تخریب محیط‌زیست مصداق جرم علیه بشریت است

گفت‌وگوی ناتاشا لنارد با آدریان پار، نیویورک تایمز — این چهارمین گفت‌وگو از مجموعه گفت‌وگوهایی است که با فلاسفه و نظریه‌پردازان منتقد دربارۀ خشونت ترتیب داده شده است. این مصاحبه با آدریان پار، استاد سیاست‌های زیست‌محیطی و نقد فرهنگی در دانشگاه سین‌سیناتی و مدیر مرکز تحقیقاتی تفت، انجام شده است. آخرین کتاب او خشم سرمایه: نئولیبرالیسم و سیاست‌های تغییرات آب‌وهوایی است.

ناتاشا لنارد: شما در کتابتان پرداختن به فعالیت‌های مخربِ آب‌و‌هوا را شکلی از خشونت و به‌طور بالقوه جرمی علیه بشریت معرفی می‌کنید. صحبت‌کردن از تخریب اقلیم به دست انسان در چارچوب عدالت کیفری به چه معناست؟ آیا مقصر مشخصی وجود دارد که مسئولیت این جرم با او باشد؟

آدریان پار: این مدعا که تخریب زیست‌محیطی جرمی علیه بشریت است از سه جزء تشکیل می‌شود. اول اینکه این قضاوتی دربارۀ کل بشریت است، بشریتی که در مکان و زمان بسط داده شده است و موضوعی است که تفاوت‌های تاریخی و جغرافیایی در آن دخیل نیست. دوماً جرم مورد بحث یک جرم وجودی است که عیناً علیه تجربۀ انسان‌بودن و علیه انگیزۀ بشری انجام شده است. سوماً این جرمی است که نظام رسمی حقوقی را زیر سؤال می‌برد، زیرا همه را می‌توان مسئول آن دانست و در‌عین‌حال هیچ‌کس به‌طور خاص مسئول آن نیست.

ماهیت این جرم چیست؟ نوع بشر عامل بی‌عدالتی وحشتناکی است که علیه گونه‌های دیگر، نسل‌های آینده، زیست‌بوم‌ها و همنوعان خود به وجود آمده است. آبراه‌های آلوده، انقراض گستردۀ گونه‌ها، مصرف بی‌اندازۀ سوخت‌های فسیلی و انتشار گازهای گلخانه‌ای و میزان غیر‌قابل‌ادامۀ جنگل‌زدایی نمونه‌های اندکی از این بی‌عدالتی‌ها هستند. این روندْ حوادث آب‌و‌هوایی شدیدتر و بیشتری را در پی خواهد داشت و به گسترش بیابان‌ها، از بین رفتن تنوع زیستی، فروپاشی زیست‌بوم‌ها، کاهش و آلودگی منابع آبی و بالا آمدن سطح آب دریاها منجر خواهد شد.

بااین‌حال، همۀ انسان‌ها به یک اندازه در این جرم شریک نیستند. بعضی، مثلاً افرادی که در پی منافع صنعت سوخت‌های فسیلی هستند یا کسانی که سبک‌های زندگی پرخرجشان اثرات زیست‌محیطی شدیدی به همراه دارد، بیشتر از کسانی که در فقر زندگی می‌کنند در معرض اتهام هستند. نسل‌های امروز و دیروز روی‌هم‌رفته بیشتر از نسل‌های آینده مقصرند.

هم‌زمان، نوع بشر، با ساخت قوانینی که به‌منظور مسئول به شمار آوردن مجرمان طراحی کرده است، خود عاملی برای اجرای عدالت است. وقتی از مشاهدۀ خشونت، تبعیض و قساوت غیرضروری اندوهناک می‌گردیم، هرکدام از ما به‌مثابۀ ابزارهای اجرای عدالت دست‌به‌کار می‌شویم.

* این گفت‌وگو بخشی از مجموعه مصاحبه‌های وب‌سایت نیویورک‌تایمز با فیلسوفان و نظریه‌پردازان انتقادی دربارۀ «خشونت» است. متن کامل این گفت‌وگو به‌همراه سایر مصاحبه‌های این مجموعه به‌زودی در قالب کتاب توسط انتشارات «ترجمان علوم انسانی» منتشر خواهد شد.