کودکی صرفاً هم‌بازیِ هم‌اند، اما در ایام نوجوانی صمیمی‌تر از خواهر و برادرها می‌شوند. با فرارسیدنِ ازدواجِ هر یک، ناگهان دوستی تا مرز نابودی پیش می‌رود و آن‌ها به افراد آشنایی تبدیل می‌شوند که ...
۱۳ دی ۱۳۹۷ ساعت ۱۰:۰۱
نسخۀ صوتی: مخترع «واقعیت مجازی» می‌گوید همین حالا شبکه‌های اجتماعی‌تان را حذف کنید
وقتی سرچ اینستاگرام را باز می‌کنیم، احتمالاً با انبوهی از پست‌های عجیب‌وغریب مواجه می‌شویم که کلیک بر روی هر کدامشان می‌تواند برایمان جالب و دوست‌داشتنی باشد. اما خیال کنید تاجری فریب‌کار، برای درآمد یا سود بیشتر، پشت دستگاه سرچ اینستاگرام نشسته و دارد پست‌های مشخصی را به‌سمت ما سوق می‌دهد. احتمالاً ...
۱۲ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۸:۳۴
ترامپ، ترامپیست‌ها و نحلۀ جدیدی از پوپولیسم
چپ و راست، طبقۀ کارگر و طبقۀ بورژوا، سوسیالیسم و لیبرالیسم، ملی‌گرایی و جهان‌وطنی. ظهور ترامپ و سیاست‌مدارانی شبیهِ او در اقصا نقاط دنیا، معناداری بسیاری از این دوگانه‌ها را زیر پرسش کشیده‌اند و این شکاف‌ها را به شکلی شگفت‌انگیز به نفع خود بلاموضوع کرده‌اند. چطور این اتفاق افتاد؟ ولفگانگ استریک، اقتصاددان ...
۱۱ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۸:۳۸
وقتی به‌جای تجربه‌کردن زندگی از آن عکس می‌گیریم، چه چیزی را از دست می‌دهیم؟
دیگر دیدنِ جاذبه‌های طبیعی مشهور یا آثار تاریخی پرشکوه تقریباً ناممکن شده است، چون هر وقت که برسید، هزاران نفر پیش از شما آنجا هستند و دارند پی در پی از خودشان عکس می‌گیرند. هر قدمی که برمی‌دارید باید مواظب باشید که عکس بقیه را خراب نکنید یا ناخواسته عکستان ثبت نشود. این عکس‌گرفتن‌ها در حال تغییر تجربۀ ...
۱۰ دی ۱۳۹۷ ساعت ۱۴:۳۰
نسخۀ صوتی: «علاقه‌ات را پیدا کن» توصیۀ مزخرفی است
«علاقه‌ات را پیدا کن؛ اگر آنچه را دوست داری انجام بدهی پیدا کنی، آن وقت دیگر مجبور نیستی حتی یک روز هم در زندگی‌ات کار کنی». حتماً شما هم جملاتی از این دست را شنیده یا خوانده‌اید. جملاتی که نقل محافل و سمینارهای موفقیت است و کتاب‌های روان‌شناسی عامه‌پسند را پر کرده است. مطالعات اخیر برخی روان‌شناسان ...
۱۰ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۸:۲۲
اگر معنای یک ایما و اشاره را درست نفهمید، ممکن است کشته شوید
زندگی روزمرۀ ما مملو از پیام‌هایی است که با ایما و اشاره رد و بدل می‌شود. استفاده از آن‌ها آنچنان طبیعی و بی‌سروصداست که معمولاً اهمیتشان را از یاد می‌بریم. اما وقتی با مردمانی از فرهنگ‌های دیگر مواجه می‌شویم، تازه می‌فهمیم که تا چه حد معنای اشارات آن‌ها را نمی‌فهمیم. یعنی چه که کسی نرمۀ گوشش را به ...
۹ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۸:۲۳
تصویر خیالیِ کارتن‌خواب‌ها از جایی به اسم «خانه»
از دور تماشاکردنِ کارتن‌خواب‌ها آن‌ها را نیمه‌زامبی‌هایی معتاد و بی‌مصرف نشان می‌دهد؛ و در بهترین حالت، رنج‌دیدگانی که مستحق ترحم‌اند. اما پژوهشگری که در میان آن‌ها زندگی کرده است می‌گوید تمرکز بر رنج و بدبختیِ بی‌خانمان‌ها تصویر کاملی از زندگی آن‌ها به ما نمی‌دهد. ساکنانِ کنار خیابان خلاقیت‌هایی به ...
۸ دی ۱۳۹۷ ساعت ۱۴:۰۰
آیا ممکن است آیندۀ نامعلوم ترس نداشته باشد؟
احساسات بخشی جدایی‌ناپذیر از حیات ما انسان‌ها هستند، اما، در علوم انسانی، مسابقه‌ای بی‌پایان برای نادیده‌گرفتن آن‌ها برپا بوده است. فیلسوفان پی‌در‌پی مرز میان عقل و احساس را مستحکم‌تر کرده‌اند و عالمانِ علم سیاست و مورخان و اقتصاددانان احساسات را از دایرۀ تحلیلی خود بیرون کرده‌اند. بااین‌حال، نگاهی ...
۸ دی ۱۳۹۷ ساعت ۰۸:۲۲
پروندۀ «سلطنت ترس» را در نهمین فصلنامۀ ترجمان بخوانید
نهمین فصلنامۀ ترجمان علوم انسانی، نوبت زمستان ۱۳۹۷، منتشر شد. پروندۀ این شماره «سلطنت ترس» نام دارد که در آن نوشتارهایی خواهید خواند درباب موضوع «ترس»، احساسی که زندگی فردی و اجتماعیِ این روزهایمان از آن خالی نیست: هر روز از یکدیگر می‌پرسیم «قرار است چه بر سرمان بیاید؟»، اما شاید پرسش صحیح این باشد ...
۷ دی ۱۳۹۷ ساعت ۱۰:۰۳
پرونده: فراموشی رستگاری جدید است
تقریباً هیچ‌کس از دو سال ابتداییِ تولدش هیچ خاطره‌ای ندارد و خیلی‌ها نیز، اواخر عمرشان، حتی فرزندانشان را فراموش می‌کنند. بین نوزادی و پیری هم، همۀ انسان‌ها مشغول کشتی‌گرفتن با این ویژگی عجیب‌اند و اغلب هم پشتشان به خاک می‌خورد. البته این ویژگی هم نجات‌بخش است و هم کشنده. شاید یکی رنج‌های گذشته‌اش را ...
