همه می‌دانند که جهانی‌سازی، تغییراتِ شگرفی در اقتصاد و سیاست و بازارِ کار رقم زده است. اما عشق و صمیمیت و خانواده در عصرِ جهانی چطور؟ اینجا شاهد چه دگرگونی‌هایی هستیم؟ موضوعِ کتابِ قبلیِ ما، «آشوبِ بهنجارِ عشق»، چه بود؟ مسئلۀ «آشوبِ جهانیِ عشق» چیست؟

با افزایشِ هم‌خانگی، تک‌‌سرپرستی، طلاق و تک‌همسری‌های متوالی، با شمارِ فزایندۀ پدیده‌هایی مثلِ خانواده‌های چندتکه، زوج‌های همجنس، و زن و شوهرهای سابق، با هم‌زیستی، دورزیستی، دور‌زیستیِ باهم و خانواده‌های فراملی، با رَحِم‌های اجاره‌ای، تولیدمثلِ مشارکتی با تخمک و اسپرمِ اهدایی، و... خلاصه، با تنوعِ روزافزونِ سبک‌زندگی‌ها، گویا پرسش‌های ساده نیز رنگ‌وبویِ تازه‌ای گرفته‌اند و پاسخ‌های قدیمی دیگر جوابگو نیستند. مثلاً یک «زوج» چیست اگر بنا به سندِ ازدواج، رابطۀ جنسی یا زندگیِ کنارِ هم تعریف نشود؟ ژان‌کلاود کافمن، جامعه‌شناسِ فرانسوی (۱۹۹۲)، پاسخی به‌واقع مُدرن داده است: یک «زوج» زمانی وجود دارد که دو نفر یک ماشین لباس‌شویی بخرند؛ چون در آن لحظه از حدِ رُمانس فراتر رفته‌اند. اموراتِ زندگیِ مشترکِ روزمره، و همراه آن سلسله‌ای از گرفتاری‌ها، چانه‌زنی‌ها و تقابل‌ها آغاز می‌شوند. کدام لباس‌ها «کثیف» هستند؟ چه کسی لباس‌های چه کسی را می‌شوید؟ اتو کردن لباس‌ها اتلاف وقت است؟ و از این قبیل.

البته در این منظومۀ عشق‌های «بافاصله»، معیارِ «دو آدم، یک ماشینِ لباس‌شویی» جواب نمی‌دهد. رویکردِ کافمن، هرقدر هم خلاقانه باشد، درگیرِ دگرگونی‌هایی نمی‌شود که جهانی‌سازی در عشق و خانواده رقم زده‌اند و آشوبِ جهانیِ عشق را آفریده‌اند.

در ادامه، به دنبالِ واکاویِ موضوعی هستیم که اهمیتی فزاینده دارد، اما جامعه‌شناسیِ خانواده به‌ندرت به آن پرداخته است: عشقِ بافاصله (بک و بک‌گرنشایم، ۲۰۱۴). برای معرفیِ این موضوع، چند مجموعه از ویژگی‌ها را ارائه می‌کنیم و ایده‌هایی ابتدایی در جهتِ بنای چارچوبی نظری پیشنهاد می‌دهیم. با این ایده آغاز می‌کنیم که در حوزۀ عشق و خانواده، دگردیسیِ عظیمی در حالِ وقوع است. عشّاق روز‌ به ‌روز اشتراکِ کمتری در سرزمین یا خاستگاهشان دارند. عشق ‌جهان‌شهری شده است. آشوبِ ملیِ عشق بر پایۀ نگاهی دوقطبی به دنیا (با ما یا با آن‌ها؛ اینجا یا آنجا) بود، اما گویا امروزه این مفهومِ دوقطبی رو به زوال است و به تدریج از افقِ عشق و عاشقی ناپدید می‌شود. مشخصه‌هایی که روزگاری مرزهایی قطعی محسوب می‌شدند، خواه رنگ پوست، ملیّت، تعلق مذهبی یا فاصلۀ جغرافیایی، در حال از دست‌دادنِ قدرت خود هستند. و برای تعدادِ روزافزونی از مردم، گذر از این مرزها جذابیت ویژه‌ای یافته است. مردان و زنان به افق‌های جدید، به جاذبۀ رمانتیکِ «دیگریِ» جهانی کشش پیدا کرده‌اند. در زندگیِ روزمرۀ بسیاری از خانواده‌ها در نقاطِ مختلف، شکاف‌های عمیقِ دوران‌های گذشته که گمان می‌شد خدشه‌ناپذیرند، اکنون تفاوت‌هایی تلقی می‌شوند که می‌توان حل‌وفصل‌شان کرد.

متن کامل این مقاله به همراه دیگر مقالات این حوزه در قالب کتاب آشوب جهانی عشق توسط انتشارات ترجمان علوم انسانی منتشر خواهد شد.