دیوید بایرن، ویآرناتدیوایدد — مانند بسیاری از مردم، من هم هرازگاهی میشنوم دیگران از ارزشها و باورهایی جانبداری میکنند که با باورهای من ناسازگارند. جوانتر که بودم این موضوع را درک نمیکردم. بسیاری از این باورها و سوگیریها در دید من غیرمنطقی بودند. چهطور ممکن است مردم به چنین چیزهای احمقانهای باور داشته باشند؟ اما هر چه بیشتر خواندم، سفر کردم و آدمهای بیشتری دیدم، فهمیدم که ارزشها و باورهایی که شاید برای من غریبه باشند، برای دیگران اغلب به دردی میخورند.
فایدهاش، گاهی، صرفاً سهیمشدن این ارزشها و باورها با کسانی است که احساس مشابهی دارند. باورهای یکسان میتوانند حس همبستگی ایجاد کنند یا به زندگی مردم معنا ببخشند. گویی ما انسانها طوری تکامل یافتهایم که به عاملی برای همبستگی و یکپارچگی نیاز داریم. گاهی این عامل میتواند علاقه به آهنگها و فیلمهای مشابه باشد. یا حتی، باور به مجسمههای گریان یا موجودات فضایی. خب، باشد، شاید همچین باورهایی ضرری هم نداشته باشند.
متوجه شدهام که من هم، مثل دیگران، ممکن است باورهای عجیبی در سر بپرورانم و درست مثل آنها دلایل پیچیدهای برای توجیهشان سر هم کنم. من هم مجموعه ارزشهایی دارم که به نظر خودم، بدیهی هستند و همه باید قبولشان کنند. اما اگر قرار است به نقطۀ اشتراک برسیم و در کنار هم زندگی کنیم، حداقل کاری که باید انجام دهیم، تلاش برای درک نگرش مردمانی است که مثل ما فکر نمیکنند.
چند سال پیش روانشناس اجتماعی، جاناتان هایت، در کتاب ذهن درستکار۱عنوان کرد که شش ارزش اخلاقی بنیادین و میزان اهمیت هر یک از آنها برای فردِ ما، تعیینگر رفتارمان است. علاقهای ندارم که دربارۀ فطری یا جهانشمول بودن این ارزشها بحث کنم، یا ببینم که آیا چنین ارزشهایی کمتر از شش تا هستند یا بیشتر، اما آنها را ابزار واقعاً کارآمدی میدانم برای درک انسانهایی که دیدگاهی غیر از دیدگاه خود من دارند. این ابزارها کمکم میکنند که احساس برتری نکنم. میگذارند تصور کنم که دیگران به چه میاندیشد و چرا به آنچه که باور دارند باور دارند؛ چرا که ما واقعاً در ارزشهای یکسان بسیاری مشترکیم.
این ارزشها (و نقطۀ مقابلشان) به این ترتیباند:
۱. مراقبت/آسیب: همۀ ما یک خانوادهایم و باید تا جایی که میتوانیم نسبت به دیگران مهربان باشیم. رنج، در صورت امکان، باید از بین برود.
۲. انصاف/تقلب: جامعه باید تلاش کند که منصف باشد. عدالت باید برای همه یکسان باشد. دست در دست هم دادن بهتر از ظلم است. در روی دیگر سکه، متقلبین و مفت خورها هستند که باید مجازات شوند.
۳. وفاداری/خیانت: وفاداری به خانواده، جامعه، گروه، تجارت و ملت برای هر شخصی حیاتی است. این نیرویی است که جلوی فروپاشی را میگیرد.
۴. اقتدار/براندازی: افراد باید به قانون احترام بگذارند، چه آن قانون را قبول داشته باشند چه نداشته باشند. توافق جمعی ما برای پیروی از نهادهای اجتماعی و حقوقی است که ما را به یک جامعه تبدیل کرده است.
۵. حرمت/اهانت: پاکدامنی، میانهروی، خودداری و ملایمت جهان ما را پایدار میکند. رفتارهای خاصی غیراخلاقی هستند و باید از آنها اجتناب شود.
۶. آزادی/سلطه: تا آنجا که به دیگران صدمهای نزند، مردم باید در بیان، فکر و رفتار آزاد گذاشته شوند.
متوجه شدم که تا حدی میتوانم تمام این شش ارزش را ارزشمند قلمداد کنم. گویا هیچیک بهکل اشتباه نیستند. هر چند که بیشک، من هم آموختههای خودم را دارم. بعضی از آنها را بیش از دیگران ارزشمند میدانم. نکته همین جاست. مردم مایلند بعضی از این ارزشها را برتر از بقیهشان بدانند، و اینکه ما کدامها را برتری میدهیم، طرز فکر ما، چگونگی برخوردمان با دیگران و تصوراتی که از ایشان داریم را تعیین میکند. من این طور هستم. شما این طور هستید. همۀ ما این طور هستیم.
بنا به گفتۀ هایت، ارزشهایی که به آنها برتری میدهیم، جایگاه ما در طیف سیاسی (که یک سر آن آزادیخواهان و سر دیگرش محافظهکاران هستند) را مشخص میکند. در حالی که آزادیخواهان مایلند بر مراقبت و انصاف تأکید کنند، محافظهکاران تا حدی تمایل دارند وفاداری، پاکدامنی و اقتدار را ارزشمندتر بدانند (هر چند، آن طور که هایت اشاره میکند، هیچ یک از این دو گروه مراقبت و انصاف را کمارزش نمیدانند؛ به واقع نقطۀ تفاوت آزادیخواهان و محافظهکاران در وفاداری و پاکدامنی و اقتدار است).
پس، برای مثال، من اگر کسی باشم که ارزش زیادی برای مراقبت و انصاف قائل است، احتمالاً طرفدار قوانینی میشوم که میگویند هر کسی، بدون در نظر گرفتن باورهای شخصیاش، باید با همجنسگراها، دوجنسیتیها و ترنسها به عنوان شهروندانی با حقوق برابر رفتار کند. اما کسانی که در سلسله مراتب ارزشهایشان حرمت را در جایگاهی بالاتر از مراقبت و انصاف قرار دادهاند، احتمالاً حس میکنند که همجنسگرایی
فصلنامۀ ترجمان چیست، چه محتوایی دارد، و چرا بهتر است اشتراک سالانۀ آن را بخرید؟
فصلنامۀ ترجمان شامل ترجمۀ تازهترین حرفهای دنیای علم و فلسفه، تاریخ و سیاست، اقتصاد و جامعه و ادبیات و هنر است که از بیش از ۱۰۰ منبع معتبر و بهروز انتخاب میشوند. مجلات و وبسایتهایی نظیر نیویورک تایمز، گاردین، آتلانتیک و نیویورکر در زمرۀ این منابعاند. مطالب فصلنامه در ۴ بخش نوشتار، گفتوگو، بررسی کتاب، و پروندۀ اختصاصی قرار میگیرند. گزیدهای از بهترین مطالب وبسایت ترجمان همراه با مطالبی جدید و اختصاصی، شامل پروندههای موضوعی، در ابتدای هر فصل در قالب «فصلنامۀ ترجمان علوم انسانی» منتشر میشوند. تاکنون به موضوعاتی نظیر «اهمالکاری»، «تنهایی»، «سفر»، «خودیاری»، «سلبریتیها» و نظایر آن پرداختهایم.
فصلنامۀ ترجمان در کتابفروشیها، دکههای روزنامهفروشی و فروشگاه اینترنتی ترجمان بهصورت تک شماره به فروش میرسد اما شما میتوانید با خرید اشتراک سالانۀ فصلنامۀ ترجمان (شامل ۴ شماره)، علاوه بر بهرهمندی از تخفیف نقدی، از مزایای دیگری مانند ارسال رایگان و دریافت یک کتاب بهعنوان هدیه برخوردار شوید. فصلنامه برای مشترکان زودتر از توزیع عمومی ارسال میشود و در صورتیکه فصلنامه آسیب ببیند بدون هیچ شرط یا هزینۀ اضافی آن را تعویض خواهیم کرد. ضمناً هر وقت بخواهید میتوانید اشتراکتان را لغو کنید و مابقی مبلغ پرداختی را دریافت کنید.
پینوشتها:
• این مطلب را دیوید بایرن نوشته و در تاریخ ۲۰ اکتبر ۲۰۲۰ با عنوان «A Tool for Understanding» در وبسایت ویآرناتدیوایدد منتشر شده است. وبسایت ترجمان آن را در تاریخ ۵ آذر ۱۳۹۹ با عنوان «نقطۀ اشتراکی که با دشمن خونیتان دارید» و ترجمۀ آرزو صحیحی منتشر کرده است.
•• دیوید بایرن (David Byrne) بنیانگذار وبسایت دلایلی برای شاد بودن، و مؤسس بنیاد آربوتوس است. آربوتوس موسسهای غیرانتفاعی است که به بازسازی تصویر جهان در قالب برنامههایی اختصاص یافته است که هم انگیزشی هستند و هم آموزشی.
[۱] The Righteous Mind