شوپنهاور پس از ملاقات دیوانگان چه چیزی دربارۀ نبوغ آموخت؟

گوتلیب فیشته، وارث خودخواندۀ کانت، می‌گفت «نبوغ» امری الهی است، درحالی‌که «جنون» ماهیتی حیوانی دارد. شوپنهاور تردید داشت که موضوع به همین سادگی باشد، بلکه اساساً ممکن است ماجرا کاملاً برعکس باشد، اینکه نبوغ و جنون نه دو سوی مقابل، بلکه دو امر به‌هم‌پیوسته باشند.شوپنهاور برای ارضای کنجکاوی خود دست به ...

نسخۀ صوتی: انسان اینقدر هم ابله نیست

در طول تاریخ، اغلبِ اندیشمندانْ «عقلانیت» را عامل تمایز انسان و حیوان می‌دانستند و آن را، صرف‌نظر از ماهیت و محدودیت‌هایش، جنبه‌ای ضروری از نوع بشر می‌دانستند. اما در سال‌های اخیر گروهی از پژوهشگران تلاش می‌کنند به کمک یافته‌های جدید روان‌شناسی و عصب‌شناسی نشان دهند عقلانیت چیزی شبیه توهم است. پژوهشگرانی ...

نسخۀ صوتی: زندگیِ خوب به مقداری «گله‌کردن» نیاز دارد

همیشه شنیده‌ایم که شکایت از وضع موجود و گله‌کردن دردی را دوا نمی‌کند و فقط روحیۀ خود و اطرافیان را خراب و خراب‌تر می‌کند. باید دائماً حالمان خوب باشد و به دیگران انرژی مثبت منتقل کنیم. اما کاترین نورلاک می‌گوید گله‌کردن می‌تواند مفید باشد و آدم‌ها را از تنهایی‌شان نجات دهد. وقتی آدم‌ها، به مقدار لازم،...

نسخۀ صوتی: در دنیای امروز لذت‌‌گرایی اخلاقی‌تر از مصرف‌گرایی است

خوشبختی چیست؟ هر کسی پاسخ خاص خودش را دارد. بعضی آن را در ثروت و قدرت می‌جویند و برخی می‌گویند تنها از مسیر زندگی اخلاقی است که می‌توان به آن رسید. در میان مکتب‌های فلسفی باستانی، جنجالی‌ترین پاسخ را اپیکور و پیروان او داشتند. پاسخی که در نگاه عموم مردم به لذت‌پرستی و خوش‌باشی معروف شده است، اما اگر ...

زندگیِ خوب به مقداری «گله‌کردن» نیاز دارد

همیشه شنیده‌ایم که شکایت از وضع موجود و گله‌کردن دردی را دوا نمی‌کند و فقط روحیۀ خود و اطرافیان را خراب و خراب‌تر می‌کند. باید دائماً حالمان خوب باشد و به دیگران انرژی مثبت منتقل کنیم. اما کاترین نورلاک می‌گوید گله‌کردن می‌تواند مفید باشد و آدم‌ها را از تنهایی‌شان نجات دهد. وقتی آدم‌ها، به مقدار لازم،...

آیا هیچ کتابی می‌تواند ما را از تاریکی‌های درونمان نجات دهد؟

فحش‌دادن به کتاب‌های خودیاری کار سختی نیست. در واقع بهانه‌های زیادی هم برای این کار وجود دارد. خیلی از کتاب‌های خودیاری مملو است از توصیه‌های عجیب و بی‌فایده و وعده‌های شیرین توخالی. اما این داستان جنبهٔ دیگری هم دارد: آدم‌هایی که در شرایط روحی دشوار توانسته‌اند با خواندن یکی از این کتاب‌ها تسلی یابند ...

تنهایی ما را به کجا می‌کشاند؟

تنهایی در عین اینکه احساس ساده‌ای به نظر می‌رسد، پیچیده است. حرف‌زدن دربارۀ آن دشوار است و خیلی وقت‌ها یا شبیه خاطره‌نویسی‌های رمانتیک می‌شود، یا شبیهِ توصیه‌های پزشکی. هانا آرنت، فیلسوف سیاسی مشهوری که بسیار به تنهایی می‌اندیشید، معتقد بود تنهایی چیزی فردی نیست، بلکه موجی فراگیر است که با به‌قدرت‌رسیدن ...

دانش‌آموزان از زنجیر مدرسه آزاد می‌شوند

طی سیصد سال اخیر، آموزش رسمی تبدیل شده است به یادگیری زیر سقف، نشستن پشت میز، گوش‌دادن به معلمان، و عطشِ گرفتن نمرۀ بیست. ژان‌ژاک روسو می‌گفت این محدودیت‌های اجتماعی طینت دست‌نخوردۀ انسان‌ها را فاسد می‌کند. او برای آموزش کودکان به‌دنبال محیطی بود که آزادیِ تمام‌عیاری را برایشان رقم بزند و آن‌‌ها را ...

در ستایش گزین‌گویه‌ها

گاهی به نظر می‌رسد گزین‌گویه‌ها هیچ فایده‌ای برای تفکر جدی ندارند و فقط به درد صفحه‌های اینستاگرامی‌ای می‌خورند که با جمله‌های قصار لایک جمع می‌کنند. گزین‌گویه‌ها اغلب با ابهامی برطرف‌نشدنی دست به گریبانند و اگرچه عمیق و حکمت‌آمیز به نظر می‌رسند، اما در نهایت، انگار هیچکس نمی‌داند چه می‌خواهد بگویند....

نسخۀ صوتی: چرا از بچه‌پولدارها بدمان می‌آید؟

چرا از بچه‌پول‌دارهای نازپرورده بدمان می‌آید؟ چرا حتی وقتی آرزوی پولدار شدن می‌کنیم، همیشه به خودمان وعده می‌دهیم که پولدارهایی خواهیم شد که شبیه این بچه‌پولدارها نخواهند بود؟ در مقابل، به همان اندازه که از پولدارها بدمان می‌آید، نگاه مثبتی هم به فرودستان داریم. یعنی آدم‌های فقیر را، حتی وقتی هیچ‌چیز ...

برای پشیمانیِ لحظۀ مرگ چه باید کرد؟

«ای کاش شبانه‌روز کار نمی‌کردم»، «ای کاش دوستانم را از دست نمی‌دادم»، «ای کاش آنطور که دوست داشتم زندگی می‌کردم». این‌ها و هزاران ای‌کاشِ دیگر لحظۀ مرگ به سراغ آدم‌ها می‌آیند. اما نه، شاید یک بیماری هم کافی باشد تا تلنگری بزند و قدری حسرت به جان افراد بیندازد و به آن‌ها بقبولاند که نباید ارزش زندگی ...

فیلسوفی که خلبانان کامی‌کازه را تا پای مرگ همراهی می‌کرد

در آخرین مرحلۀ نبرد آمریکا و ژاپن در جنگ جهانی دوم، ژاپنی‌ها استراتژیِ نظامی عجیبی رو کردند: هواپیماهای نظامی را پر از سوخت و مواد منفجره می‌کردند، به سمت ناوهای جنگی آمریکایی به پرواز درمی‌آمدند و خودشان را به آن‌ها می‌کوبیدند. خلبانان این عملیات که به کامی‌کازه مشهور شده بود، در راه ژاپن خودشان را ...

علم درنهایت انسان‌ها را آزاد می‌داند یا مجبور؟

شما مجبورید این نوشته را بخوانید. می‌پرسید چرا؟ جری کوین، زیست‌شناس معاصر، می‌گوید چون کار دیگری نمی‌توانید بکنید: اینکه نشسته‌اید و این متن را می‌خوانید تصمیم خودتان نیست، بلکه محصول یکسری تغییرات در تکه‌ای گوشت، یعنی مغزِ شماست. برخی دانشمندان مثل کوین معتقدند ایدۀ «اختیار» ابداً علمی نیست و باید ...

آیا نشان‌دادن کارهای خوب را همیشه باید به حساب ریاکاری گذاشت؟

یکسری از کارهای خوب را نمی‌شود در پستوی خانه انجام داد. باید به‌ناچار در برابر چشم دیگران دست‌به‌کارشان شد. اینجاست که بلافاصله حمله‌ها شروع می‌شود: «ادای آدم‌خوب‌ها را درنیاور»، «بس است این‌همه تظاهر»، «فکر می‌کنی کسی این ریاکاری‌ها را باور می‌کند؟» و هزاران نیش و کنایۀ دیگر. از طرفی، همیشه پیدا می‌شوند ...

در دنیای امروز لذت‌‌گرایی اخلاقی‌تر از مصرف‌گرایی است

خوشبختی چیست؟ هر کسی پاسخ خاص خودش را دارد. بعضی آن را در ثروت و قدرت می‌جویند و برخی می‌گویند تنها از مسیر زندگی اخلاقی است که می‌توان به آن رسید. در میان مکتب‌های فلسفی باستانی، جنجالی‌ترین پاسخ را اپیکور و پیروان او داشتند. پاسخی که در نگاه عموم مردم به لذت‌پرستی و خوش‌باشی معروف شده است، اما اگر ...

سکولاریسم در نهایت چیزی جز حاشیه‌نویسی بر کتاب مقدس نیست

سکولارها داستان عامه‌پسندی برای تعریف‌کردن دارند: از نظر آن‌ها با رواج ادیان ابراهیمی همۀ خوبی‌های جهانِ پاگانی از میان رفت و دنیای تیره‌ای از تحمیل عقاید، تعصب و خشونت دینی به وجود آمد. اما کتاب جدید تام هولاند، مورخ برجستۀ دوران باستان، چیز دیگری می‌گوید. هولاند نشان می‌دهد که اصلی‌ترین ارزش‌های انسان‌گرایی ...

بحران محیط زیست ادامۀ داستانی است که با برده‌داری و استعمار آغاز شد

چه چیز باعث می‌شود رهبران جهان اهمیت چندانی برای بحران‌های محیط زیستی قائل نباشند؟ نائومی کلاین، روزنامه‌نگار مشهور کانادایی، در کتاب جدیدش می‌گوید برای فهمیدن این مسئله باید جهان‌بینی‌ای را بشناسیم که در پس این بی‌تفاوتی نهفته است. نگرشی که طبیعت و مردم را مادۀ خامی می‌داند که باید آن را استخراج کرد ...

چرا از بچه‌پولدارها بدمان می‌آید؟

چرا از بچه‌پول‌دارهای نازپرورده بدمان می‌آید؟ چرا حتی وقتی آرزوی پولدار شدن می‌کنیم، همیشه به خودمان وعده می‌دهیم که پولدارهایی خواهیم شد که شبیه این بچه‌پولدارها نخواهند بود؟ در مقابل، به همان اندازه که از پولدارها بدمان می‌آید، نگاه مثبتی هم به فرودستان داریم. یعنی آدم‌های فقیر را، حتی وقتی هیچ‌چیز ...

چرا هیچکس به هیچ نصیحتی گوش نمی‌دهد؟

ما دوست نداریم کسی نصیحتمان کند. حتی به نصحیت آن‌هایی که خودمان ازشان می‌خواهیم که نصیحتمان کنند گوش نمی‌دهیم. بااین‌حال پیگیرانه به این کار ادامه می‌دهیم. پدر و مادرها هر روز بچه‌هایشان را با نصیحت‌ بمباران می‌کنند. معلم‌‌ها و دوستان هم همین‌طور. حتی آدم‌هایی که در خیابان می‌بینیم، کمتر فرصتی را برای ...

مارتین هایدگر می‌پرسید: چطور می‌توان در جهان سکونت کرد؟

هایدگر را در کنار ویتگنشتاین از بزرگترین فیلسوفان قرن بیستم دانسته‌اند. هایدگر زادۀ منطقۀ روستایی «جنگل سیاه» در آلمان بود و تا انتهای عمر دلبستگی شدیدی به زادگاه خود داشت. برخلاف زندگی نسبتاً بی‌ماجرای این فیلسوف آلمانی، که جز همکاری رسوایی‌آمیز او با نازی‌ها، داستانی برای تعریف‌کردن ندارد، راه طولانی ...