اگر مکان‌یابی نشوید، اصلاً وجود ندارید

ماندی نُوت — اگر مکان‌یابی نشوید، انگار اصلاً وجود ندارید. «وات‌تری‌وردز^۱»، استارت‌آپی در لندن، سراغ یکی از مهم‌ترین چالش‌های جهان در حال توسعه رفته است: فراهم کردن آدرسی جهانی برای افرادی که نشانی دقیق و درستی ندارند (بخشی از مجموعه اقدامات در حوزه فناوری و توسعۀ جهانی).

کریس شلدریک، مدیر عامل وات‌تری‌وردز، در کنفرانس «نِکست بیلیون»، با بحثی قوی نظر مخاطبان را به خود جلب کرد: ۷۵% از جمعیت کرۀ زمین، یعنی چهار میلیارد نفر «اصلاً وجود ندارند» زیرا هیچ نشانی‌ای ندارند. از تحویل نامه و محموله‌های پستی که بگذریم، این گروه «بی‌نشانی» نمی‌توانند حساب بانکی باز کنند یا به راحتی با بیمارستان و ادارات ارتباط برقرار کنند. این مانعی بزرگ بر سر راه توسعۀ جهانی است.

دولت‌ها، بانک جهانی و بسیاری از سمن‌ها برای راه‌اندازی برنامه‌های آدرس‌دهی، میلیون‌ها دلار هزینه کرده‌اند. کشوری مثل غنا چهار بار در این راستا تلاش کرده اما توفیقی نداشته است. در برزیل، این بخش از ریو دو ژانیرو که شبکۀ جاده‌ای و خیابانی نامتراکمی دارد، در نقشه مثل تکه زمینی خالی است:

اما عکس ماهواره‌ای چنین چیزی را نشان می‌دهد:

اینجا یکی از بزرگ‌ترین محله‌های فقیرنشین جهان است، زاغۀ روسینا: منطقه‌ای به مساحت ۱۴۳ هکتار با کلبه‌هایی تودرتو که ۷۰،۰۰۰ سکنه دارد. به بیان دیگر تراکم جمعیت ۴۸،۰۰۰ نفر در هر کیلومتر مربع است، رقمی بهت‌آور! حال فکر کنید چطور می‌شود در اینجا محموله‌ای را تحویل داد یا اصلاً چطور ابتدایی‌ترین خدمات اداری مانند سنجش سلامت و آموزش را می‌توان ارائه کرد.

ضعف در آدرس‌دهی تنها به جهان در حال توسعه محدود نمی‌شود.

چندین دهه توسعه شهری، لزوماً طبق مقررات و با یک نظام آدرس‌دهی معتبرهمراه نبوده است. مایکل تندی، دانشمند رایانه، در وبلاگ‌اش مجموعه‌ای استثنایی از اتفاقات بی‌معنی را در نظام‌های آدرس‌دهی جهانی گردهم آورده است.

آدرس‌دهی آشفته عواقب قابل ملاحظه‌ای دارد. طبق محاسبۀ یو. پی. اس، بزرگ‌ترین شرکت پستی جهان، اگر کامیون‌های این شرکت روزانه فقط یک مایل کمتر برانند، این شرکت می‌تواند سالانه ۵۰ میلیون دلار صرفه‌جویی کند. در بریتانیا، آدرس‌دهی بد سالانه ۷۷۵ میلیون پوند هزینه بر «رویال مِیل» تحمیل می‌کند.

شاید بگویید طول و عرض جغرافیایی مشکل را حل می‌کند. کار مطمئنی است اما مختصات جی‌پی‌اس برای مشخص کردن محلی به مساحت یک بلوک مسکونی نیازمند ۱۶ رقم است، ۲ نویسه (+/-/N/S/E/W)، دو ممیز، فاصله و ویرگول. این نظام برای روستایی در آفریقا و یا زاغه‌ای در بمبئی با تراکم جمعیت بالا سودمند نیست.

کریس شلدریک، اولین بار در شغل قبلی‌اش با این مشکل روبرو شد. او رویدادهای بزرگ موسیقی را در سراسر جهان سازماندهی می‌کرد. برای این کار لازم بود چندین تُن وسایل در تاریخ و ساعتی مشخص به محلی خاص منتقل شوند. بعد از چند بدبیاری، او دیگر سعی می‌کرد با استفاده از مختصات جی‌پی‌اس، پروازها را به شکلی هماهنگ و در زمان درست روانۀ مکان صحیح کند. اما افراد همچنان سردرگم می‌شدند، عرض و طول جغرافیایی را اشتباه می‌گرفتند، هفت و یک را جابه‌جا می‌دیدند و مسائلی از این دست. بعد از اشتباهی بهت‌آور که باعث شد جشن بزرگی در نواحی ییلاقی ایتالیا خراب شود، او ناراحتی‌اش را با دوستی ریاضی‌دان مطرح کرد. دوستش پیشنهاد داد: چرا به جای مختصات جی‌پی‌اس از واژه‌هایی واقعی استفاده نکنیم که همه آن‌ها را بفهمند و به خاطر بسپارند؟

دوست ریاضی‌دان شلدریک ایدۀ ساده‌ای داشت: ترکیبی از سه واژه در هر زبان می‌تواند هر سه متر مربع را در جهان متمایز کند. دقت این روش آن قدر بالا بود که بتوان نشانی کلبه‌ای در سیبری و یا ساختمانی در توکیو را مشخص کرد. در مجموع ۴۰،۰۰۰ واژه به صورت سه‌تایی با هم ترکیب شدند و ۵۷ تریلیون مربع را نام‌گذاری کردند. تا کنون، این نظام در ده زبان ساخته شده است: انگلیسی، اسپانیایی، فرانسوی، ایتالیایی، سواحیلی، پرتغالی، سوئدی، ترکی و عربی (که از ماه آینده آغاز به کار می‌کند). به طور کلی، این زبانِ میانجی، ۵ مگابایت داده نیاز دارد، آن قدر کم‌حجم که می‌تواند در هر گوشی تلفن هوشمندی جا شود و به صورت آفلاین کار کند. هر مربعی در زبان خود هویتی مشخص دارد و این هویت ترجمه شده از زبانی دیگر نیست. فرهنگ لغت بازبینی شده است تا از کلمات هم‌آوا و عبارات موهن اجتناب شود و عبارات کوتاه برای مناطق معروف‌تر به کار رفته‌اند. بر خلاف نظام طول و عرض جغرافیایی جی‌پی‌اس، «وات‌تری‌وردز» برنامۀ اصلاح خودکار دارد که اگر واژه‌ها به اشتباه هجی و یا حتی تلفظ شوند، عبارات صحیح را پیشنهاد می‌دهد چرا که قرار است این نظام در ردیابی مبتنی بر صوت هم به کار گرفته شود.

هم‌اکنون، شرکت «وات‌تری‌وردز» بودجۀ قابل توجهی دارد. این شرکت به‌تازگی بودجه‌ای ۳.۴ میلیون دلاری را از منبع شرکت‌های «اینتل کاپیتال» و «هاریزُنز ونچرز» تکمیل کرده است. این مبلغ به دو میلیون دلاری افزوده می‌شود که از سوی سرمایه‌گذاران فرشته^۲ جذب شده است. شرکت می‌تواند با این بودجه زبان‌های بیشتری را به مجموعۀ خود بیافزاید، سیستم آدرس‌دهی را با صوت در دسترس قرار بدهد و امکان تعبیه برنامه را در ابزارهای ردیابی شخص سوم^۳ فراهم و بازاریابی گستردۀ مورد نیاز برای درجه‌بندی نظام نقشه‌برداری را سازماندهی کند.

پولی شدن «وات‌تری‌وردز» به دسترسی به اِی. پی. آی وبرنامه نرم‌افزاری پیشرفتۀ (اس.دی.کی) آن بستگی دارد؛ اِی. پی. آی لایه‌ای نرم‌افزاری است که به سیستم آدرس‌دهی متصل می‌شود. از اینرو دو الگو قابل تعریف است: الگوی غیرانتفاعی برای سمن‌ها و سیستم‌های خدمات محلی است، مانند عرضۀ دارو در شهرکی در آفریقای جنوبی. از نظر بسیاری از سازمان‌های بشردوستانه، ویژگی‌های «وات‌تری‌وردز» می‌تواند در حل مشکلات اساسی بسیار ارزشمند باشد، مشکلاتی چون تحویل محموله‌ها در مناطق تقسیم‌بندی نشده (مثل اردوگاه پناهندگان) یا ارتقای سطح کمک‌های پزشکی با شناسایی مکان بیمار.

در الگوی انتفاعی، «وات‌تری‌وردز» توجه بسیاری از شرکت‌ها را به خود جلب کرده است، شرکت‌هایی که با مشکل آدرس‌دهی نامناسب دست به گریبان‌اند. همانطور که جایلز رایس جونز، از مدیران سابق شرکت «اوگِلوی» در بریتانیا و مدیر بازاریابی «وات‌تری‌وردز»، توضیح می‌دهد، تنوع مشتریان بالا است، از شرکتی نفتی که در منطقه‌ای دورافتاده دست به اکتشاف می‌زند تا شرکتی ساختمانی که پروژه‌ای زیربنایی را می‌سازد. در میان شرکت‌هایی که کاملاً «وات‌تری‌وردز» را به کار بسته‌اند، می‌توان از «نَومی» نام برد که ۲۴ میلیون کاربر را از ۹۰ کشور گرد هم آورده و یا به شرکت نروژی نقشه‌برداری «کارتوِرکِت» اشاره کرد و همچنین یک شرکت پستی برزیلی. حمایت مؤثر از «وات‌تری‌وردز» زمانی صورت می‌گیرد که این برنامه جای خود را در میان عرضه‌کنندگان عمدۀ نقشه‌برداری مانند گوگل مپز و وِیز باز کند.

پی‌نوشت‌ها:
[۱] What3words
نظامی است برای رمزگذاری جغرافیایی که مکان‌ها را در سه واژۀ معنادار رمزگذاری می‌کند. برخلاف سایر نظام‌های حروفی-عددی رمزگذاری جغرافیایی که برای این کار مجموعه‌ای طولانی از اعداد و حروف به کار می‌برند.
[۲] angels investors
به سرمایه‌گذارانی گفته می‌شود که سرمایۀ یک یا چند شرکت نوپا را فراهم می‌کنند و در مدیریت شرکت دخالتی ندارند.
[۳] ابزارهایی هستند که برای کار درون سیستم عامل‌ها برنامه‌نویسی شده‌اند، اما به وسیله افراد یا شرکت‌هایی غیر از تولید کننده سیستم عامل نوشته می‌شوند.