درست صد سال پیش، در هفدهم اکتبر ۱۹۱۷، انقلابی در روسیه رخ داد که بخش عمدهای از زندگی بشر در قرن بیستم را تحت تأثیر خود قرار داد. حاصل این انقلاب بهدستگرفتن قدرت توسط بلشویکها بود. آنها امید داشتند در این دوران تازه راه را برای رسیدن به رؤیای کمونیسم باز کنند. علیرغم اینکه سالهاست ساختار سرمایهداری در روسیه حاکم است، اما هنوز آثار انقلاب اکتبر همهجا عیان است. چه در سیاست، چه در اجتماع، چه در هنر و ادبیات. در سالروز پیروزی این انقلاب، مجموعهای از مطالب مرتبط را میخوانید.
3 دقیقه
• چرا انقلاب روسیه مهم است؟
صد سال پیش، قیام بلشویک لنینْ فئودالیسمِ روسیه را واژگون کرد. آن قیام امروز چه معنایی دارد؟
هر سال وقتی به سالگرد انقلاب روسیه نزدیک میشویم، مردم این کشور از خودشان میپرسند که آیا واقعاً باید این انقلاب را گرامی بدارند؟ روسیه سالهاست که با قواعد سرمایهداری، یا بهقول چاینا میایویل، سرمایهداری گانگستری اداره میشود، اما هنوز آثار انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ همهجا عیان است. چه در سیاست، چه در اجتماع، چه در هنر و ادبیات. این آثار ما را فرامیخوانند به اندیشیدنِ دوباره دربارۀ انقلاب و بیم و امیدهای آن.
• عشق لنین به ادبیاتْ انقلاب روسیه را شکل داد
لنین از دانشش دربارۀ آثار کلاسیک برای انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ استفادۀ زیادی کرد
ادبیات در فرهنگِ سیاسیای که ولادیمیر لنین در آن بزرگ شد، نقش بسزایی داشت. در رژیم تزاری، انتشار متونِ سیاسی دشوار بود ولی با شعر و رمان سهلگیرانهتر برخورد میشد. سیاست، از همین طریق به ادبیات روسیه نفوذ کرده بود، تاجاییکه پدر اتحاد جماهیر شوروی، دوست داشت دشمنانش را با شخصیتهای رمانها مقایسه کند. طارق علی، از شخصیتهای پیشرویِ چپ، از عشق لنین به ادبیات روسی و نقش آن در انقلاب اکتبر میگوید.
• رازِ ذهنیت روسی
کریستین نف که سه دهه در روسیه روزنامهنگار بوده است، در آستانۀ بازنشستگی و خروج از مسکو، دربارۀ ذهنیت یکتای روسی نوشته است
پس از فروپاشی اتحاد شوروی، جادههای اندکی در روسیه ساخته شده است. اما به تازگی طرح ساخت بزرگراهی مدرن میان مسکو و سنپترزبورگ در دست اقدام است. چندی پیش فاز اول این بزرگراه افتتاح شد، اما باوجوداین، رانندگان روسی ترجیح میدهند از همان جادۀ قدیمیِ پرترافیک رفتوآمد کنند، زیرا فکر میکنند اخذ عوارض، اگرچه با نرخی ناچیز، یکجور کلاهبرداریِ بیشرمانۀ دولتی است. این داستان روسیه است. سرزمینِ تضاد دولت و ملت.
• ده کتاب دربارۀ انقلاب روسیه از نظر طارق علی
انقلاب ۱۹۱۷ روسیه، جهان را برای همیشه تغییر داد. بازخوانی تاریخ این انقلاب همیشه ضروری است
درست یکقرن پیش، در سال ۱۹۱۷، زلزلهای عظیم تمام سرزمینهای شمالی کشور ما را درنوردید. بلشویکها بالاخره در این سال توانستند قدرت سیاسی را در امپراتوری رو به زوالِ روسیه از آن خود کنند و دوران تازهای را برای رسیدن به رؤیای کمونیسم آغاز کنند. طارق علی، نویسندۀ شهیر پاکستانی-بریتانیایی، از انبوه کتابهایی که دربارۀ این انقلاب نوشته شده، ده کتاب را انتخاب کرده است.
• لویی آلتوسر: کمونیسم همهجا هست، حتی روی پشتبام
• اریک هابسبام: ۹۵سال چپگرایی
• هابرماس، یک عمر نظریۀ انتقادی
• اکسل هونت و نسخۀ جدیدی از سوسیالیسم
• از عشق و انقلاب؛ آنتونیو گرامشی از زبان نوهاش
• مقدمۀ مارشال برمن بر مانیفست کمونیست
• رؤیای ازدسترفتۀ پیامبر
• داستان کافهنشینیهای اگزیستانسیالیستی
• گفتوگو با دختر چهگوارا: انقلاب از جنگل تا بیمارستان
• آیا سوسیالیسم کسالتبار است؟
• همه میتوانند سوسیالیست باشند، حتی بیل گیتس
• پرونده کتاب: هتل بزرگ پرتگاه: زندگانی متفکران مکتب فرانکفورت
کنوانسیون نسلکشی گویا طوری طراحی شده است که فقط هولوکاست را مصداق این جنایت بداند
آمریکا بعد از یازده سپتامبر خط قرمزی را شکست که دنیا را به جای متفاوتی تبدیل کرد
چطور جامعۀ اسرائیل با جنایتهای ارتش خود در غزه و لبنان کنار میآید؟