
باروری مساعدتی، فناوریهای ژنتیک و ژنومیک، و زندگی خانوادگی
در طول قرنها، جوانب زیادی از زندگی خانوادگی از حیطۀ علم و توانایی ما خارج بوده است: تعداد بچهها، نازایی، جنسیت بچهها، تشخیص قطعی پدر در دعواهای حقوقی، نسبشناسی و... اما تحولات فناورانه امروز ما را به مرزی رساندهاند که بتوانیم بچههایمان را «طراحی» کنیم. اما چنین تواناییهایی بر زندگیِ اجتماعی ما ...
«زنجیرۀ جهانی مراقب» تعبیری است که اولریش بک، برای توصیفِ شیوۀ درهمتنیدگی وظایفِ خانوادگی در جهانِ امروز به کار میبرد. زنانی در فیلیپین، اوکراین یا لهستان، بچههای خود را به همسایهها و مادربزرگانشان میسپارند تا در خانههای کشورهای ثروتمند، خدمتکار شوند. بدینترتیب زنانِ غربی فرصت مییابند تا بیرون ...
نطفۀ جامعهشناسی در بحبوحۀ انقلاب صنعتی بسته شد. شاید به همین دلیل بود که جامعهشناسان اولیه به «تولید» بسیار بیشتر از «مصرف» اهمیت میدادند. آنها یا به مصرف بیاعتنا بودند یا آن را نکوهش میکردند. اما هر چه جلو رفتهایم، مصرف اهمیت بیشتری پیدا کرده است. نسلِ جدید جامعهشناسان این موضوع را از جوانب ...
کودکی را تصور کنید که در کشوری عقبمانده در آمریکای لاتین زندگی میکند و مسئولیتِ بزرگکردن او را به مادربزرگش سپردهاند. مادر این کودک در ایتالیا از پیرمردی تنها مراقبت میکند، زیرا فرزندانِ پیرمرد در استرالیا زندگی میکنند. این وضعیت پیچیدگیِ مسئلۀ «مراقبت» در جهانِ نابرابر و جهانیشدۀ ما را نشان ...
سیاستگذاری عمومی و خانوادهها
پس از جنگ جهانیِ دوم، دولتهای رفاه تلاش کردند تا با سیاستگذاریهای اجتماعی به زندگی خانوادگی مردمشان کمک کنند. این سیاستگذاریها معمولاً شامل حمایتهای مالی به نانآورِ خانواده میشد؛ اما همزمان مشکل دیگری وجود داشت: کمبود نیروی کار. بنابراین همین دولتها بهشکلِ روزافزونی زنان را به ورود به بازار ...
مصرف دارد از سر و روی ما بالا میرود. هر دقیقهای از شبانهروز، هر جا که باشید و هر علاقهای که داشته باشید، گزینههایی برای مصرف جلوی پای شماست. جامعۀ امروز تفاوت بسیاری دارد با جامعهای که متفکران منتقدِ دهههای ۶۰ و ۷۰، آن را «جامعۀ مصرفی» نامیده بودند. ژیل لیپووتسکی، فیلسوف و جامعهشناس فرانسوی ...
مرز میان «پدر خوب» و «پدر بد» چطور تعیین میشود؟ بهطور سنتی مهمترین وظیفۀ پدر تأمین معاش خانواده بوده است و پدری که از عهدۀ این کار برمیآمد، در مجموع پدری خوب محسوب میشد، اما امروزه مجموعهای از ویژگیهای رفتاری و اخلاقی، انتظار شریکشدن در امور خانه و تربیت فرزندان، داشتن شغلی آبرومندانه و اقامت ...
تحلیل حواس و رابطۀ امر فیزیکی با امر روانی
نتایج درخشان علم فیزیک در دورۀ مدرن، تنها محدود به حوزۀ فیزیک نیست، بلکه علوم دیگری را نیزدر بر میگیرد. اما فیزیک، با وجود پیشرفت قابل توجه، تنها بخشی از بدنۀ مشترک و بزرگتر دانش است و با ابزارهای فکریِ محدودش -که برای اهداف و مقاصد محدود و خاصی ایجاد شده است- قادر به پرداختن به تمامی موضوعاتِ محوریِ ...
تمدن را معمولاً نقطۀ مقابل خشونت، بربریت و سبعیت تلقی کردهاند. اما فرایند متمدنشدن در مناطق مختلف جهان چیز دیگری میگوید. در حقیقت، پیامآورانِ اروپاییِ تمدن در کشورهای جهان سوم، برای بسط تمدن پیشرفتۀ خود از هیچ خشونتی رویگردان نبودهاند. تا بدانجا که حتی میان متفکرانی مثلِ آدام اسمیت و کارل مارکس ...
آیا تمدنی زوالیافته میتواند دوباره بازسازی شود؟
در سالهای اخیر، بعد از چاپ کتاب مجادلهبرانگیز «برخورد تمدنها» نوشتۀ هانتینگتون و ارائۀ تز گفتوگوی تمدنها در مقابل آن، دوباره بحث از تمدن در محافل آکادمیک رایج شده است. طی قرن گذشته، بسیاری از متفکران مسلمان، احساس کردهاند تمدن اسلامی رو به زوال رفته است و تلاش کردهاند تا راهکارهایی برای احیای ...
ادیان ابراهیمی پیوندی ناگسستنی با مفاهیم خانواده، نسل و تولیدمثل دارند که در هستۀ الهیات آنها قرار میگیرند. این ادیان عمیقاً پدرسالار هستند و لذا دگرگونی معاصر خانواده، زندگی و جایگاه زنان اثرات عمیقی بر رویههای رسمی دینی داشتهاند. همچنین، تغییرات اجتماعی و تکنولوژیک شرایط مساعد را برای گونههای ...
خانوادۀ کودک: چشماندازی کودکمحور
جامعهشناسی خانواده تا امروز همواره کودکان را ذیلِ مسائل پدر و مادرهایشان حساب کرده است. اما دیدگاههای نوین معتقدند کودکان بیش از آنچه ما تصور میکنیم از اوضاع و احوالِ خانوادههایی که در آن زندگی میکنند باخبرند. آنها مشکلات مالی یا ضیقِ وقت پدر و مادر برای مراقبت از آنها را میفهمند و به آنها ...
هفت نظامِ اصلی خانواده در دنیا
آیا در پی طوفان بیامان جهانیسازی، خانواده و مسائل و مشکلات آن نیز در سراسرِ جهان شبیهِ هم شده است؟ پژوهشهای کلان جهانی در جامعهشناسی خانواده این مسئله را تأیید نمیکنند. خانوادهها با سرعتِ زیاد در حال دگرگونیاند، اما هنوز تفاوتهای شایانتوجهی در نقاط مختلف دنیا وجود دارد. گوران تربورن، متخصص ...
یک شیء در چه صورتی جزء شیء دیگری است؟
کشتی معروف تسئوس را در نظر بگیرید. فرض کنید برای تعمیر این کشتی برخی از اجزاء آن را برمیدارند و با چیزهای دیگری جایگزین میکنند، به نحوی که در طول زمان تمام اجزاء آن جایگزین شده است. فرد دیگری با همان اجزاءِ کهنهٔ کشتیِ اولیه، کشتی دیگری، دقیقاً شبیه کشتیِ اولیه میسازد. حال پرسش این است که کشتی تسئوس ...
رویکرد زیستشناسانه به اخلاق، علاقۀ گستردهای برانگیخته است. تامس نیگل، فیلسوف اخلاق، ضمن نقد این رویکرد معتقد است اگر اخلاق صرفاً الگویی رفتاری همراه با واکنشهای عاطفی باشد، میتوان انتظار داشت که نظریههای زیستشناختی، دربارۀ آن به ما بیاموزند. اما اگر اخلاق، پژوهشی نظری باشد که بتواند با روشهای ...
متاانتولوژی مطالعۀ ماهیتِ پرسشهایی است که دربارۀ آنچه هست مطرح میشود. متی اِکلاند، استاد فلسفۀ دانشگاه اوپسالا سوئد، در این مقاله تلاش میکند به این پرسش پاسخ دهد که آیا دلیلی وجود دارد که رویکردی شکاکانه یا انقباضی نسبت به مدعیات انتولوژیک داشته باشیم یا نه. موضوع دیگر این است که آیا رویکردهای فرگهای ...
چرا و چگونه تکنولوژی اهمیت مییابد؟
دوچرخه در رهایی اجتماعی زنان مؤثر بود؛ عکس و فیلمْ سبب شد شکل پنهانی از تبعیض نژادی بهوجود بیاید؛ جنگافزارها و انرژی اتمی، از طریق معاهدۀ منع اشاعۀ سلاحهای اتمی و مانند آن، روابط بینالملل را از دهۀ ۱۹۵۰ شکل دادهاست. تکنولوژی و سیاست، از جاهایی که فکرش را نکردهایم، به هم وصل میشوند.
اگر جامعهشناسی بخواهد نقطۀ آغاز جامعۀ مصرفی را تعیین کند، ممکن است دچار سردرگمی شود. عدۀ زیادی از جامعهشناسان ممکن است از پایان جنگ جهانی دوم عقبتر نروند، یعنی دورانی که طرح مارشال به نوسازی اروپا کمک کرد. اما اشتباه است که فکر کنیم پیش از آن مصرف هیچ نقش مهمی نداشته است.
دورۀ «قرون وسطا» در روم غربی را بهطور کلی میتوان به ۹ قرن، میان سالهای ۶۰۰ تا ۱۴۰۰، تعریف کرد. با وجود این، تا اواخر قرن هشتم، نظریۀ هنر قرون وسطا بهطور جدی آغاز نشد؛ یعنی هنگامی که اندیشمندان کارولِنژی برای نخستینبار در قرون وسطای غرب، بررسی مفصلی را از طبیعت و نقش هنرهای دیداری آغاز کردند.
شبیهسازی نظریهای است که در فلسفۀ انگلو-امریکایی برای توصیف نحوۀ درگیرشدن هیجانات ما با روایتهای هنری از آن استفاده میشود. فیلسوفان این حوزه تلاش میکنند نظریهای بسطیافته در زمینۀ فلسفۀ ذهن را به کار گیرند تا درگیری هیجانی و اخلاقی ما با قصهها را توصیف کنند. نوئل کرول نظریۀ «شبیهسازی« را بررسی ...