اسلاوی ژیژک: گزیده‌ای از مطالب پراکنده

داعش مدرن‌شدگی منحرف است
_{گفت‌وگو با اسلاوی ژیژک دربارۀ بنیادگرایی اسلامی، فقدان چپ سکولار در کشورهای اسلامی و موضوعاتی دیگر}

آنچه که می‌خوانید، بخشی از گفت‌وگوی اسلاوومیر سیراکوفسکی و اسلاوی ژیژک است. سیراکوفسکی بنیان‌گذار و رهبر جنبش نقد سیاسی، مدیر انجمن مطالعات پیشرفته در ورشو، و همچنین رئیس انجمن استانیسلاو برزوزوفسکی است. او پس از کشتار شارلی ابدو در پاریس با اسلاوی ژیژک دربارۀ این موضوعات به گفت‌وگو نشسته است: بنیادگرایی اسلامی و ربط آن به فقدان چپ سکولار در کشورهای اسلامی، آیندۀ اروپا، سرمایه‌داری، توماس پیکتی، اتوپیای چپ و مسألۀ اوکراین.

_{اشغال بوروکراتیک فلسطین}
در بی‌خبری‌ چه خبرهایی نهفته است؟
_{محکوم‌کردنِ خشونت غیردولتی علیه مردم فلسطین باعث پنهان‌ماندن مسئلۀ خشونت دولتی شده است}

دیوارِ حائل بین شهرکِ یهودی‌نشین و شهر فلسطینی در یکی از تپه‌های کرانۀ باختری، رؤیای پنهان اسرائیل را به بهترین شکل نشان می‌دهد. جانب اسرائیلیِ این دیوار با طرح‌هایی نقاشی شده که حومۀ شهر را در فراسوی دیوارها، بدون ساکنان فلسطینی، مملو از علفزارها و درختان نشان می‌دهد. آیا این نمودِ عینیِ پاک‌سازی قومی و نمایی از آن چیزی نیست که اسرائیل انتظارش را دارد: مناطقی خالی، دست‌نخورده و در انتظار سکونت؟

^{سرمایه‌داری فرهنگی چیست؟}
تجربه مدرن‌ترین کالای مصرفی است
_{امروزه آنچه می‌خریم، محصولات موردنیازمان نیست؛ بلکه تجربیات زندگی است}

امروزه شاهدیم که جنبش زیست‌محیطی در برابر بهره‌کشی‌های بی‌رحمانۀ سرمایه‌داری از منابع طبیعی، خود در دام کالایی‌شدن تجربیات افتاده است. هواداران جنبش محیط‌زیست تصور می‌کنند که در برابر مجازی‌انگاری زندگی روزانۀ ما ایستاده‌اند و خواهان بازگشت به تجربۀ بی‌واسطۀ واقعیت در صورت محسوسش هستند؛ بااین‌حال، امروزه هواداری از محیط‌زیست خود بدل به برندِ سبک زندگی جدید شده است. وقتی محصولاتِ ارگانیک می‌خریم، درواقع داریم تجربه‌ای فرهنگی را می‌خریم: تجربۀ «سبک زندگی سالم و زیست‌محیطی».

^{برکسیت و بحران چپ}
ژیژک: بعضی وقت‌ها باید از ارادۀ اکثریت تخطی کرد
_{گفت‌وگو با اسلاوی ژیژک دربارۀ برکسیت، بحران چپ و آیندۀ اروپا}

ژیژک وسوسه‌مان می‌کند که فکر کنیم نه‌تنها از دموکراسی که از خود جریان چپ هم دل بریده است. به‌هرروی، تدارک کالاها و خدمات توسط دولت را نمی‌توان پروژه‌ای منحصراً چپ‌گرایانه دانست: بسیاری از فرهنگ‌های اشرافیِ پیشادموکراتیک هم این کار را می‌کردند که تاحدی هم رضایت عمومی به دنبال داشت. او می‌گوید: «اعتمادم به چپ‌ها هر روز کمتر از دیروز می‌شود. حرفی که دربارۀ عرفات می‌زدند، برای چپ‌ها هم صدق می‌کند: او از هر فرصتی برای هدر‌دادنِ فرصت بهره می‌برد.»

همه می‌توانند سوسیالیست باشند، حتی بیل گیتس

نام‌گذاری یک جنبش سیاسیِ رادیکال که سوسیالیسم و دموکراسی را ترکیب می‌کند، کار بسیار ناشایستی است زیرا چنین عنوانی فتیشِ غاییِ نظم جهانی موجود یعنی دموکراسی را با اصطلاحی ترکیب می‌کند که تمایز کلیدی را محو می‌کند. امروزه هر کسی می‌تواند سوسیالیست باشد، حتی «بیل گیتس». کافی است اذعان کنی که ما نیازمند به نوعی وحدت هماهنگِ اجتماعی، یا خیر عمومی هستیم و یا باید به فقرا و ستمدیدگان رسیدگی کنیم.

^{ژیژک، اسلام و مدرنیته}
نوشته‌های ژیژک دربارۀ اسلام اصلاً چپ‌‌گرایانه نیست
_{بررسی کتاب اندیشه‌‌های کفرآمیز؛ اسلام و مدرنیته نوشتۀ اسلاوی ژیژک}

ژیژک نویسنده‌ای جنجالی است. خیلی‌ها این متفکر اسلونیایی را یکی از بلندترین صداهای چپ در دنیای امروز می‌دانند و در مقابل، بسیاری او را نویسنده‌ای سطحی و مبتذل می‌خوانند که نوشته‌هایش بی‌مصرف است. باید اقرار کرد که نظرات ژیژک دربارۀ اسلام بیشتر مؤید نظر گروه دوم است. ژیژک بعد از حمله به دفتر مجلۀ شارلی ابدو و شروع بحران مهاجران چند متن دربارۀ اسلام نوشته است، اما مملو از بی‌دقتی و تناقض.

^{ترکیه و داعش}
ژیژک: نباید به ترکیه باج داد
_{جنگ علیه داعش را نباید جدی گرفت}

بیانیه‌هایی که دربارۀ جنگ با داعش می‌بینیم، تعجب برانگیزند. تمام ابرقدرت‌های جهان در برابر گروهکی مذهبی قرار گرفته‌اند که منطقه‌ای کوچک و صحرایی را کنترل می‌کند. البته منظور این نیست که نباید بی‌چون‌وچرا داعش را نابود کنیم. اما زمان آن رسیده که سوالاتی جدی را مطرح کنیم: چطور ممکن است داعش برقرار بماند؟