خصوصی‌‌‌گرایی و جهانی‌‌‌گرایی در اندیشۀ اسلامی معاصر

هویت چندبعدی یا ترکیبیْ یکی از نشانه‌‌‌های بسیار بارز جامعۀ بشری در عصر ماست. این موضوع به تنوع آبشخورهای هویت بازمی‌‌‌گردد. افزون بر میراث فرهنگی و دیگر عناصر موجود در آن، عوامل دیگری نیز در ساخت هویت ما نقش‌‌‌آفرینی می‌‌‌کنند. تمدن و فرهنگ غربیْ با دانش، شیوه‌‌‌های زیست، و دیدگاه‌‌‌هایی دربارۀ زندگی که برخلاف فرهنگ بومی است بر شکل‌‌‌گیری تصویر تمدنی ما اثر می‌‌‌گذارد. مادامی که عناصر شکل‌‌‌دهندۀ این تصویر تغییر می‌‌‌کند، چنین تصویری دائماً در حال حرکت و دگرگونی خواهد بود و حالت تکامل و تحول خواهد داشت. گویی شخص، درون خود، شخصیت‌‌‌های متعددی می‌‌‌پرورد که بعضی از آن‌‌‌ها به گذشته مربوط‌‌‌اند و برخی به حال؛ یکی از آن‌‌‌ها به محیط ویژۀ او بازمی‌‌‌گردد و دیگری به محیط‌‌‌های دیگر. همۀ این شخصیت‌‌‌ها در هم می‌‌‌آمیزند و در درون هر شخص ازنو شکل می‌‌‌گیرند و در چارچوبی یکپارچه آشکار می‌‌‌شوند. این چارچوب ممکن است گاه سست و گاه منسجم و محکم باشد.

اندیشۀ اسلامی، در اندک‌‌‌زمانی، توانست از دوگانۀ «ویژه و شخصی» و «عمومی و جهانی» عبور کند. این اندیشه عناصر معرفتی بسیاری را که از تمدن‌‌‌های یونانی، فارسی و هندی برجای مانده بود در خود گنجاند و آن‌‌‌ها را در محیط ویژۀ خود بومی ساخت و در هم آمیخت. اندیشۀ اسلامی همچنین ادیان، فرهنگ‌‌‌ها و سنت‌‌‌های گوناگون را در جغرافیای بشری و فرهنگ گستردۀ آن روزِ جهان اسلام، از اندلس تا چین، در خود گنجاند.

ازاین‌‌‌رو تاریخ هیچ‌‌‌گاه به یاد ندارد که مسلمانان دست به نابودی و ریشه‌‌‌کنیِ فرهنگ ملت‌‌‌هایی زده باشند که به اسلام پیوسته‌‌‌اند. آن ملت‌‌‌ها نیز در سیاق میراث فرهنگی خودْ اسلام را می‌‌‌نمایاندند، به‌‌‌طوری‌‌‌که گویی اسلام به‌‌‌سرعت به یکی از مؤلفه‌‌‌های مهم شخصیت فرهنگی آنان بدل شده بود. انسان‌‌‌شناسی فرهنگی‌‌‌تاریخیِ این ملت‌‌‌ها خودْ گواه این مدعاست. در این کتاب می‌‌‌توانیم از پایه‌‌‌های روشی و مفاهیم کلیدی مربوط به مسئلۀ خصوصی‌‌‌گرایی و جهانی‌‌‌گرایی آگاهی یابیم.

فهرست

• کثرت‌‌‌گرایی؛ مبانی و خوانش‌‌‌ها
_{از تقلید تا نوآوری
تنوع‌‌‌گرایی
چگونه باید با این تنوع روبه‌‌‌رو شد؟
راه‌‌‌حل چیست؟}
• اسلام و همزیستی مسالمت‌‌‌آمیز
_{نبوت و خلافت
انسانیت، میان انواع خصوصی‌‌‌گرایی و جهانی‌‌‌گرایی
نقش معارف انسانی و اجتماعی در دسته‌‌‌بندی انسان‌‌‌ها
جهان‌‌‌بینی اسلامی
جهانی‌‌‌بودن هدایت و حق
موانعی در راه جهانی‌‌‌گرایی در نمونۀ اسلامی آن
موانعی در راه جهانی‌‌‌گرایی در نمونۀ غربی آن
جهانی‌‌‌گرایی و بحران‌‌‌ها
خاستگاه ورود به آشتی فراگیر
دشمنی و درگیری
آیا فقه نیز نقشی دارد؟
درهم‌‌‌آمیختگی بحران‌‌‌ها
فهم روشمند و جمع میان دو خوانش
روشمندی قرآن
کار و کوشش گروهی
مسائل مربوط به مفاهیم
یکتاپرستی، تزکیه و آبادسازی}
• اسلام و غرب؛ گفت‌‌‌وگو یا ستیز؟
_{گفت‌‌‌وگوی تمدن‌‌‌ها}
• اندیشۀ شهروندی در جامعۀ اسلامی
• دو مشکل و خوانشی از آن دو
_{مقدمه
بحران فکری
مسائل مربوط به بحران و ریشه‌‌‌های تاریخی آن
مکتب کانون جهانی اندیشۀ اسلامی و برخورد با این بحران
دو مشکل؛ الگویی مکتبی
«دو مشکل»
ساختار حاکمیتی
شکست در تحقق‌‌‌بخشیدن به وحدت و دستاوردهای آن
اختلاف دربارۀ مفاهیم و ‌‌‌اولویت‌‌‌ها و پیامدهای هریک
فقدان عرصۀ گفت‌‌‌وگو
آشفتگی در مشروعیت حزبی
امکانات و عناصر اصلی برای بهبود اوضاع
فاجعۀ خلیج [فارس]
نخست، دربارۀ امیرنشین‌‌‌های خلیج [فارس]
دوم، دربارۀ اوضاع کشورهای عربی
سوم، دربارۀ ارتش‌‌‌های عربی
چهارم، دربارۀ نیروهای سیاسی عرب
پنجم،‌‌‌ دربارۀ وجود بیگانگان
خوانشی از «دو مشکل»
یک. چرخشی به‌‌‌سوی پیامدهای بحران فکری معاصر
دو. باور؛ مبنای اندیشۀ محکم
سه. چالش‌‌‌های بحران فکری پیش از «مشکل دوم»، یعنی فاجعۀ خلیج [فارس]
چهار. مشکل دوم،‌‌‌ «فاجعۀ دوم خلیج [فارس]»
بیداری و حقیقت آن
میان گذشته‌‌‌گرایی و نوسازی
کوتاهی برنامه‌‌‌های فرهنگی
ملت‌‌‌ها و فاجعۀ دوم
فروپاشی مفهوم امت
گروه‌‌‌های سکولار
شکست طرح‌‌‌های توسعه‌‌‌ای غرب‌‌‌گرایانه
بایستگی طرح تمدنی یکسان
اسلام‌‌‌گرایان و دیگر گروه‌‌‌ها
اسلام‌‌‌گرایان و طرح تمدنی
اسلام‌‌‌گرایان و بحران فکری
مفهوم امت
پراکندگی امت
امت و انحراف سیاسی
نهادینه‌‌‌سازی انحراف
شرق و شرقیان در دیدگاه سیدجمال‌‌‌الدین اسدآبادی
شکست طرح‌‌‌های اصلاحگرانه
واپسین نجوا}
• حاکمیت قرآن
^{حاکمیت الهی در برداشت اسرائیلی
حاکمیت الهی در مسیحیت
حاکمیت الهی و واپسین پیامبری
تفاوت میان حاکمیت الهی و حاکمیت کتاب
حاکمیت؛ مفهومی برانگیزاننده}

► برای خرید این کتاب اینجا را کلیک کنید.