چرا دیوارهای مرزی بی‌مصرفند؟

جونز ری‌یِس، پراجکت‌ سیندیکیت — امسال را باید سالِ دیوارهای مرزی نامید. در ۲۰۱۵، استونی، مجارستان، کنیا، عربستان سعودی و تونس یا ساختنِ دیوارهای حائل در نوارهای مرزی‌شان را شروع کردند، یا از ساختنِ چنین دیوارهایی خبر دادند. شاید ما در دورۀ جهانی‌شدن زندگی می‌کنیم، اما به‌هر حال، بخشِ اعظمِ جهان به شکلی روزافزون برای محدودکردنِ حرکت آزادِ مردم بسیج شده‌اند.

در پایانِ جنگِ جهانی دوم، فقط پنج دیوار مرزی در سرتاسر جهان وجود داشت. امروزه، بنا به گزارشِ الیزابت واله از دانشگاهِ کبک در مونترآل، ۶۵ دیوار مرزی ساخته شده است که سه‌چهارم آن‌ها در بیست سالِ گذشته برپا شده‌اند. و کاندیداهای جمهوری‌خواهِ انتخاباتِ ریاست‌جمهوریِ ایالات متحده، نوید دیوارهای بیشتر و بیشتری را می‌دهند. پیشتازِ جمهوری‌خواهان، دانلد ترامپ، مرتباً وعده می‌دهد که سرتاسرِ مرزِ ایالات متحده با مکزیک را دیوار خواهد کشید. و در یک گفتگوی خبری، کاندیدای جمهوری‌خواه دیگر، اسکات واکر که فرماندارِ ویسکازین بوده است، ساختنِ دیواری بینِ مرز آمریکا و کانادا را «موضوعی شایستۀ بررسی» توصیف کرده است.

با همۀ این احوالات، دیوارهای مرزی‌ای که امروزه وجود دارند، نه ارزان تمام شده‌اند و نه فایده‌ای داشته‌اند. دیوار حائلی که اسرائیل در کرانۀ باختری ساخته است، به ازایِ هر مایل، بیش از یک میلیون دلار خرج برداشته است. طبقِ اعلامِ سازمان گمرک و مرزبانیِ ایالات متحده، ساخت و نگه‌داری از ۶۷۰ مایل مرزِ فنس‌گذاری‌شده در مرزِ آمریکا با مکزیک، در هر دورۀ بیست ساله، حدودِ ۶.۵ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت. با احتساب همین قیمت، ساختنِ فنس برای ۱۳۰۰ مایلِ باقی‌مانده از مرزِ آمریکا و مکزیک، بیش از ۱۲.۶ میلیارد دلار هزینه دربرخواهد داشت. و ساختنِ دیوارِ فنسی مشابهی در مرزِ ۵۵۲۵ مایلی آمریکا با کانادا، بیش از ۵۰ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت: مرزی که از وسطِ یک باند فردوگاه خواهد گذشت، یک سالن اُپرا را نصف خواهد کرد و خانه‌ها و مشاغلی را در حال حاضر روی مرز قرار دارند، تحت شعاع قرار خواهد داد.
«حفاظ‌های مرزی سرعتِ حرکتِ مردم را کاهش می‌دهند و مجبورشان می‌کنند بازارِ سیاهِ فقیرانه‌ای در نقاطِ امنیتی به راه بیاندازند.»

به‌علاوه، هیچ نشانه‌ای در دست نیست که دیوارهای مرزی کاری را برای آن در نظر گرفته‌شده‌اند، انجام دهند. روشن است که زندان‌ها با دیوارهایِ کوتاهی که به خوبی محافظت می‌شوند، در جلوگیری از جابه‌جایی افراد بسیار مؤثرند. اما دیوارهای زندان هم فقط تا وقتی مطمئن هستند که نگهبانانی که از آن‌ها محافظت می‌کنند، بدعهدی نکنند و می‌دانیم که می‌شود به نگهبان‌ها رشوه داد. فرارِ اخیر «ال‌چاپو» رئیس یکی از کارتل‌های مواد مخدر، از زندانی در مکزیک، یکی دیگر از نقاطِ آسیب‌پذیریِ دیوارهای حائل را پررنگ کرد: تونل‌ها. از سال ۱۹۹۰ تا امروز، گشت‌های مرزیِ آمریکا، حدود ۱۵۰ تونل را زیرِ فنس‌های مرزِ آمریکا و مکزیک کشف کرده‌اند. آن‌هایی که پولِ کافی داشته باشند، همیشه قادرند از مرزها عبور کنند، یا با مدارکِ جعلی، یا با رشوه، یا با زیرساخت‌های ابتکاری.

در واقع، استحکاماتِ مرزی فقط در متوقف‌کردنِ مهاجران و پناهندگانِ بینوا اثربخش‌اند. حتی در این موقعیت‌ها نیز، بیشتر از آنکه مانعِ ورودِ مهاجران شوند، آن‌ها را به سمتِ راه‌های خطرناک‌تر برای عبور از مرزها سوق می‌دهند. نتیجه، شمارِ فزاینده‌ای از تلفات و جان‌باختگان است. سازمانِ بین‌المللی مهاجرت، تخمین زده است که بینِ سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴، حدود چهل هزار نفر هنگامِ تلاش برای عبور از مرزها جان خود را از دست داده‌اند.

بر خلافِ محوطۀ زندان‌ها، مرزها ممکن است هزاران کیلومتر طول داشته باشند و این باعث می‌شود که نتوان به خوبی از آن‌ها مراقبت کرد. ایالات متحده بیش از بیست‌هزار نفر را به‌عنوانِ گشت‌های مرزی استخدام کرده است، اما اگر همۀ آن‌ها همزمان در حال انجامِ وظیفه باشند، هر کدامشان باید بیش از ۵۶۰ متر از مرز را محافظت کنند.

البته، تجهیزاتی مثلِ دوربین‌ها، سنسورهای ثبتِ حرکت، پهبادها، هلی‌کوپترها و اتومبیل‌ها به مرزبان‌ها اجازه می‌دهد تا پهنه‌های وسیع‌تری از مرز را تحت کنترل داشته باشند. اما نیازِ مداوم به مراقبت از دیوارهای مرزی به حقیقتِ انکارناپذیرِ دیگری دربارۀ این دیوارها اشاره دارد: از نظر تاریخی، اکثرِ این دیوارها کاملاً بی‌مصرف بوده‌اند. مهم‌ترین قسمت‌های دیوارِ بزرگ چین، چند دهه بعد از ساخته‌شدن، تخریب شد. در جریانِ جنگ جهانی دوم، وقتی آلمان تصمیم گرفت به فرانسه حمله کند، استحکاماتِ مرزی فرانسه بلافاصله فروپاشید. دیوار برلین، سی سال بعد از ساخته‌شدن فروریخت.

واقعیت آن است که حفاظ‌های مرزی و تجهیزاتِ آن‌ها اگر هیچ مرزِ فیزیکی‌ای هم وجود نداشته باشد، همین فایده‌ها را دارند. در بهترین حالت، سرعتِ حرکتِ مردم را کاهش می‌دهند و مجبورشان می‌کنند بازارِ سیاهِ فقیرانه‌ای در نقاطِ امنیتی به راه بیاندازند. از نقطه‌نظرِ نظامی هم همین‌قدر پوشالی‌اند. موشک‌ها و هواپیماها از بالای آن‌ها پرواز می‌کنند و تانک‌ها مثلِ آب‌خوردن آن‌ها را خرد و خمیر می‌کنند.

اما همچنان، علی‌رغمِ هزینۀ بالا و کارایی پایین، این دیوارها بینِ خط‌مشی‌گذاران و سیاست‌مداران محبوبیتِ وافری دارند. آن‌ها شاهدی ملموس و پرسروصدا هستند بر اینکه دربارۀ مهاجرت دارد کارهایی انجام می‌شود. احتمالاً نیروهای نظامی یا تکنولوژی‌های دیده‌بانی، کارایی خیلی بیشتری در جلوگیری از عبورِ مردم از مرزها دارند، اما دیوار چیزی است که سیاست‌مداران می‌توانند به آن تکیه کنند.

اگر ترامپ واقعاً تصمیم بگیرد دیواری که می‌خواهد را بسازد، بهتر است دیوارِ خوشگلی باشد، چیزی شبیهِ دیوار چین. چون این‌طوری می‌شود امیدوار بود که روزگاری به جاذبۀ توریستیِ خوبی تبدیل شود و لااقل یک دستاوردِ مثبت پیدا کند.

پی‌نوشت‌ها:
• این مطلب را جونز ری‌یِس نوشته است و در تاریخ ۱۸ سپتامبر ۲۰۱۵ با عنوان «Why Border Walls Fail» در وب‌سایت پراجکت‌ سیندیکیت منتشر شده است. وب‌سایت ترجمان آن را در تاریخ ۱۱ آبان ۱۳۹۴ با عنوان «چرا دیوارهای مرزی بی‌مصرفند؟» و ترجمۀ سید محسن شجاعی منتشر کرده است.
•• جونز ری‌یِس (Reece Jones) استاد جغرافیا در دانشگاه هاوایی واقع در مانوآ و نویسندۀ کتاب دیوارهای مرزی: امینت و جنگ علیه ترور در ایالات متحد،‌هند و اسرائیل (Border Walls: Security and the War on Terror in the United States, India, and Israel) است.