۱۶ مهر ۱۳۹۸ ساعت ۰۸:۲۸
مارتین هایدگر می‌پرسید: چطور می‌توان در جهان سکونت کرد؟
هایدگر را در کنار ویتگنشتاین از بزرگترین فیلسوفان قرن بیستم دانسته‌اند. هایدگر زادۀ منطقۀ روستایی «جنگل سیاه» در آلمان بود و تا انتهای عمر دلبستگی شدیدی به زادگاه خود داشت. برخلاف زندگی نسبتاً بی‌ماجرای این فیلسوف آلمانی، که جز همکاری رسوایی‌آمیز او با نازی‌ها، داستانی برای تعریف‌کردن ندارد، راه طولانی ...
۴ مهر ۱۳۹۸ ساعت ۰۹:۵۸
نسخۀ صوتی: رولف دوبلی: کمتر بخوانید ولی دوباره بخوانید
پس از مدتی سر وقت کتابخانه و کتاب‌هایمان که می‌رویم اکثرشان دیگر با هم تفاوت زیادی نمی‌کنند، چون تقریباً چیز زیادی از آن‌ها یادمان نمی‌آید؛ محتوای هر کتاب صرفاً به‌صورتی مبهم و آشفته از ذهن ما عبور می‌کند. در چنین مواقعی ابتدا پریشان می‌شویم که مشکل از حافظۀ ضعیف خودمان است یا شاید کتاب‌ها تأثیر اندکی ...
۱۳ شهريور ۱۳۹۸ ساعت ۰۸:۱۲
ظاهراً اجاره‌نشین‌ها اجاره‌نشینی می‌کنند چون پول ندارند خانه بخرند. اما در واقعیت، محدودیت‌هایشان بیشتر از این حرف‌هاست. آن‌ها مجبورند مرتباً زندگی خودشان را با معیارهای دلبخواهانه‌ای تنظیم کنند که صاحب‌خانه‌ها وضع کرده‌اند: اگر بچۀ کوچک دارید، یا مادری مجرد هستید، یا هر چیز دیگری که به مذاقشان خوش ...
۱۸ تير ۱۳۹۸ ساعت ۰۸:۱۲
در طول تاریخ، اغلبِ اندیشمندانْ «عقلانیت» را عامل تمایز انسان و حیوان می‌دانستند و آن را، صرف‌نظر از ماهیت و محدودیت‌هایش، جنبه‌ای ضروری از نوع بشر می‌دانستند. اما در سال‌های اخیر گروهی از پژوهشگران تلاش می‌کنند به کمک یافته‌های جدید روان‌شناسی و عصب‌شناسی نشان دهند عقلانیت چیزی شبیه توهم است. پژوهشگرانی ...
۴ تير ۱۳۹۸ ساعت ۰۸:۲۲
رولف دوبلی: کمتر بخوانید ولی دوباره بخوانید
پس از مدتی سر وقت کتابخانه و کتاب‌هایمان که می‌رویم اکثرشان دیگر با هم تفاوت زیادی نمی‌کنند، چون تقریباً چیز زیادی از آن‌ها یادمان نمی‌آید؛ محتوای هر کتاب صرفاً به‌صورتی مبهم و آشفته از ذهن ما عبور می‌کند. در چنین مواقعی ابتدا پریشان می‌شویم که مشکل از حافظۀ ضعیف خودمان است یا شاید کتاب‌ها تأثیر اندکی ...
۷ تير ۱۳۹۷ ساعت ۱۰:۲۰
نسخۀ صوتی: هوش مسئله‌ای عمیقاً سیاسی است
هوش به چه کاری می‌آید؟ پاسخ این سؤال از افلاطون تا امروز این بوده است: سلطه. در این تفکر همواره سلسله‌مراتبی ناگسستنی از نظر هوشی میان انسان‌ها برقرار بوده است. باهوش‌ترین‌ها، از نظر طبیعی، حق یا حتی وظیفه داشته‌اند که بر دیگران فرمان برانند، آن‌ها را به بیگاری بکشند، قتل عام کنند، یا فقیر و مطیع خود ...
۲۴ مهر ۱۳۹۶ ساعت ۱۳:۰۵
نسخهٔ صوتی: پرنفوذترین فیلسوف چینی که احتمالاً چیزی دربارۀ او نشنیده‌اید
آیا می‌توانیم با تک‌تک انسان‌ها دقیقاً همان‌طوری رفتار کنیم که با فرزند یا مادرمان رفتار می‌کنیم؟ کسانی که در فلسفۀ اخلاق معتقدند انسان باید همگان را به یک چشم بنگرد، گویا چنین انتظاری از ما دارند. اما منگ‌زی، حکیم باستانی چین، که از پیروان کنفوسیوس بود، معتقد بود مردم نمی‌توانند چنین قانون‌های دشواری ...
۲۴ مهر ۱۳۹۶ ساعت ۰۹:۰۲
هوش به چه کاری می‌آید؟ پاسخ این سؤال از افلاطون تا امروز این بوده است: سلطه. در این تفکر همواره سلسله‌مراتبی ناگسستنی از نظر هوشی میان انسان‌ها برقرار بوده است. باهوش‌ترین‌ها، از نظر طبیعی، حق یا حتی وظیفه داشته‌اند که بر دیگران فرمان برانند، آن‌ها را به بیگاری بکشند، قتل عام کنند، یا فقیر و مطیع خود ...
۲۱ ارديبهشت ۱۳۹۶ ساعت ۰۹:۲۷
نسخهٔ صوتی: هفت فیلسوف از فیلم‌های محبوبشان می‌نویسند
این روزها آمدنِ نام فیلم‌ها در کتاب‌های فلسفی نامعمول نیست. سینما به مادۀ خام پرقدرتی برای طرح بسیاری از مسائل فلسفی تبدیل شده است. البته در این زمینه فیلسوفان جنجالی‌ای مثل اسلاوی ژیژک شناخته‌شده‌تر از بقیه‌اند. در این گزارش، ژیژک و شش فیلسوف دیگر، در یادداشت‌هایی کوتاه فیلم‌هایی را معرفی کرده‌اند ...
۲۶ بهمن ۱۳۹۵ ساعت ۱۳:۳۵
فرهنگ مثبت‌اندیشی ما را به بردگانی خسته تبدیل کرده است
ما در زمانه‌ای از خستگی و فرسودگی زندگی می‌کنیم که با اجبار مداوم به انجام‌دادن ایجاد شده است. این یکی از مضامین اصلی کتاب «جامعۀ فرسوده» نوشتۀ فیلسوف آلمانی، «بیونگ چول هان» است. هان استاد دانشگاه هنر برلین و یکی از فیلسوفانی است که آثارش با اقبال گسترده‌ای مواجه شده است. انتشار «جامعۀ فرسوده» او رابه ...
۱۳ بهمن ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۴۳
آیندگان ما را به‌سبب کدام خطای اخلاقی ملامت خواهند کرد؟
چشمانتان را ببندید و سوار بر ماشین زمان به سال ۲۱۱۵ سفر کنید. چه می‌بینید؟ قطعاً تغییرات تکنولوژیکِ بسیاری را در ذهنتان مجسم می‌کنید: از ماشین‌های پرنده گرفته تا گوشی‌های هوشمندی که صفحۀ نمایش آن‌ها پوست بدن انسان است. اما آیا به همین سادگی که تغییرات تکنولوژیک را مجسم می‌کنید می‌توانید پیش‌بینی کنید ...
۹ بهمن ۱۳۹۵ ساعت ۱۴:۰۸
قحطیِ جهانی مسئله‌ای سیاسی است نه اقتصادی
مطابق اجماعِ متخصصان توسعه، سال‌های ابتدایی قرن بیست‌ویکم را می‌توان پایان فقر شدید دانست. اما دیوید ریف در کتاب «مواخذۀ گرسنگی: غذا، عدالت و پول در قرن بیست‌ویکم»، نشان می‌دهد که آنچه این اجماع می‌گوید، صرفاً رویکردی ایدئولوژیک به مسائل است که علل فقر را ساده‌سازی می‌کند. جان گری، فیلسوف سیاسیِ انگلیسی،...
۲۹ دی ۱۳۹۵ ساعت ۱۴:۱۱
امروز آزادیِ تفکر چه معنایی دارد؟
نمی‌توان به‌سادگی به آزادی تفکر دست یافت. آزادی تفکر نیازمند دانش تاریخی موشکافی است که به ما نشان دهد چارچوب‌های تفکرمان چطور و چگونه شکل گرفته‌اند و تا کجا اندیشه‌های ما را زیر نفوذ خود می‌گیرند. سانتاگو زابالا، فیلسوف جنجالی معاصر، برای توضیحِ آزادی تفکر سراغ سه شخصیت فرهنگی تازه‌درگذشته رفته است:...
۲۷ دی ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۳۴
پرنفوذترین فیلسوف چینی که احتمالاً چیزی دربارۀ او نشنیده‌اید
آیا می‌توانیم با تک‌تک انسان‌ها دقیقاً همان‌طوری رفتار کنیم که با فرزند یا مادرمان رفتار می‌کنیم؟ کسانی که در فلسفۀ اخلاق معتقدند انسان باید همگان را به یک چشم بنگرد، گویا چنین انتظاری از ما دارند. اما منگ‌زی، حکیم باستانی چین، که از پیروان کنفوسیوس بود، معتقد بود مردم نمی‌توانند چنین قانون‌های دشواری ...
۲۸ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۲۳
وقتی زندگی‌نامه‌هایی اختصاصی دربارۀ همسر یا دختر مارکس نیز به انتشار رسیده، دیگر نوشتنِ زندگی‌نامۀ جدیدی برای مارکس چه اهمیتی دارد؟ اما گرث استدمن، مورخ مشهور چپ‌گرا و نویسندۀ این زندگی‌نامه، معتقد است ما هنوز چهرۀ مارکس را، چنان‌که بوده است، نمی‌شناسیم: انقلابیِ خیال‌پردازِ شکست‌خورده‌ای، که هروقت ...
۹ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۳۶
در اواخر قرن نوزدهم، نهادینه‌سازی فلسفه آن را به قالب رشته‌ای علمی درآورد که فقط در دانشگاه می‌توانست به‌صورت جدی پی گرفته شود. این واقعیتْ به یکی از مهمترین ناکامی‌های فلسفۀ معاصر تبدیل شده است. امروزه فیلسوفان به رایانه‌هایشان زنجیر شده‌اند و فلسفه به فعالیتی فنی بدل شده که تنها تفاوتش در این است ...
۳ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۱۱:۰۹
وقتی قانونْ دیگر معادل عدالت نیست
وقتی گروه‌های مسلط دسته‌ای از مردم را «پست» می‌شمارند، تلاش می‌کنند که ثابت کنند این مردم نمی‌توانند معقول و منطقی فکر کنند. بدین‌طریق فرادستان با گرفتن قوۀ فکر از فرودستان، موقعیتِ سرکوب را نهادینه می‌کنند. گایاتری اسپیواک، متفکر پرآوازۀ هندی، می‌گوید این شیوه‌ای از خشونتِ فکری است که باید با آن مبارزه ...
۲۶ مهر ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۵۵
کاکاسیاه نمی‌تواند فیلسوف باشد
جورج یانسی، فیلسوف سیاه‌پوست امریکایی، اواخر سال گذشته مقاله‌ای در نیویورک‌تایمز نوشت به نام «امریکای سفید عزیز». انتشار این مقاله، نقطۀ عطفی در زندگی او بود. صدها پیام، ایمیل و حتی نامۀ پُستیِ مملو از نفرت برایش فرستادند. نامه‌هایی که می‌گفتند باید مثلِ داعش سرت را ببرند، یا باید مثل حیوان تو را به ...
۳ شهريور ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۵۰
آموزش و پرورش باید تخریب‌کننده باشد
وضع دانشگاه بد است. این را همه می‌دانند، اما کمتر کسی می‌تواند مانند هنری ژیرو، استاد برجستۀ تعلیم و تربیت، تبعات آن را نشان دهد. ژیرو می‌گوید ده‌ها سال است که دانشگاه‌ها مهمترین نهاد انتقادگر در جوامع بوده‌اند، اما تجاری‌سازی بی‌محابای آن‌ها، اصلی‌ترین فایدۀ آن‌ها، یعنی توان انتقاد و اعتراض را از ...
۲۷ مرداد ۱۳۹۵ ساعت ۱۳:۲۷
هفت فیلسوف از فیلم‌های محبوبشان می‌نویسند
این روزها آمدنِ نام فیلم‌ها در کتاب‌های فلسفی نامعمول نیست. سینما به مادۀ خام پرقدرتی برای طرح بسیاری از مسائل فلسفی تبدیل شده است. البته در این زمینه فیلسوفان جنجالی‌ای مثل اسلاوی ژیژک شناخته‌شده‌تر از بقیه‌اند. در این گزارش، ژیژک و شش فیلسوف دیگر، در یادداشت‌هایی کوتاه فیلم‌هایی را معرفی کرده‌اند ...
