آیا ثروتمندان شایستگی موفقیتهایشان را دارند؟
مجموعه یادداشتهایی دربارۀ شایستهسالاری
تصویرساز: آندره اوچینی .
آدمها دوست دارند در چشم دیگران آدمهایی «خودساخته» به نظر بیایند، کسانی که موفقیتشان فقط و فقط بهخاطر نبوغ یا زور بازویشان بوده. اکثر افراد موفق متنفرند از اینکه که دستاوردهایشان به نام ارث یا کمکهای مالی مادر و پدرشان بخورد. اما پژوهشگران بسیاری میگویند اگر مادرپدرها خرج تحصیل، خانه، یا سرمایۀ اولیۀ کسبوکار کسی را فراهم نکنند، آن فرد باید قید موفقیتهای چشمگیر را بزند. بچههای کوچک فقط وقتی ثروتمندانی بزرگ میشوند که پشتشان به ثروت والدین گرم باشد.
5 دقیقه
►
برای مطالعۀ هر یک از مطالب،
بر روی تیتر آنها کلیک کنید.
►
• اگر در خانوادهای فقیر به دنیا بیایید، احتمالاً هیچوقت رئیس نخواهید شد
اگر کتاب سقف طبقاتی را بخوانید، میفهمید موفقیت هیچ ربطی به شایستگی ندارد
هیچ آدمی دوست ندارد باور کند موفقیتهایش را از پدر و مادرش به ارث برده است: هر فرد موفقی نان فکر و بازوی خودش را میخورد و اگر شما فقیر و بیچارهاید، لابد شایستگیاش را نداشتهاید. لاریسن و فریدمن، در کتاب جدیدشان، دقیقاً دنبال رسواکردن همین عقیدهاند. آنها میگویند کافی است در خانوادهای ثروتمند متولد شده باشید؛ آنوقت، حتی بدون پارتیبازی، راحتتر از دوستان فقیر خود در دانشگاههای اصلی قبول میشوید و شغلهای خوب جامعه را مال خود میکنید..
• باور به شایستهسالاری نهتنها اشتباه، بلکه زیانبار است
آیا ممکن است شایستهسالاری نیز مثل برخی ایدئولوژیهای دیگر راهی برای توجیه نابرابریهای موجود باشد؟
اکثر مردم فکر میکنند کمابیش در کشورهایی شایستهسالار زندگی میکنند. حتی آنها که معتقدند در کشورشان شایستهسالاری حاکم نیست، معتقدند اگر این سازوکار محقق شود، جامعهشان به وضعیتی ایدئال خواهد رسید. اما تحقیقات متعددی در روانشناسی نشان میدهند باور به شایستهسالاری خیلی سریع ممکن است به چیزی متضاد خود تبدیل شود. یعنی به جای آنکه برای همه فرصتی برابر ایجاد کند، به توجیهی در دست موفقها تبدیل شود که همهچیز را برای خودشان بردارند. معنای این اتفاق برای جامعهای شایستهسالار چیست؟
• هشدار شایستهسالاری: اگر بهدنبال شادی هستید، جستوجوی خوشبختی را کنار بگذارید
شکستخوردن در زندگی میتواند شما را متوجه هدفی کند که بهتر از خوشبختی است
صدایی در گوش ما شبانهروز زمزمه میکند که «خانهای بخر، کاری بکن کارستان، زندگیات را بساز، بهدنبال خوشبختی باش». و تقریباً همهمان گوشبهفرمانِ این صداییم. اما پس از چند سال به درهای عمیق پرتاب میشویم: کارنامۀ موفقیتهایمان را که بالاوپایین میکنیم تنها چیزی که به چشم میخورد پوچی است. یا تا پایان عمر در این دره میمانیم یا، بهقول دیوید بروکس، از کوه دومِ زندگیمان بالا میآییم، آنجایی که زندگی دوباره معنا میشود. بروکس در کتاب جدیدش توضیح میدهد که چگونه زندگی در کوه دوم ما را متحول میکند.
• مایکل سندل: پوپولیسم شورشی است علیه استبداد شایستهسالاری
لیبرالهای چپگرا با تکیۀ بیشاز حد بر شایستهسالاری به طبقات کارگر خیانت کردند
شایستهسالاری بهعنوان یک «باید» نظام عادلانهای به نظر میرسد که میگوید هرکس باید به اندازۀ شایستگیهایش قدر ببیند. اما مشکل این است که خودش را یک «هست» جا میزند و میگوید آنها که ثروتمندند مستحق ثروتشان بودهاند و آنها که فقیرند، شایستگی نداشتهاند. از نظر مایکل سندل، لیبرالهای چپگرا، با تأکید بیجا بر شایستهسالاری چشمشان را روی نابرابریهای ساختاری بستند و در نتیجه، طبقۀ کارگر را از خود راندند تا دل به برکسیت و ترامپ ببندد.
•هیچکس به خاطر شایستگیهایش میلیاردر نمیشود
کتاب جدید توماس پیکتی تصویری از نابرابری ارائه میکند که برای خیلیها باورنکردنی است
توماس پیکتی چیزی برای تبدیلشدن به یک اقتصاددانِ موفق جریان اصلی کم نداشت. تحصیلاتی درخشان و استادی در دانشکدۀ اقتصاد امآیتی در جوانی. اما پس از دو سال تدریس در آن دانشگاه، به این نتیجه رسید که در برج عاج نشسته است و آنچه به دانشجویانش میگوید، ربط چندانی به واقعیت ندارد. پس تدریس را رها کرد و به پاریس برگشت تا اینبار «واقعیت» را مطالعه کند، و آنچه در این جستجو پیدا کرد دریایی از نابرابری بود.
• آیا در دنیای آدمهای مشهور شایستهسالاری حکمفرماست؟
توضیحدادن آنکه چرا برخی افراد مشهورند، روزبهروز، سختتر میشود. چرا؟
تمایل برای مشهورشدن در ما انسانها چنان باستانی است که میتوان نشانههای آن را تا افسانۀ گیلگمش به عقب برد. گاهی این شور و شوق را شعبهای از میل ما به جاودانگی دانستهاند: راهحلی برای آنکه، بعد از مُردن، حداقل نام و خاطرهای از ما باقی بماند. اما، با وجود آنکه میل به شهرت در فرهنگ انسانی چیزی آشنا بوده است، این روزها به یکی از عجیبترین بخشهای زندگی ما تبدیل شده است. چرا دنیای شهرت اینچنین دیوانهوار شده است؟
• بازیگر معروف، فرزند بازیگر معروف: خویشاوندسالاری در هنر
خویشاوندسالاری در هنر رو به افزایش است و انگار کسی هم مشکلی با آن ندارد
شاید تا حدودی از نظرمان طبیعی باشد که فرزندان یک تاجر موفق به تجارت روی بیاورند، یا فرزندان یک کشاورز، شغل خانوادگیشان را ادامه دهند، اما در حرفههایی که با خلاقیت و استعداد فردی عجین شدهاند چطور؟ آیا طبیعی است که خیلی از چهرههای جدیدی که در سینما و موسیقی و هنر میبینیم، فرزند آدمهای مشهوری هستند که در این حوزهها فعالیت میکردهاند؟ خویشاوندسالاری ناخوشایند و غیرمنصفانه است، اما گویا وقتی پای هنر در میان باشد، دردناکتر هم میشود.
مرتبط
چرا انسانها عاشق حیوانات خانگیاند؟
اینکه چرا انسانها به نگهداشتن حیوانات خانگی علاقه دارند پرسشی است که پاسخدادن به آن اصلا ساده نیست
علم اقتصاد تغییر میکند، اما کتابهای «مبانی اقتصاد» ثابت میمانند
بسیاری از بحثهایی که در کلاسهای مبانی اقتصاد طرح میشود کلیشه و تاریخمصرفگذشته است
همه به اینفلوئنسر سفر تبدیل شدهاند
سفرهای اینستاگرامی پر از پژواکهای استعماریاند
چطور استونی فنلاند را پشت سر گذاشت و صاحب بهترین مدارس اروپا شد؟
ناهار رایگان، وقفههای استراحت ذهنی، معلمهای خوشحال و مهمتر از همه: برابری
