مایکل بلَندینگ، هاروارد بیزنس اسکول ورکینگ نالج— بیشتر اوقات مردم برای قضاوتِ وضعیتهای پیچیده به سوگیریها و شمّ و احساس خود تکیه میکنند. لسلی جان در پژوهشی نشان میدهد که به اشتباهافتادن در قضاوت چقدر آسان است.
چطور؟ همکارتان شما را متهم میکند به اینکه در جلسهای که با مشتری داشتهاید دروغ گفتهاید؛ شما عصبانی میشوید چون دروغ نگفتهاید. اما طبق این پژوهش جدید، نشاندادن خشم بهترین راهِ اثبات بیگناهی نیست.
لسلی کِی. جان استاد مدرسۀ کسبوکار هاروارد است و مقالهاش با عنوان «خشم موجب محکومیتِ فردِ بیگناه میشود» در ژورنال سایکولاجیکال ساینس در حال چاپ است. او میگوید «این احتمال هست که مردم این خشمِ ابرازشده را، بهاشتباه، نشانۀ گناهکاری تلقی کنند». جان و همکاران او -کاترین دیسِلز از دانشگاه تورنتو، گابریل آدامز از دانشگاه ویرجینیا و هالی هاو از دانشگاه دوک- طی مجموعه آزمایشهایی به این نتیجه رسیدند که خشم ممکن است باعث شود فرد، حتی اگر در واقع بیگناه باشد، گناهکار دانسته شود.
خیلی از اوقات، وقتی کارمندی به خلافی متهم میشود، کسانی که مسئول ارزیابی وضعیت هستند شاید بر اساس سوگیریها و شمّ و احساس خود قضاوتی عجولانه کنند. این پژوهش نشان میدهد چه آسان است که، بر اساس احساساتی که دیگران بروز میدهند، درمورد خطاکاربودن یا نبودنشان دچار اشتباه شویم. چنین قضاوتهای نامنصفانهای میتواند عواقب ناگواری داشته باشد، یعنی بر موقعیت شغلی فرد متهم اثر بگذارد و حتی شاید منجر به ازدستدادن شغل او شود.
جان، دانشیار مدرسۀ کسبوکار هاروارد، میگوید «ما بهعنوان دانشمندان علوم رفتاری طی بحثهایمان از خود میپرسیدیم چه فرایندهای استدلالیِ معیوبی ممکن است منجر به زندانیشدن فردی بیگناه شود. البته که خشم افرادی که بهاشتباه متهم شدهاند کاملاً بهحق و منطقی است. اما این سؤال برایمان پیش آمد که آیا ممکن است نشاندادن خشم، به اشتباه، نشانهای از گناهکاری تفسیر شود؟».
این گروه تحقیقاتی ابتدا دستبهکار تحقیق در این موضوع شد که آیا مردم از خشمگینبودن گناهکاری را استنباط میکنند؟ بعد بررسی کردند که آیا نشاندادن خشم به گناهکاریِ واقعی ربطی دارد یا نه؟
خشم ظاهر خوشی ندارد
نویسندگان مطالعات متعددی را برای آزمودن این سؤالات ترتیب دادند. آنها، در یک آزمایش، کلیپهایی را از برنامۀ تلویزیونی واقعنمای «قاضی فِیث» به شرکتکنندگان نشان دادند. این کلیپها در دادگاه میگذشتند و اتهامات متنوعی را تصویر میکردند، از جمله شکایت از همسایگان مشکوک، سَوانح شرکتهای باربری و رانندگان بیاحتیاط.
شرکتکنندگان آزمایش با تماشای این کلیپها میسنجیدند که طرفین دعوی در دادگاه تلویزیونی چقدر عصبانی و چقدر گناهکارند و بر آن اساس به هریک نمره میدادند. هرچه متهم را عصبانیتر میپنداشتند، باور میکردند که گناهکارتر است. پژوهشگران مستنداتی را نیز برای توضیح این اثر آوردند که تأیید میکرد کسانی که خشم خود را اظهار میکنند غیرقابلاعتماد و نامعتمدتر جلوه میکنند.
این گروه پژوهشی، در آزمایشی دیگر، سناریوهایی خیالی را دربارۀ مردی به نام نِیتِن به شرکتکنندگان دادند. در این سناریوها یا شریک زندگی نِیتِن او را به خیانت متهم میکرد یا یکی از همکاران به او انگ دزدی میزد. پژوهشگران در هر سناریو پاسخ نِیتِن را بهطور تصادفی گنجاندند. در یک حالت به شرکتکنندگان میگفتند نِیتِن اتهامی را که به او زده بودند با ملایمت رد کرد یا با شنیدن آن از کوره در رفت و با خشم فریاد زد.
میانگین نمرۀ شرکتکنندگان به میزان گناهکاری نیتنِ خشمگین ۶.۳ از ۷ بود که نشانۀ محکومکردن او بود، درحالیکه، نمرۀ نِیتنِ خونسرد فقط ۲.۹ بود. آزمایشی دیگر نیز نشان داد که حتی وقتی فرد متهمشده خشم خفیفی هم نشان میدهد -مثلاً به او برمیخورد- قضاوت مخاطب راجع به او همینگونه منفی است. نتیجه اینکه مردم گرایش دارند خشم را، حتی خشم نامحسوس را، گواه گناهکاری بدانند.
متهمِ اشتباهی با خشم واکنش میدهد
در گام بعد، پژوهشگران بررسی کردند که آیا این درک و دریافت صحیح است یا نه: آیا فرد گناهکار خشمگینتر از فرد بیگناه است؟ به بیان دیگر، آیا خشم نشانۀ گناهکاری است؟ معلوم شد که پاسخ منفی است.
پژوهشگران برای رسیدن به پاسخ این سؤالات از مردم خواستند واقعهای را به یاد بیاورند که در آن متهم شدهاند، چه آن اتهام مربوط به تخلفی کوچک بوده باشد مثل دروغگفتن، یا موضوعی جدی مثل ارتکاب جرم. سپس از آنها پرسیدند که در آن موقعیت چقدر خشمگین بودند و چقدر خشم خود را بروز دادند.
شرکتکنندگان به خاطر آوردند که همواره وقتی بهغلط متهم شدهاند، خشم بیشتری بروز دادهاند تا وقتی که واقعاً کار اشتباهی انجام دادهاند. و به هر اندازه که اتهام جدیتر بوده، خشم آنها هم بیشتر شده و بسیاری گفتند چیزی که حسابی کفریشان میکرد این بود که غیرمنصفانه قضاوت شدهاند.
این آزمایش هم شواهد بیشتری فراهم کرد در تأیید اینکه وقتی مردم خشم را نشانهای از گناهکاری میبینند، اغلب دارند نتیجهگیریهای زودهنگام و اشتباه میکنند. جان میگوید «در واقع خشم بیشتر احتمال دارد نشانۀ بیگناهی باشد تا گناهکاری»، چون «به نظر میرسد ذاتاً آزاردهندهتر است که بابت کارِ نکرده متهم شوید، چون عنصر ناعادلانهبودن هم به ماجرا اضافه میشود».
پژوهشگران برای تأیید و اثبات بیشتر یافتههای خود آزمایشی طراحی کردند تا ببیند میتوانند خودشان در موقعیتی واقعی این احساس خشم از اتهام را برانگیزند یا نه. برای این کار تکلیفی نوشتاری به شرکتکنندگان دادند و به آنها گفتند اگر درست پاسخ دهند، پول دریافت خواهند کرد. تکلیف یا
فصلنامۀ ترجمان چیست، چه محتوایی دارد، و چرا بهتر است اشتراک سالانۀ آن را بخرید؟
فصلنامۀ ترجمان شامل ترجمۀ تازهترین حرفهای دنیای علم و فلسفه، تاریخ و سیاست، اقتصاد و جامعه و ادبیات و هنر است که از بیش از ۱۰۰ منبع معتبر و بهروز انتخاب میشوند. مجلات و وبسایتهایی نظیر نیویورک تایمز، گاردین، آتلانتیک و نیویورکر در زمرۀ این منابعاند. مطالب فصلنامه در ۴ بخش نوشتار، گفتوگو، بررسی کتاب، و پروندۀ ویژه قرار میگیرند. در پروندههای فصلنامۀ ترجمان تاکنون به موضوعاتی نظیر «اهمالکاری»، «تنهایی»، «مینیمالیسم»، «فقر و نابرابری»، «فرزندآوری» و نظایر آن پرداختهایم. مطالب ابتدا در فصلنامه منتشر میشوند و سپس بخشی از آنها بهمرور در شبکههای اجتماعی و سایت قرار میگیرند، بنابراین یکی از مزیتهای خرید فصلنامه دسترسی سریعتر به مطالب است.
فصلنامۀ ترجمان در کتابفروشیها، دکههای روزنامهفروشی و فروشگاه اینترنتی ترجمان بهصورت تک شماره به فروش میرسد اما شما میتوانید با خرید اشتراک سالانۀ فصلنامۀ ترجمان (شامل ۴ شماره)، علاوه بر بهرهمندی از تخفیف نقدی، از مزایای دیگری مانند ارسال رایگان، دریافت کتاب الکترونیک بهعنوان هدیه و دریافت کدهای تخفیف در طول سال برخوردار شوید. فصلنامه برای مشترکان زودتر از توزیع عمومی ارسال میشود و در صورتیکه فصلنامه آسیب ببیند بدون هیچ شرط یا هزینۀ اضافی آن را تعویض خواهیم کرد. ضمناً هر وقت بخواهید میتوانید اشتراکتان را لغو کنید و مابقی مبلغ پرداختی را دریافت کنید.
پینوشتها:
• این مطلب را مایکل بلَندینگ نوشته و در تاریخ ۳۰ آوریل ۲۰۲۱ با عنوان «Why Anger Makes a Wrongly Accused Person Look Guilty» در وبسایت هاروارد بیزنس اسکول ورکینگ نالج منتشر شده است. و وبسایت ترجمان آن را در تاریخ ۲۳ تیر ۱۴۰۰ با عنوان «اگر اتهامی دروغ به شما زدهاند، بدترین کار خشمگینشدن است» و ترجمۀ حسنی سهرابیفر منتشر کرده است.
•• مایکل بلندینگ (Michael Blanding) روزنامهنگار تحقیقی و نویسنده است. نوشتههای او در بوستون گلوب، وایرد، نیویورکتایمز و دیگر مطبوعات به انتشار رسیده است. دزد نقشه (The Map Thief) مشهورترین کتاب اوست.
••• آنچه خواندید، بهطور اختصاصی برای وبسایت ترجمان ترجمه شده و بهرایگان در اختیار شما قرار گرفته است. شما میتوانید با خرید اشتراک فصلنامه ترجمان علوم انسانی از انتشار این مطالب و فعالیتهای ترجمان حمایت کنید. برای خرید اشتراک فصلنامه ترجمان و بهرهمندی از تخفیف و مزایای دیگر به فروشگاه اینترنتی ترجمان به نشانی www.tarjomaan.shop مراجعه کنید.