اولیور برکمن،گاردین— جردن پیترسون، در مقدمۀ راهنمای جدیدش در باب اینکه چگونه میتوانیم زندگی بامعنایی داشته باشیم، با شرح سلسله بحرانهای وحشتناکی که طی سالهای ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ سلامتی خانوادهاش را تحتتأثیر قرار داد، فضای مناسبی برای حرفهایش میسازد. او شرح میدهد که همسرش به نوع نادر و تقریباً مهلکی از سرطان کلیه مبتلا شد و خودش نیز در مخمصهای از اضطراب شدید و فشارخونِ پایین گرفتار آمد که در پی آن به مصرف بنزودیازپین وابسته شد. با ترک این دارو دچار نشانگان ترک شد: بیخوابی تقریباً مطلق، سینهپهلو در هر دو ریه و «افکار خودویرانگرِ تمامنشدنی». همۀ این مشکلات باعث شد که پیترسون در بخش مراقبتهای ویژۀ بیمارستانی روسی به کما برود و هنگامی که از اغما خارج شد هیچ خاطرهای از هفتههایی که وصفشان رفته بود در ذهن نداشت.
این کتاب خودیاری، بیمهابا، به چیزهایی میپردازد که پیترسون «فاجعۀ زندگی» و «دهشت حیات» مینامد. ممکن است در باور همگانی چنین کتاب خودیاریای چندان جالب نباشد. اما ازطرفی هم همین باور همگانی پیشبینی نمیکرد که کتاب ۱۲ قانون زندگیِ پیترسون، که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد، طرفداران زیادی پیدا کند. این کتاب رسالت سنگینی بر دوش خواننده میگذاشت که دست از سرزنش دیگران بردارد و، درعوض، مسئولیت مشکلات خود را به دوش کشد. اما کتاب ۱۲ قانون زندگی درعینحال توانست این روانشناس کانادایی را به شهرت جهانی برساند و باعث شود برای جوانان بیهدف جای پدر را بگیرد.
جنگهای فرهنگی بر سر سیاستهای هویتی، عدالت اجتماعی و آزادی بیان، که در مشهورشدن پیترسون نقش داشتند، بیشازپیش بالا گرفتهاند. نتیجه این است که پیترسونی که مورد هتاکی منتقدانش قرار میگیرد و پیترسونی که توسط هوادارنش -که بیش از منتقدان او سزاوار ملامتاند- ستایش میشود، با پیترسونی که در کتابهایش با آن روبهرو میشویم، روزبهروز تفاوت بیشتری پیدا میکند. برای مثال، او در آثار مکتوب خود آشکارا همچون مربیِ خودیاریِ جنسیتزدهای به نظر میرسد که تمایل دارد دادههای مربوط به تفاوتهای شخصیتی زنان و مردان را بیشازحد در تحلیلهایش دخیل کند؛ اما دلایل زیادی در دست نیست که بتوانیم او را زنستیزی کینهتوز بدانیم. علاوهبراین، نظراتش به محافظهکاری میگراید، اما اگر کارمندِ درماندۀ ناشرِ کانادایی پیترسون، که اخیراً او را به «تحریک گروههای راست افراطی» متهم ساخته، برای این مدعا شاهدی داشته باشد، من نتوانستهام آن گواه را بیابم.
در میان این همه اختلاف، مطالعۀ کتاب فراسوی نظم به ما یادآوری میکند که بهتر است پیترسون را نه در مقام یک صاحبنظرِ جنجالبرانگیز در سیاست و فرهنگ، بلکه بهعنوان یک مربی خصوصی منحصربهفرد در حوزۀ روانشناسی در نظر بگیریم. پیترسون قاطع و صادق است، با احمقها مدارا نمیکند و گاهی قُلدرمآب میشود. علاقه دارد با نقل روایتهای کتاب مقدس، اسطورههای باستانی، آثار جی. کی. رولینگ و جی. آر. آر. تالکین حقایق تلخی را بازگو کند و همچنین به شیوۀ یونگ شیفتۀ اوجگرفتنهای طولانیِ گیجکننده دربارۀ اژدهای آشوب، ملکۀ نیکخواه، پادشاه خردمند و کهنالگوهای گوناگون دیگر است. هری کونزرو کماکان بهترین توصیف را از خواندن آخرین کتاب پیترسون ارائه داده است: «مثل این است که یک مربی راگبی با لباس ساحلی بر سرتان فریاد بکشد».
کتابِ فراسوی نظم همسنگِ کتاب ۱۲ قانون زندگی است و یک دوجین قانون جدید ارائه میدهد که کمابیش حولوحوش این ایده سامان یافتهاند که، علاوهبر مبارزه با آشوبی که دائماً زندگیمان را تهدید میکند، باید راهی پیدا کنیم که بتوانیم با زندگی کنار هم بیاییم؛ پیترسون مینویسد این کتاب کوششی است که توضیح میدهد «چگونه میتوان به نحوی سودمند از خطرات امنیت و کنترل بیشازحد جلوگیری کرد». درواقع این نسخه نیز از قرار معلوم به کتاب قبلی شباهت دارد: مسئولیت شرایط خود را بپذیرید،
فصلنامۀ ترجمان چیست، چه محتوایی دارد، و چرا بهتر است اشتراک سالانۀ آن را بخرید؟
فصلنامۀ ترجمان شامل ترجمۀ تازهترین حرفهای دنیای علم و فلسفه، تاریخ و سیاست، اقتصاد و جامعه و ادبیات و هنر است که از بیش از ۱۰۰ منبع معتبر و بهروز انتخاب میشوند. مجلات و وبسایتهایی نظیر نیویورک تایمز، گاردین، آتلانتیک و نیویورکر در زمرۀ این منابعاند. مطالب فصلنامه در ۴ بخش نوشتار، گفتوگو، بررسی کتاب، و پروندۀ ویژه قرار میگیرند. در پروندههای فصلنامۀ ترجمان تاکنون به موضوعاتی نظیر «اهمالکاری»، «تنهایی»، «مینیمالیسم»، «فقر و نابرابری»، «فرزندآوری» و نظایر آن پرداختهایم. مطالب ابتدا در فصلنامه منتشر میشوند و سپس بخشی از آنها بهمرور در شبکههای اجتماعی و سایت قرار میگیرند، بنابراین یکی از مزیتهای خرید فصلنامه دسترسی سریعتر به مطالب است.
فصلنامۀ ترجمان در کتابفروشیها، دکههای روزنامهفروشی و فروشگاه اینترنتی ترجمان بهصورت تک شماره به فروش میرسد اما شما میتوانید با خرید اشتراک سالانۀ فصلنامۀ ترجمان (شامل ۴ شماره)، علاوه بر بهرهمندی از تخفیف نقدی، از مزایای دیگری مانند ارسال رایگان، دریافت کتاب الکترونیک بهعنوان هدیه و دریافت کدهای تخفیف در طول سال برخوردار شوید. فصلنامه برای مشترکان زودتر از توزیع عمومی ارسال میشود و در صورتیکه فصلنامه آسیب ببیند بدون هیچ شرط یا هزینۀ اضافی آن را تعویض خواهیم کرد. ضمناً هر وقت بخواهید میتوانید اشتراکتان را لغو کنید و مابقی مبلغ پرداختی را دریافت کنید.
اطلاعات کتابشناختی:
Peterson, Jordan. Beyond Order: 12 More Rules for Life. Portfolio, 2021.
پینوشتها:
• این مطلب را اولیور برکمن نوشته در تاریخ ۲ مارس ۲۰۲۱ با عنوان «Beyond Order by Jordan Peterson review – more rules for life» در وبسایت گاردین منتشر شده است و برای نخستینبار با عنوان «جردن پیترسون از کما بیرون آمده تا قوانین جدیدی برای زندگی بنویسد» در بیستمین شمارۀ فصلنامۀ ترجمان علوم انسانی با ترجمۀ علی امیری منتشر شده است. وب سایت ترجمان آن را در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۴۰۱با همان عنوان منتشر کرده است.
•• الیور برکمن (Oliver Burkeman) روزنامهنگار و نویسندۀ بریتانیایی و از ستوننویسان گاردین و ساکن نیویورک است. آخرین کتاب او چهار هزار هفته (Four Thousand Weeks) نام دارد. ترجمان پیشازاین مطالب متعددی از او ترجمه و منتشر کرده است. «اگر مدیر گوگل بشوی، لزوماً خوشبخت نخواهی شد» از جملۀ آنهاست.
[۱] کمدین مشهور آمریکایی [مترجم].