- پانوشت صفحۀ ۱۱۰ شمارۀ ۲
- توضیح دربارۀ عملکرد سوپاپ
- منبع : سایت کارستان
تایپت
در موتورهای سوپاپ رو سوپاپ بالابر یا تایپت قطعه ای است که حرکت برجستگی بادامک را به میله تایپت (تایپیت) انتقال میدهد در بعضی موتورهای میل سوپاپ رو حرکت بادامک از طریق استکان تایپت مستقیما به ساق سوپاپ منتقل می شود در سایر موتورهای میل سوپاپ رو حرکت بادامک از طریق انگشتی به ساق سوپاپ انتقال می یابد دو نوع تایپیت (تایپت) وجود دارد تایپتمکانیکی و تایپت روغنی تایپت مکانیکی استوانه ای توپر یا تو خالی است در موتورهای سوپاپ رو تایپت سوار بادامک است و حرکت بادامک را به میل تایپت انتقال می دهد در موتورهای میل سوپاپ رو تایپت حرکت بادامک را از طریق استکان تایپت یا ازطریق انگشتی مستقیما به ساق سوپاپ منتقل می کند سطحی که سوار بادامک است صاف به نظر می رسد اگر چه معمولااندکی محدب است برجستگی بادامک با سطح تاپیت تماس خارج از مرکز دارد در نتیجه تایپیت هر بار که بالا می رود اندکی میچرخدبسیاری از موتورها تایپت غلتکی دارند این نوع تایپت غلتکی دارد که روی بلبرینگ های ساچمه سوزنی می چرخد غلتک به عوض لغزیدن روی بادامک روی ان می غلتد در نتیجه اصطکاک کاهش می یابد و مصرف سوخت کم می شود تایپتهای غلتکی نباید درسوراخ حود بچرخند در غیر این صورت کج می چرخند برای جلوگیری از چرخش تایپت غلتکی روی بدنه تایپت سطح راهنمای تختی ایجاد می کنند این سطح راهنما حرکت تایپت به بالا و پایین را امکان پذیر می کند اما مانع چرخش ان می شود
تایپتهای روغنی:
در تایپت روغنی از فشار روغن موتور برای حفظ تماس تایپت با برجستگی بادامک و در موتورهای سوپاپ رو با میل بادامک استفاده می شود در موتورهای میل سوپاپ رو با استکان تایپت تایپت بین برجستگی بادامک و ساق سوپاپ است تایپت روغنی به طور خودکار با تغییر میزان خلاصی سیستم محرک تنظیم می شود خلاصی سیستم محرک سوپاپ از انبساط یا سایش ناشی می شود استفاده از تایپت روغنی سرو صدای تایپت سایش قطعات سیستم محرک سوپاپ و نیاز به تنظیم مکرر خلاصی سیستم محرک سوپاپ را کاهش می دهد روغن تحت فشار که از پمپ روغن می اید از طریق یک مجرای اصلی روغن وارد بالابر می شود مجرای اصلی روغن در سرتاسر بدنه موتور امتداد دارد وقتی سوپاپ بسته می شود روغن از طریق روغن خورهای واقع در بدنه تایپت و پیستون داخلی وارد تایپیت می شود فشار روغن باعث باز شدن شیر پولکی می شود سپس روغن به فضای زیر پیستون جریان می یابد در نتیجه پیستون بالا می رود و به میل تایپت فشار می اورد تا همه خلاصی سیستم محرک سوپاپ را بگیرد سپس وقتی بادامک تایپت را بالا می برد دیگر تایپت سر و صدا نمی کند زیرا تایپت روغنی خلاصی را گرفته مانع ایجاد سر و صدا شده است وقتی تایپت بطور ناگهانی بالا می رود فشار روغن زیر پیستون افزایش می یابد در نتیجه شیر پولکی بسته و روغن در محفظه حبس می شود حال چون روغن و سیال تراکم ناپذیر تایپت روغنی به صورت تایپت مکانیکی عمل می کند بالا می رود و سوپاپ را باز می کند وقتی نگی باداک از زیر تایپت بیرون رفت فنر سوپاپ ان را می فشارد و سوپاپ بسته می شود در نتیجه این عمل تایپت به جای خود بر می گردد و فشار در محفظه کاهش می یابد اگر روغن نشت کرده باشد روغن بیشتری از مجرای اصلی وارد می شود و محفظه را دوباره پر می کند
در بسیاری از موتورهای سوپاپ رو روغنی که تایپت به همراه دارد پاشنه انگشتی و سطوح تماس را روغنکاری می کند وقتی سوپاپ بسته می شود روغن از طریق سوراخ تعبیه شده در میل تایپت نشین تایپت جریان پیدا می کند و سپس در میل تایپت تو خالی بالا می رود در بعضی موتورهای میل سوپاپ رو تایپت روغنی در سمتی از انگشتی تعبیه می شود که با ساق سوپاپ در ارتباط است در سایر موتورهای میل سوپاپ رو تایپت روغنی در استکان تایپت تعبیه می شود
لقی گیر
در بعضی از موتورهای میل سوپاپ رو از نوعی از تایپت روغنی استفاده می شود که فقط خلاصی سیستم محرک سوپاپ را می گیرد این نوع تایپت را لقی گیر می نامند لقی گیر با برجستگی بادامک تماس پیدا نمی کند و نمی تواند حرکت بادامک را منتقل نماید در این نوع تایپت نیز مانند تایپت روغنی فشار روغن موتور لقی گیر را منبسط می کند تا خلاصی را بگیرد
اسبک یا چکشک یا انگشتی
قطعاتی هستند که نیروی بادامک میل سوپاپ که به تایپت سپس به میل تایپت وارد می شود را به سر سوپاپ منتقل می کند یک سر اسبک روی ساق سوپاپ نشسته و سر دیگر دارای پیچ و مهره تنظیم برای میزان کردن فاصله تلرانس بین سوپاپ و اسبک می باشد در روی اسبک سوراخی وجود دارد تا روغنی که توسط مدار روغن به میل اسبک و سپس به اسبک رسیده پس از از روغنکاری بوش داخل اسبک از انجا خارج شده و بین اسبک و سر سوپاپ ریخته و لقی را پر می کند و سپس روی سرسیلندر می ریزد ضمنا مابین اسبکها فنر قرار گرفته تا از حرکت جانبی انها جلوگیری کند لذا حرکت اسبک روی میل اسبک بطور اله کلنگی می باشد میل اسبک روی سرسیلندر بوسیله تعدادی پایه مستقر می باشد نکته مهم : در موقع باز کردن اسبک ها باید علامت گذاری شوند تا در موقع سوار کردن با یکدیگر عوض نشوند بخاطر اینکه زاویه انها بهم می خورد
عیوب اسبکها :
۱- ترک خوردن اسبک ۲- کچل شدن سر اسبک در صورت کم بودن سنگ زده و در ضمن شکل سر اسبک باید کمی محدب باشد ضمنا در صورت زیاد بودن کچلی اسبک را تعویض می کنیم علت کچلی زیاد بودن لقی بیش از اندازه اسبک و سوپاپ و عدم رسیدن روغن بین سر سوپاپ و اسبک می باشد نرسیدن روغن ممکن است سوراخ روغن میل اسبک و یا اسبک گرفته شده
باشد
۳- سائیدگی و گشاد کردن بوش اسبک این خوردگی باعث خراج شدن روغن از پهلوی اسبک شده و در پایین اوردن فشار روغن نقش بسزایی دارد برای تعویض بوش اسبک بوش کهنه را توسط پیچ گوشتی خارج می کنند باید دقت کرد که پیچ گوشتی صدمه ای به اسبک نزند سپس بوش جدید را کمی با روغن چرب کرده و توسط گیره مخصوص به ارامی در جای خود قرار می دهند چنانچه اسبک را داخل روغن داغ گذاشته و گرم کنیم جا رفتن بوش به اسانی انجام خواهد شد.
