نسخۀ صوتی: آیا به دیگران ربطی ندارد که ما چه باوری داریم؟
نسخۀ صوتی: آیا واقعاً «رنگ رخسار خبر می‌دهد از سرّ درون»؟
دزدیدن نگاه، ور رفتن با چیزی و تته‌پته‌کردن؛ این‌ها را نشانه‌های مطمئنی برای تشخیص دروغ می‌دانند. اما مطالعات متعدد نشان داده‌اند که شانس تشخیص دروغ از روی این علائم خیلی بیشتر از پرتاب سکه نیست. گاهی حتی تکیۀ بیش‌ازاندازه روی این کلیشه‌های دروغ‌گویی می‌تواند نتایج فاجعه‌باری در اجرای عدالت از سوی پلیس یا دستگاه قضایی به همراه داشته باشد. با این حساب آیا، به‌جز حرکات متهمان، راه‌های بهتری هم برای تشخیص کسانی که می‌خواهند فریبمان بدهند وجود دارد؟
نسخۀ صوتی: چه می‌شد اگر دورکاری به معنای کارکردن از خانه نبود؟
«دفتر کار خانگی» نام دیگری است برای اتاق خواب، جای جدیدی که مخلوق دوران دورکاری است. کرونا ثابت کرد برای کارکردن نیاز نیست تا آن سر شهر بروید و روزی سه ساعت در ترافیک گیر کنید. البته دورکاری برای همه ایدۀ چندان کارآمدی نشد. در خانه، از بچۀ کوچکمان گرفته تا سبد رخت‌چرک‌ها استعداد این را دارند که حواسمان را پرت کنند و بازدهی‌مان را تا حد ممکن کاهش دهند. کال نیوپورت می‌گوید گرچه خانه جای کارکردن نیست، اما به طرقی شاید همچنان بتوانیم دورکاری را حفظ کنیم.
نسخۀ صوتی: اسکرول بی‌انتها: زندگی در زمانۀ اینستاگرام
توییتر عصبی و سیاسی و پر از فحاشی است، اینستاگرام زیبا و آرام و رنگارنگ. گاهی بستن توییتر و بازکردن اینستاگرام، مثل این است که از زیر آفتاب سوزان تابستان، ناگهان پا بگذارید به خنکای خوشایند بهار. اگرچه در اینستاگرام دعوا کم است، اما فرقه‌ها فراوانند: فرقۀ بدن‌سازها با شکم‌های شش تکه‌شان، فرقۀ شیرینی‌پزها با کیک‌ها و نان‌هایشان، فرقۀ مدل‌ها، سلبریتی‌پرست‌ها، کتاب‌دوست‌ها و غیره. و بالای سر همۀ آن‌ها، هوش مصنوعیِ ترسناکی که همه‌جا تعقیبتان می‌کند. دینا تورتوریچی دربارۀ زندگی در اینستاگرام نوشته است.
نسخۀ صوتی: فلسفه باشگاه مشت‌زنی است
تاحالا دعوا کرده‌اید؟ آن‌قدر که زیر مشت‌ولگد کسی کشته شوید؟ لابد نه، چون زنده‌اید و دارید این متن را می‌خوانید. دعوای فلسفی چه؟ در مناظره‌ای فلسفی طوری شکست خورده‌اید که تلخیِ شکست را زیر زبانتان حس کنید؟ اگر این شکست را نچشیده‌اید، بد به حالتان. چون، در این صورت، اصلاً نمی‌دانید فلسفه چیست. سقراط می‌گفت فلسفه مشق مرگ است. اما اگر در گفت‌وگویی فلسفی آنچنان ببازید که چیزی برای گفتن نداشته باشید، آن وقت اعتراف می‌کنید که فلسفه نه مشق مرگ، که خودِ مرگ است.
در دنیای مطبوعات، خبر فوری ارزشمندترین چیز است. خبرگزاری‌ها به هم فخر می‌فروشند که قبل از بقیه اخبار را انعکاس داده‌اند و هیچکس سرعتش به پای آن‌ها نمی‌رسد. اما این میل به گزارش سریع اخبار، این روزها وضعیت عجیبی به بار آورده است. به محض آنکه اتفاقی می‌افتد، صدها سایت خبری پر می‌شود از مطالبی مشابه. همگی نصفه‌نیمه، عجولانه و سرهم‌بندی‌شده. آیا واقعاً سرعت اینقدر ارزش دارد که به پای آن، همۀ استانداردها و اهداف دیگر خبررسانی را فدا کنیم؟ بعضی معتقدند که «نه».
نسخۀ صوتی: انسان اینقدر هم ابله نیست
در طول تاریخ، اغلبِ اندیشمندانْ «عقلانیت» را عامل تمایز انسان و حیوان می‌دانستند و آن را، صرف‌نظر از ماهیت و محدودیت‌هایش، جنبه‌ای ضروری از نوع بشر می‌دانستند. اما در سال‌های اخیر گروهی از پژوهشگران تلاش می‌کنند به کمک یافته‌های جدید روان‌شناسی و عصب‌شناسی نشان دهند عقلانیت چیزی شبیه توهم است. پژوهشگرانی مانند کانمن و تالر بر روی سوگیری‌های شناختی ما متمرکز شده‌اند و می‌گویند مغز انسان کشکولی از عواطف و پیش‌داوری‌ها و ترجیحات «غیرعقلانی» است. استیون پول نسبت به درستی و همچنین پیامدهای این نگاه به انسان بدبین است.
نسخۀ صوتی: عکس خنده‌داری از بچه‌تان گرفته‌اید؟ لطفاً منتشرش نکنید
تصور کنید اسمتان را جست‌وجو می‌کنید، و بلافاصله فیلمی بالا می‌آید که در آن دارید به خاطر موضوعی مضحک گریه می‌کنید، یا عکسی ظاهر می‌شود که در آن انگشتتان را توی سوراخ دماغتان کرده‌اید. این تجربه‌ای است که ما کمتر داشته‌ایم اما بچه‌هایمان کاملاً با آن درگیرند. شاید آن‌ها با خودشان فکر کنند: یک لحظه پدر و مادرم فکر کرده‌اند عکسی که گرفته‌اند خیلی بامزه است، اما من تا آخر عمر، شده‌ام «آن بچه‌ای که توی دماغش انگشت کرده بود».
نسخۀ صوتی: مرخصی استعلاجی دارد منسوخ می‌شود
شب سالم و سرحال به تختخواب می‌روید، اما صبح با گلودرد و تب بیدار می‌شوید. با خودتان فکر می‌کنید که آیا می‌توانید سر کارتان بروید، یا بهتر است در خانه بمانید و استراحت کنید؟ بالاخره تصمیم می‌گیرید که خانه بمانید. زنگ می‌زنید به محل کارتان تا مرخصی استعلاجی بگیرید. رئیستان هم می‌پذیرد، اما می‌گوید حالا که خانه‌ای لطفاً این گزارش را هم بنویس و آن موضوعات را هم پیگیری کن. برای خیلی‌ها، روزهای بیماری دیگر فرقی با بقیۀ روزها ندارد.
نسخۀ صوتی: زندگیِ خوب به مقداری «گله‌کردن» نیاز دارد
همیشه شنیده‌ایم که شکایت از وضع موجود و گله‌کردن دردی را دوا نمی‌کند و فقط روحیۀ خود و اطرافیان را خراب و خراب‌تر می‌کند. باید دائماً حالمان خوب باشد و به دیگران انرژی مثبت منتقل کنیم. اما کاترین نورلاک می‌گوید گله‌کردن می‌تواند مفید باشد و آدم‌ها را از تنهایی‌شان نجات دهد. وقتی آدم‌ها، به مقدار لازم، کنار یکدیگر از غم و غصه‌هایشان بگویند و بفهمند رنج مشترکی در زندگی دارند، روحیه‌شان ارتقا می‌یابد. نورلاک اصول صحیح گله‌کردن را توضیح می‌دهد.
نسخۀ صوتی: جلسه یعنی هدردادن وقت. آیا راه‌حلی وجود دارد؟
دو جور کار داریم: نوع اول که شامل انواع و اقسام کارهایی است که کارگران و کارمندان زیردست انجام می‌دهند. و نوع دوم که مخصوص مدیران و مسئولان است: «جلسه رفتن». هر اتفاقی که می‌افتد، اولین چیزی که می‌شنویم این است که جلسه‌هایی برگزار خواهد شد. اما جلسه، چنان که می‌دانید، یکی از بی‌ثمرترین چیزهای دنیاست. پر از جدل‌های بی‌حاصل و خودنمایی‌های حوصله‌سربر. اما شاید بتوانیم با به کار بستن چند نکته جلساتمان را کمی پربارتر کنیم.
نسخۀ صوتی: عقاید افراطی می‌تواند ساختار مغز افراد را تغییر دهد
خیلی از ما ممکن است در دوره‌هایی از زندگی‌مان تحت تأثیر جو زمانه یا دوستان و اطرافیانمان به چیزهای عجیب و غریب معتقد شویم. معمولاً در گذر زمان آن فکرها از سرمان می‌افتد و زندگی‌مان به راه‌های تازه‌ای کشیده می‌شود. ولی گاهی اوقات، این عقاید چنان تأثیرگذارند که حتی وقتی می‌فهمیم بی‌مبنا یا خطرناکند، باز هم نمی‌توانیم به راحتی از آن‌ها دست بکشیم. نژادپرستی گاهی چنین چیزی است. عقیده‌ای چنان ویرانگر که شاید حتی ساختار مغزی طرفدارانش را عوض کند.
نسخۀ صوتی: آیا نابغه‌بودن ارزشش را دارد؟
موتزارت چطور می‌توانسته موسیقی را بی‌کم‌وکاست در ذهنش بپروراند؟ داوینچی چطور طرح‌هایی به‌ظاهر بی‌ربط را به مفهومی یکپارچه و معنادار تبدیل می‌کرده است؟ آی.کیو؟ نمره‌های مدرسه؟ کودکی درخشان؟ شاید، اما استیون هاوکینگ تا هشت‌سالگی نمی‌توانسته بخواند و پیکاسو و بتهوون از پس عملیات سادۀ ریاضی برنمی‌آمدند. اگر دربارۀ معیارهای «استاندارد» ارزیابی نبوغ مبالغه شده، آیا می‌توان نبوغ را در چیزهایی یافت که معمولاً بیرون از این معیارهای استاندارد قرار می‌گیرند؟ و آیا با یافتن پاسخ هنوز هم می‌خواهیم نابغه باشیم؟
| « صفحه قبل | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۱۰ | صفحه بعد » |
نسخۀ صوتی: لو اورتنزیو: پزشکی که همه‌چیز را به پای اعتیاد باخت
چرا بیماران لاعلاجی که چند روزی تا پایان عمرشان باقی نمانده، باید با دردِ بی‌امان شکنجه شوند؟ اخلاق حکم می‌کند که اگر می‌توانیم این دردِ بیهوده را تسکین دهیم، در این کار تردید نکنیم. با همین استدلال بود که از دهۀ ۱۹۸۰ تجویز داروهای مخدر ضددرد رایج شد. اما انسان‌ها در سراسر زندگی درد می‌کشند: درد دندان، شکستگی استخوان یا التهاب مفاصل هم می‌تواند به همان اندازه مهلک باشد. و ماجرا شروع شد. چرا بیماران -و حتی پزشکان- باید درد را تحمل کنند، وقتی مخدرهای دارویی در دسترس است؟
نسخۀ صوتی: رولف دوبلی: کمتر بخوانید ولی دوباره بخوانید
پس از مدتی سر وقت کتابخانه و کتاب‌هایمان که می‌رویم اکثرشان دیگر با هم تفاوت زیادی نمی‌کنند، چون تقریباً چیز زیادی از آن‌ها یادمان نمی‌آید؛ محتوای هر کتاب صرفاً به‌صورتی مبهم و آشفته از ذهن ما عبور می‌کند. در چنین مواقعی ابتدا پریشان می‌شویم که مشکل از حافظۀ ضعیف خودمان است یا شاید کتاب‌ها تأثیر اندکی بر ما داشته‌اند. اما وقتی می‌فهمیم بسیاری از دوستانمان هم همین تجربه را دارند کمی احساس آسودگی می‌کنیم. اگر محتوای کتاب‌ها تا بدین حد کم به خاطر می‌مانند، اساساً اهمیت مطالعه در چیست؟ رولف دوبلی، نویسندۀ کتاب «هنر شفاف اندیشیدن»، پیشنهادهایی دارد.
نسخۀ صوتی: اسکرول بی‌انتها: زندگی در زمانۀ اینستاگرام
توییتر عصبی و سیاسی و پر از فحاشی است، اینستاگرام زیبا و آرام و رنگارنگ. گاهی بستن توییتر و بازکردن اینستاگرام، مثل این است که از زیر آفتاب سوزان تابستان، ناگهان پا بگذارید به خنکای خوشایند بهار. اگرچه در اینستاگرام دعوا کم است، اما فرقه‌ها فراوانند: فرقۀ بدن‌سازها با شکم‌های شش تکه‌شان، فرقۀ شیرینی‌پزها با کیک‌ها و نان‌هایشان، فرقۀ مدل‌ها، سلبریتی‌پرست‌ها، کتاب‌دوست‌ها و غیره. و بالای سر همۀ آن‌ها، هوش مصنوعیِ ترسناکی که همه‌جا تعقیبتان می‌کند. دینا تورتوریچی دربارۀ زندگی در اینستاگرام نوشته است.
نسخۀ صوتی: انسان اینقدر هم ابله نیست
در طول تاریخ، اغلبِ اندیشمندانْ «عقلانیت» را عامل تمایز انسان و حیوان می‌دانستند و آن را، صرف‌نظر از ماهیت و محدودیت‌هایش، جنبه‌ای ضروری از نوع بشر می‌دانستند. اما در سال‌های اخیر گروهی از پژوهشگران تلاش می‌کنند به کمک یافته‌های جدید روان‌شناسی و عصب‌شناسی نشان دهند عقلانیت چیزی شبیه توهم است. پژوهشگرانی مانند کانمن و تالر بر روی سوگیری‌های شناختی ما متمرکز شده‌اند و می‌گویند مغز انسان کشکولی از عواطف و پیش‌داوری‌ها و ترجیحات «غیرعقلانی» است. استیون پول نسبت به درستی و همچنین پیامدهای این نگاه به انسان بدبین است.
در دنیای مطبوعات، خبر فوری ارزشمندترین چیز است. خبرگزاری‌ها به هم فخر می‌فروشند که قبل از بقیه اخبار را انعکاس داده‌اند و هیچکس سرعتش به پای آن‌ها نمی‌رسد. اما این میل به گزارش سریع اخبار، این روزها وضعیت عجیبی به بار آورده است. به محض آنکه اتفاقی می‌افتد، صدها سایت خبری پر می‌شود از مطالبی مشابه. همگی نصفه‌نیمه، عجولانه و سرهم‌بندی‌شده. آیا واقعاً سرعت اینقدر ارزش دارد که به پای آن، همۀ استانداردها و اهداف دیگر خبررسانی را فدا کنیم؟ بعضی معتقدند که «نه».
نسخۀ صوتی: فلسفه باشگاه مشت‌زنی است
تاحالا دعوا کرده‌اید؟ آن‌قدر که زیر مشت‌ولگد کسی کشته شوید؟ لابد نه، چون زنده‌اید و دارید این متن را می‌خوانید. دعوای فلسفی چه؟ در مناظره‌ای فلسفی طوری شکست خورده‌اید که تلخیِ شکست را زیر زبانتان حس کنید؟ اگر این شکست را نچشیده‌اید، بد به حالتان. چون، در این صورت، اصلاً نمی‌دانید فلسفه چیست. سقراط می‌گفت فلسفه مشق مرگ است. اما اگر در گفت‌وگویی فلسفی آنچنان ببازید که چیزی برای گفتن نداشته باشید، آن وقت اعتراف می‌کنید که فلسفه نه مشق مرگ، که خودِ مرگ است.
نسخۀ صوتی: عکس خنده‌داری از بچه‌تان گرفته‌اید؟ لطفاً منتشرش نکنید
تصور کنید اسمتان را جست‌وجو می‌کنید، و بلافاصله فیلمی بالا می‌آید که در آن دارید به خاطر موضوعی مضحک گریه می‌کنید، یا عکسی ظاهر می‌شود که در آن انگشتتان را توی سوراخ دماغتان کرده‌اید. این تجربه‌ای است که ما کمتر داشته‌ایم اما بچه‌هایمان کاملاً با آن درگیرند. شاید آن‌ها با خودشان فکر کنند: یک لحظه پدر و مادرم فکر کرده‌اند عکسی که گرفته‌اند خیلی بامزه است، اما من تا آخر عمر، شده‌ام «آن بچه‌ای که توی دماغش انگشت کرده بود».
نسخۀ صوتی: آیا واقعاً «رنگ رخسار خبر می‌دهد از سرّ درون»؟
دزدیدن نگاه، ور رفتن با چیزی و تته‌پته‌کردن؛ این‌ها را نشانه‌های مطمئنی برای تشخیص دروغ می‌دانند. اما مطالعات متعدد نشان داده‌اند که شانس تشخیص دروغ از روی این علائم خیلی بیشتر از پرتاب سکه نیست. گاهی حتی تکیۀ بیش‌ازاندازه روی این کلیشه‌های دروغ‌گویی می‌تواند نتایج فاجعه‌باری در اجرای عدالت از سوی پلیس یا دستگاه قضایی به همراه داشته باشد. با این حساب آیا، به‌جز حرکات متهمان، راه‌های بهتری هم برای تشخیص کسانی که می‌خواهند فریبمان بدهند وجود دارد؟
نسخۀ صوتی: چه می‌شد اگر دورکاری به معنای کارکردن از خانه نبود؟
«دفتر کار خانگی» نام دیگری است برای اتاق خواب، جای جدیدی که مخلوق دوران دورکاری است. کرونا ثابت کرد برای کارکردن نیاز نیست تا آن سر شهر بروید و روزی سه ساعت در ترافیک گیر کنید. البته دورکاری برای همه ایدۀ چندان کارآمدی نشد. در خانه، از بچۀ کوچکمان گرفته تا سبد رخت‌چرک‌ها استعداد این را دارند که حواسمان را پرت کنند و بازدهی‌مان را تا حد ممکن کاهش دهند. کال نیوپورت می‌گوید گرچه خانه جای کارکردن نیست، اما به طرقی شاید همچنان بتوانیم دورکاری را حفظ کنیم.
نسخۀ صوتی: آمستردام نظریۀ اقتصادی جدیدی را به کار گرفته که می‌خواهد جای سرمایه‌داری را بگیرد
هنوز هم در بسیاری از دانشکده‌های اقتصاد اندیشه‌های دهه‌ها و چه‌بسا قرن‌های پیش تدریس می‌شود، اندیشه‌هایی که فاصلۀ زیادی با واقعیت‌های زندگی انسان قرن بیست‌ویکمی دارد. کمتر از ده سال پیش، کیت ریورت، که روزگاری خودش در دانشگاه آکسفورد سر همین کلاس‌های اقتصاد می‌نشست، با نظریۀ اقتصاد دوناتی‌اش به جنگ این اندیشه‌های عقب‌مانده آمد. حالا آمستردام و چند شهر دیگر در حال پیاده‌سازی ایده‌های اقتصاد دوناتی هستند. آیا می‌توان به ظهور اقتصادی انسان‌محور و طبیعت‌گراتر امیدوار بود؟
نسخۀ صوتی: آیا به دیگران ربطی ندارد که ما چه باوری داریم؟
به دیگران ربطی ندارد که ما چه غذایی دوست داریم. اگر کسی از پیتزا بدش می‌آید، مشکلی نیست؛ می‌تواند از ساندویچ خودش لذت ببرد و ما را با غذای دلخواهمان تنها بگذارد. به همین ترتیب، گویا باورهایمان هم، مثل غذاها، جزو حریم شخصی ما محسوب می‌شوند و دیگران نباید جرئت دخالت در آن‌ها را به خود بدهند. اما این ایده مخالف بسیار سرسختی دارد: سقراط. او می‌گفت: «تا جان در بدن دارم از آگاه‌ساختن شما به آنچه باید بدانید، دست نمی‌کشم». پس انگار در برابر سقراط هیچ راه سومی نیست: یا باید قانع کنید یا قانع شوید.
