عدم‌قطعیت تنها چیز قطعی در «سیستم‌های پیچیده» است

جوامع انسانی وقتی با بحران‌های بی‌سابقه روبه‌رو می‌شوند، چه می‌کنند؟ همه‌گیری کووید-۱۹ را در نظر بگیرید: دولت‌ها ابتدا دست به قرنطینۀ سراسری زدند. اما این تصمیم زنجیرۀ هراسناکی از آسیب‌های اقتصادی، اجتماعی و روانی به وجود آورد، پس مجبور شدند با سیاست‌های ثانویه‌ای مثل بسته‌های حمایتی از فروپاشی اقتصاد ...

حذف‌ به‌مثابۀ حرفه

انسان‌ها میلی درونی به انباشتن و اضافه‌کردن دارند. پول‌دوست‌ها پول جمع می‌کنند، کتاب‌دوست‌ها کتاب می‌خرند، و حتی عاشقان تجربه‌های جدید در طولانی‌کردن فهرستِ ماجراجویی‌هایشان با هم رقابت می‌کنند. در برابر این گرایش عمومی، همیشه عصیانگرانی نیز بوده‌اند که علیه بیشترداشتن شوریده‌اند. برای آن‌ها «کمتر بیشتر ...

نسخهٔ صوتی: دنیای مردانۀ مردانۀ مردانه

یکی از گله‌های رایج مردان از زنان این است که هیچ‌وقت گوشی‌شان را جواب نمی‌دهند. زن‌ها گوشی‌شان را ته کیفشان می‌اندازند و اگر با آن‌ها کاری داشته باشی، صد بار هم که زنگ بزنی، متوجه نمی‌شوند. اما بیایید از مسیر دیگری هم به این مسئله نگاه کنیم: لباس‌های زنانه جیب ندارند، و گوشی‌های جدید بزرگ‌تر از آنند ...

وقتی آیزاک نیوتون دار و ندارش را در بورس باخت

دست برداشتن از سودهای کلان کار آسانی نیست. همه می‌دانند که وقتی بازار سهام با سرعتی بی‌محابا بالا می‌رود، ممکن است همه‌چیز ناگهان فروبپاشد، اما بااین‌حال، خیلی‌ها ترجیح می‌دهند همچنان بختشان را محک بزنند. نمونه‌ای بسیار شاخص، آیزاک نیوتون، بزرگترین ریاضی‌دان عصر خودش و مظهر عقلانیت و هوش بود که علی‌رغم ...

در میانسالی دنیا را جایی معنوی‌تر می‌یابیم

غالباً میان‌سالی را دوره‌ای حسرت‌بار و غم‌افزا تصویر کرده‌اند. دورانی که در آن شور و هیجان دوران جوانی دیگر تمام شده، آرزوهایمان از دست رفته و حس می‌کنیم زندگی‌ با شیبی ملایم رو به افول می‌رود. اما بسیاری از افراد در این سال‌ها شوقِ معنویِ تازه‌ای در وجود خود احساس می‌کنند. میلی درونی که معنای زندگی ...

چه ایرادی دارد که به نظریۀ جهان‌های موازی معتقد باشیم؟

چه چیز معرفت علمی را از شبه‌علم، جادو یا خرافات بی‌پایه متمایز می‌کند؟ دهه‌ها پیش کارل پوپر، فیلسوف اتریشی، «ابطال‌پذیری» را مبنای این تفاوت دانست. او می‌گفت علم چیزی است که بتوان آن را به محکِ آزمایش گذاشت. اما حالا می‌دانیم که معیارِ ابطال‌ناپذیری کاستی‌های جبران‌ناپذیری دارد و برخی از بهترین نظریه‌های ...

زیدی اسمیت در کتاب جدیدش با طبع آرام خود از روزگاری پرآشوب می‌نویسد

نوشته‌های زیدی اسمیت، کیفیتی منحصربه‌فرد دارند: آن‌ها در عین آنکه آرام و مطبوع نوشته شده‌اند، عمیقاً رادیکال و انتقادی‌اند. حفظ این توازن در مواجهۀ سیاسی و ادبیِ خردمندانه و کنجکاوانه با وقایع، باعث می‌شود احساس کنیم با نویسنده‌ای از زمرۀ حکیمان باستانی سر و کار داریم. اسمیت در آخرین مجموعه از جستارهای ...

بچه‌ای محبوس در زیرزمین

اورسولا لو گویین داستان کوتاه مشهوری دارد به نام «آنان که از خیر املاس می‌گذرند». داستان شهری را توصیف می‌کند پر از شادی و خوشبختی و زیبایی. اما این شهر یک راز دارد. کودکی که در بدترین شرایط ممکن در زیرزمینی محبوس شده است. اگر آن کودک نجات پیدا کند، شهر ویران می‌شود و اگر شادیِ ساکنانش بخواهد ادامه ...

نسخٖٖۀ صوتی: «منِ عزیز»: نامه‌های یک رمان‌نویس به خودِ آینده‌اش

اگر اهل خاطره‌نوشتن باشید، حتماً می‌دانید که عمومی‌ترین احساسی که هنگام خواندن نوشته‌های گذشته به آدم دست می‌دهد این است: «خدایا! چقدر احمق بودم!» اما اگر دربارۀ خود آینده‌مان نوشته باشیم، داستان جالب‌تر هم می‌شود. خود گذشته‌مان را می‌بینیم که برای آیندۀ خیالی‌اش رؤیا می‌بافد و بعد یادمان می‌آید که ...

فاجعه را نمی‌توان درک کرد، تا لحظه‌ای که فرا می‌رسد

قوای ذهنی ما قدرت درک فاجعه را ندارد. تا وقتی فاجعه رخ نداده است، آن را ناممکن می‌دانیم، احتمالش را ناچیز می‌شماریم و آسیب‌هایش را انکار می‌کنیم و وقتی رخ می‌دهد، برایمان باورناپذیر و بی‌معنا جلوه می‌کند. کتاب جدیدِ الیزا گبرت، شاعر و نویسندۀ تحسین‌شدۀ آمریکایی، دربارۀ این کشاکش غمبار ذهن ما با اتفاقات ...

آیا باید رمان‌های فاکنر را بخوانیم و زندگی‌اش را فراموش کنیم؟

ویلیام فاکنر، در می‌سی‌سی‌پی، یعنی یکی از کانون‌های نژادپرستی در آمریکا، به دنیا آمد و زندگی کرد. اکثر رمان‌هایش نیز در همین سرزمین می‌گذرد و از این رو، برده‌داری و تبعیض نژادی موضوعی آشنا در آثار اوست. جالب اینکه برخلاف قریب به اتفاق نویسندگان سفیدپوستِ آن عصر، نشانه‌های آشکاری از اعتراض و مخالفت با ...

اگر رابطۀ عاطفی‌تان را تحلیل آماری کنید، چه چیزهایی می‌فهمید؟

احتمالاً دیده‌اید که آدم‌هایی که در اوج رابطه‌ای عاطفی هستند، به‌شکل وسواس‌گونه‌ای، حساب و کتاب حرف‌ها و رفتارهای یکدیگر را دارند. مثلاً می‌دانند که طی ده روز گذشته، چندبار پیامک رد و بدل کرده‌اند، چندبار حرف‌های محبت‌آمیز به هم زده‌اند، یا چه دلخوری‌هایی پیش آمده است. اِما پیرسون، آماردانی که روی داده‌های ...

جنگ بر سر زایمان

برای مادرها، بچه‌داری پر است از هزاران پرسش اخلاقی: شیر خودم را به نوزاد بدهم یا شیر خشک؟ به او کهنه بپوشانم یا پوشک؟ تمام‌وقت بگذارمش مهدکودک یا بمانم خانه و او را تربیت کنم؟ فهرست بلندبالایی می‌شود، اما پرسشی وجود دارد که بیشترین اضطراب را به جان مادرها می‌اندازد: چگونه نوزادم را به دنیا بیاورم؟ درد ...

دانش‌آموزان از زنجیر مدرسه آزاد می‌شوند

طی سیصد سال اخیر، آموزش رسمی تبدیل شده است به یادگیری زیر سقف، نشستن پشت میز، گوش‌دادن به معلمان، و عطشِ گرفتن نمرۀ بیست. ژان‌ژاک روسو می‌گفت این محدودیت‌های اجتماعی طینت دست‌نخوردۀ انسان‌ها را فاسد می‌کند. او برای آموزش کودکان به‌دنبال محیطی بود که آزادیِ تمام‌عیاری را برایشان رقم بزند و آن‌‌ها را ...

متیو کرافورد، فیلسوفی برای کارگاه

جای فیلسوف‌ها در کتابخانه است. یا نهایتاً روی صندلی کلاس یا پشت میز سخنرانی. هر چه بگردید، توقع ندارید در تعمیرگاهِ موتورسیکلت فیلسوف پیدا کنید. اما متیو کرافورد فرق می‌کند. او فلسفه‌اش را نه لابه‌لای کتاب‌ها که در میانۀ چکش و انبردست تعمیرگاهش پیدا کرده است. او می‌گوید بدون اصطکاک و لمس جهان حتی با ...

ترک عادت‌های بد ربطی به ارادۀ قوی ندارد

یکسری خیلی به قدرت اراده‌شان می‌نازند. سحرخیزند، سرشان برود باشگاهشان ترک نمی‌شود، ناخنشان را نمی‌جوند و حتی نوشابه نمی‌خورند. درواقع، برای انجام کاری کافی است عزمشان را جزم کنند. حالا خودمانیم؛ در کل زندگی، چند نفر از این سوپرمن‌ها به چشممان خورده؟ ما آدم‌معمولی‌ها گرفتار عادت‌هایمان هستیم، آن‌هم عادت‌هایی ...

چطور دوستانم به خدمت‌گزاران پوپولیسم تبدیل شدند؟

برای قدرتمدارانِ روبه‌رشدی که منطقِ اصلی‌شان «با ما یا علیه ما» است، هیچکس خطرناک‌تر از دوستِ سابقی که حالا به جرگۀ مخالفان پیوسته نیست. آن اپلبام، نویسندۀ شاخص آمریکایی، چنین موقعیتی دارد. او مدتی مدید با راست‌گرایانی نشست و برخاست داشته است که امروز از ایالات متحده تا اروپای شرقی، قدرت را در دست گرفته‌اند،...

اگر قرار باشد به جزیره‌ای دورافتاده بروید، چه‌کسی را با خود می‌برید؟

معنای زندگی چیست؟ احتمالاً این سؤال را وقت‌هایی از خودمان می‌پرسیم که در رسیدن به هدفی شکست خورده‌ایم یا تنها و دل‌شکسته‌ایم. فرانک مارتلا، فیلسوف و روان‌شناسی که دربارۀ معنای زندگی تحقیق می‌کند، با ارجاع به تحقیقات مختلف، شرح می‌دهد که زندگی ما انسان‌ها، بیش از همه، در پیوند با دیگر انسان‌هاست که معنا ...

آموزش مجازی شوخی تلخی است

بچه‌های نسل امروز را به‌درستی بومی دیجیتال می‌نامند. آن‌ها در میان اسکرین‌ها به دنیا آمده‌اند و بزرگ شده‌اند. هر چقدر شبکه‌های اجتماعی و هیاهوی دنیای مجازی برای ما بزرگترها جدید و غریب بوده، برای آن‌ها طبیعی و عادی است. اما شرایط جدید، آن‌ها را گرفتار وضعیت تازه‌ای کرده است. اگر تا قبل از این، روی گوشی‌ ...

نوستالژی بیش از آنکه برای گذشته باشد، دربارۀ آینده است

کلمۀ نوستالژی را اولین‌بار، سال ۱۶۰۰ میلادی، پزشکی سوییسی برای سربازانی به کار برد که دلتنگ خانه‌شان شده بودند؛ آن‌ها دچار بی‌اشتهایی و گریه‌های عمیقی بودند که به‌خاطر یادآوری سرزمین پدری‌شان بود. مثل طعنه‌هایی که نصیب این سربازان می‌شد، امروزه هم هرکسی گرفتار نوستالژی بشود باید تمسخرهای زیادی را به ...