استیوِن پول، گاردین — امروزه قدرتمندترین رادیکالها در انگلستان چه کسانی هستند؟ اگر لفاظیهای خودشان را باور کنیم، حزب محافظهکار. آنها تمام سیاستهای خود را «رادیکال» معرّفی میکنند؛ مانند تغییر قوانین مربوط به مسکن و مالیات بازرگانی. محافظهکاران به شخصیتهای تاریخی رادیکال خود ارج مینهند: جورج آزبورن پس از مرگ جفری هاو او را «رادیکالی که بهنرمی حرف میزد» نامید. این بیشک بسیار بهتر از رادیکالی است که دادوقال میکند.
در این مواقع، رادیکالبودن عالی است؛ مگر اینکه از نوع بدِ آن باشی، مثلاً طرفدار «اسلام رادیکال». در اینجا باید «رادیکالیسمزدایی» شوید. اما آیا راهی وجود دارد که حکومت را رادیکالیسمزدایی کنیم؟ بههرحال شاید به نظر برسد ایدۀ محافظهکارِ رادیکال متناقض است. نمیتوان به هیچچیز دست نزد و درعینحال همهچیز را تغییر داد. پس «رادیکال» این روزها دقیقاً به چه معنا بهکارمیرود؟
رادیکال از ریشۀ لاتینِ radix و بهمعنای «متّصل به ریشه» است؛ همانطور که آن مادۀ مغذّیِ قرمزرنگ، یعنی تربچه را radish مینامیم. بنابراین «رادیکال» در ادبیات سیاسی اشاره دارد به تمایل به یافتن ریشههای حقیقی یک چیز جهتِ تغییر یا اصلاح کامل آن. اما چه کسی اعتراف میکند که سیاست پیشنهادیاش بهجای پرداختن به ریشهها صرفاً وقتش را با شاخ و برگها تلف میکند؟ هیچکس. پس سیاست «رادیکال» میتواند به هر تغییری اطلاق شود که با استفاده از تبلیغات، خیرهکننده به نظر برسد. بنابراین «رادیکال» اساساً معنایی بیش از «خیلی خوب» یا «خیلی بزرگ» ندارد.
در سیاست مدرن غربی، معمولاً ایدۀ «رادیکال» را با تفکّر چپ مرتبط میدانند.
اما از چه چیزِ رادیکالها باید بترسیم؟ داعش و گروههای مشابهِ آن را «طرفدار اسلام رادیکال» میخوانند و با این نامگذاری سعی دارند اقتدارگراییِ وحشیانۀ آنها را به تصویر بکشند. اما شاید این کاربرد، مخالف معنای ریشهشناختی واژه باشد؛ همانطور که تعبیر «رادیکالشدن» برای توصیف آن دسته از مسلمانان انگلیسی که حامی داعش میشوند، درست نیست. کِیت واز در ماه آگوست هشدار داد که «میزان رادیکالشدن در انگلستان به سطح بیسابقهای رسیده است». اما اگر مردمی که از سربریدن دیگران لذت میبرند را مربوط به «اسلام رادیکال» بدانید، احتمالاً با این کار بر ادعای قابلمناقشۀ آنها صحه گذاشتهاید؛ آنان مدعیاند که ریشههای حقیقی دین را بازنمایی میکنند.
قطعاً پادزهر چنین رادیکالهایی «مسلمانان میانهرو» هستند.
پینوشتها:
• این مطلب را استیوِن پول نوشته است و در ۲۳ اکتبر ۲۰۱۵ با عنوان «What does ‘radical’ actually mean? Well, it depends who you ask» در وبسایت گاردین منتشر شده است. وبسایت ترجمان در تاریخ ۹ خرداد ۱۳۹۵ آن را با عنوان «'رادیکال' واقعا به چه معناست؟» و ترجمۀ سوده هرمزان منتشر کرده است.
•• استیوِن پول (steven poole) روزنامهنگار و نویسندۀ انگلیسی است. بازاندیشی (rethink)، حرف پس گرفتن (Unspeak) و تریگر هپی (Trigger Happy) عناوین برخی از کتابهایی است که از پول منتشر شده است.
[۱] Keywords: A Vocabulary of Culture and Society