ما چگونه موجوداتی هستیم؟

کِرکوس ریویوز — نوام چامسکی، استاد بازنشستهِ زبان‌شناسی و فلسفه در دانشگاه ام‌آی‌تی به نحوی عمیق و وسیع در باب ماهیت زبان، محدویت‌های شناخت بشری و نقش انسان به عنوان موجودی اجتماعی در ارتقای خیر عمومی به تأمل می‌پردازد.

او در کتاب اخیر خود که مجموعه‌ای از درسگفتارهای ارائه شده در دانشگاه کلمبیا است، میان دانش‌های گوناگونی چون زبان‌شناسی نظری، علوم شناختی، فلسفه سیاسی و … ارتباط برقرار کرده است. در فصل نخست، چامسکی بر آن است تا نشان دهد که علی‌رغم باور عمومی، زبان پیش از هر چیز به عنوان ابزار تفکر تکامل یافته و ظهور بیرونی آن در گفتار و نشانه‌ها صرفاً وجهی فرعی و جنبی داشته است. نویسنده با تحلیل مجدد زبان، ذیل مقولات زیست‌شناختی (مانند تکامل چشم انسان) به مفاهیم زبان‌شناسی زایشی نزدیک می‌شود که در دهه پنجاه توسط خود او توسعه یافت.

چامسکی در ادامه به فلسفه ذهن می‌پردازد و به طور خاص «رازباوری جدید» را مورد بررسی قرار می‌دهد؛ رویکردی که در آن، انسان با شماری مساله مواجه است و توانایی یافتن پاسخ برای آن‌ها را دارد و در عین حال، شماری «راز» نیز پیش روی او قرار گرفته‌اند که پاسخ آن‌ها جایی فراتر از مرزهای شناختی بشر است. او نمونه‌هایی را از تاریخ علم مورد بررسی قرار می‌دهد و بارها و بارها به عدم تمایل نیوتن برای تحلیل ماهیت خاص گرانش اشاره می‌کند؛ نیرویی رازآلود که اشیا از فواصل دور بر اساس آن روی یکدیگر تأثیر می‌گذارند.

چامسکی با تغییر نگاه خود به حوزه اجتماعی، به نقد نظام‌هایی می‌پردازد که بدیهیات اجتماعی را به صورت نظری تأیید می‌کنند اما در عمل حاضر به پذیرش آن‌ها نیستند. او با اشاره به بذرهای نخستین حکومت پلوتوکراسی در آمریکا در دیدگاه پدران بنیان‌گذار، به سرکوبی، شکنجه و اعدام مخالفان سیاسی در آمریکای لاتین در اواخر قرن بیستم و توسط اتباع آمریکا اشاره می‌کند و این فصل را با بحثی در خصوص ایده‌آل‌های سیاسی لیبرتارین به پایان می‌برد. محتوای کتاب رنگ و بوی آکادمیک دارد و با اشارات متعددی به شخصیت‌های برجسته فلسفی چون دیوید هیوم، جان لاک، جوزف پریستلی و دیگران همراه است. به همین دلیل ممکن است خواننده عادی کتاب را تا حدودی مبهم و سیر آن را منقطع بیابد.

در مجموع، این مجلدِ مختصر شماری از موضوعات متفاوت را در بر می‌گیرد و مروری اجمالی از تنوع و پیچیدگی تفکر چامسکی را پیش روی مخاطب قرار می‌دهد.

اطلاعات کتاب‌شناختی:
چامسکی، نوام. «ما چگونه موجوداتی هستیم؟». دانشگاه کلمبیا: ۲۰۱۵
Chomsky, Noam. What Kind Of Creatures Are We?. Columbia University: 2015