جادوی ارتباط میان‌نسلی

ترجمان — صدای قهقهه و ورجه‌ورجه کردن کودکان در راهروهای آسایشگاه پراویدنس ماونتِ شهر سیاتل می‌پیچد. این صدایی نیست که انتظار شنیدنش را در راهروهای آسایشگاه سالمندان داشته باشید، اما این آسایشگاه که به اختصار «ماونت» خوانده می‌شود، آسایشگاهی معمولی نیست:
پنج روز در هفته، ساکنان و کارمندانِ این آسایشگاه بزرگ، ساختمان‌ها و تأسیسات خود را که بالغ بر سیصدهزار متر مربع می‌شود، با حدود ۱۲۵ کودکِ نوزاد تا پنج‌ساله به اشتراک می‌گذارند. این کودکان و مربی‌های آن‌ها اعضای مهدکودک و پیش‌دبستانی‌ای هستند که از سال ۱۹۹۱ کار خود را در مکان همان آسایشگاه آغاز کرده است.

هدف از اجرای چنین ایده‌ای، مبارزه با حس تنهایی و بی‌حوصلگی بود که از ویژگی‌های معمول زندگی در خانۀ سالمندان است. شارلین بوید، یکی از مسئولین این مرکز، می‌گوید: ما به‌دنبال ایجاد حس پویایی و زندگی در میان ساکنان این مجموعه بودیم تا این آسایشگاه را به مکانی برای زندگی تبدیل کنیم؛ نه محلی برای مردن. واردکردن کودکان به این مجموعه، راه‌حلی طبیعی بود.

مطالعات زیادی صورت گرفته است که نشان می‌دهد تعامل اجتماعی می‌تواند به کاهش احساس تنهایی، تأخیر در زوال عقل، کاهش فشار خون و کاهش خطر بیماری و مرگ در سالمندان بینجامد. محققان ژاپنی در سال ۲۰۱۳ در مطالعه‌ای نشان دادند که تعامل اجتماعی میان نسل‌های مختلف، می‌تواند میزان لبخندزدن و گفت‌وگو در میان بزرگ‌سالان را افزایش دهد.

باوجود اینکه تأثیر اینگونه تعاملات اجتماعی روی کودکان هنوز چندان روشن نیست؛ برخی پژوهش‌ها از وجود فواید مختلف برای کودکان نیز حکایت دارند. به‌عنوان‌مثال، در صورتی که کودکان از سنین اندک با افراد مسن در تماس باشند، احتمال کمتری وجود دارد که پیران را افرادی ناتوان و بی‌کفایت به‌حساب آورند و بالطبع، وقتی کودکان با تعریف مثبتی از سالمندی روبه‌رو باشند، در زندگی خود کمتر با حساس ازکارافتادگی مواجه خواهند بود. این نوع تعاملات بین‌نسلی، رشد فردی و اجتماعی کودک را نیز سرعت می‌بخشد. همچنین به گواهی والدینی که فرزندانشان به این مرکز آموزشی می‌روند، این کودکان، در مقایسه با سایر کودکانی که فاقد چنین تجربه‌ای بوده‌اند، در مواجهه با هر نوع از افراد معلول و ناتوان، احساس راحتی بیشتری می‌کنند.

انسان همواره گونه‌ای میان‌نسلی بوده و امروز نیز چنین است. اما امروزه به‌علت نیازهای فرهنگی و اجتماعی، مسئولیت پرستاری از کودکان و سال‌خوردگان به‌ناچار به‌عهدۀ افراد و نهادهای حرفه‌ای گذاشته شده است. بیل توماس، پزشک و چهرۀ مطرح بین‌المللی در زمینۀ پزشکی و پرستاریِ سال‌خوردگان، می‌گوید: «ما در زمان، مکان و فرهنگی زندگی می‌کنیم که برای کاری که سالیان دراز در زندگی بشر، بسیار عادی و روزمره به‌شمار می‌رفته است، حالا باید خلاقیت به‌خرج دهیم و روش‌های نو به‌کار گیریم: زندگی مشترک انسان‌های پیر و انسان‌های جوان.»

در آسایشگاه ماونت فرصت‌های زیادی برای مشغولیت‌های بین نسلی میان سال‌خوردگان و کودکان فراهم است. مربی‌های این مهد هفته‌ای شش بار کودکان را برای بازدید از سالمندان به قسمتی از ساختمان می‌برند که محل سکونت و استراحتگاه سال‌خوردگان است. ساکنان آسایشگاه نیز در صورت تمایل می‌توانند کلاس‌های درس کودکان را تماشا کنند. فعالیت‌های مشخصی نیز برای مشارکت هر دو نسل در برنامۀ روزانۀ آن‌ها گنجانده شده است. ازآنجاکه هر دو گروه سنی در یک ساختمان هستند، فرصت مشارکت و تعامل بین‌نسلی، بدون برنامه‌ریزی قبلی نیز وجود دارد؛ مثلاً اوقات بدیِ آب‌وهوا که خردسالان ناچارند از راهروها، لابی و سایر اتاق‌های خالی به‌عنوان زمینِ بازی استفاده کنند یا زمانی که گروه موسیقی محلی به مهد می‌آید تا برای هر دو گروه خردسالان و سالمندان بنوازد.

پی‌نوشت‌‌ها:
چکیده‌ای از «مهدکودکی درون خانۀ سالمندان» که پیش‌تر در وب‌سایت ترجمان منتشر شده است.