بهای صلح: بیوگرافی جدیدی از جان مینارد کینز

جنیفر شالای، نیویورک تایمز — می‌شنوید؟ این صدای کَرکنندۀ ماشین‌های پول چاپ‌کنی است. تریلیون‌ها دلار پول را جوری به این اقتصاد درحال فروپاشی پمپاژ می‌کنند که بسته‌های کمک‌های مالی‌ای که در بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ ارائه کرده‌اند، حالا دیگر پول‌ خُرد به‌حساب می‌آید.

بهای صلح^۱، بیوگرافی فکریِ^۲ عالی و جدیدی دربارۀ جان مینارد کینز به قلمِ زکری دی. کارتر است. این کتاب راهنمایی رسا برای این روزهای ماست هرچند که نوشتنش پیش از دورانِ کووید-۱۹ به اتمام رسیده است. به ندرت پیش می‌آید که یک کتاب ششصد صفحه‌ای با موضوع تاریخ اقتصادْ محتوایی روان، واضح و طنزآمیز داشته باشد اما این اتفاقی است که دربارۀ این کتاب رخ داده است (کارتر در بخش قدردانی کتاب از رابرت اِسکیدِلسکی به‌خاطر بیوگرافی سه‌جلدی‌اش دربارۀ کینز تقدیر می‌کند). کارتر کتاب را با یک داستان عاشقانه آغاز و با تعریفِ ظریفی از تبادلِ نکولِ اعتباری^۳ به پایان می‌برد. حتی خوانندگانی که هیچ پس‌زمینه‌ای دربارۀ مبادلاتِ مالیِ بزرگ ندارند نیز وجهِ دراماتیکِ هر دو بخش را تحسین خواهند کرد.

ایده‌ها، صرف‌نظر از اینکه تاچه‌حد انتزاعی باشند، همیشه از تجربیات زیسته سرچشمه می‌گیرند. کارتر جایگاهِ محیط اجتماعی کینز در شکل‌گیریِ اندیشۀ اقتصادی او را مشخص می‌کند. کِینز در سال ۱۸۸۳ متولد شد و روزگار جوانی خود را با تجربه‌های کولی‌وار و عجیب‌وغریبِ انجمن بلومزبری گذراند. جمعی پُرحاشیه با روابطی احتمالاً خارج از عرف که نویسندگانی چون ویرجینیا وولف و لیتون اِستریچی هم عضو آن بودند. اعضای بلومزبری برای او گاه عیب‌جو، گاه دلگرم‌کننده، گاه منتقد و گاهی تحسین‌کننده بودند. شیوۀ رفتاریِ رادیکال و ساختارشکنانۀ این گروه، درکنار طعمِ پالایش‌شده‌ای که از زندگیِ خوب برایش ترسیم کرده بودند، در شکل‌دهیِ رویکردِ کِینز به پرسش‌های اقتصادی نقش بسزایی ایفا کرد. کینز باآنکه ریاضی خوانده بود، برخلافِ اقتصاددان‌های نظریه‌گراتر، به بازارها به چشمِ پدیده‌هایی اجتماعی می‌نگریست و اصرار داشت که دانشجوی رشتۀ اقتصاد می‌باید با کنجکاوی و چابکیِ اندیشه، اشتیاق به روان‌شناسی و پرسش‌های اخلاقی را همواره در خود زنده نگه دارد.

برای کِینز سخت نبود که هرجا لازم باشد نظراتش را تغییر دهد و خیلی تمایل داشت که این انعطاف‌پذیری در اندیشه را به دیگران هم منتقل کند، حتی وقتی که آن‌ها واقعاً لیاقت آن را نداشتند. به نظرِ کارتر، همین ویژگی است که او را به آدمی امیدوار، خوش‌بین و در بعضی اوقات «به‌طرز خطرناکی ساده‌انگار» تبدیل کرده است. در پایانِ جنگ جهانی اول، کِینز به نمایندگی از خزانه‌داریِ بریتانیا در کنفرانس صلح پاریس شرکت کرد و در آنجا به‌شدت با تصمیم کنفرانس مبنی بر دریافت غرامت‌های فلج‌کننده از آلمان به مخالف برخاست. او برای این مخالفتشْ هم دلایل اخلاقی و هم دلایل واقع‌بینانه داشت. و با صبر و حوصله برای همتایانش توضیح داد که «حتی اگر قرار باشد که شیرۀ جانِ آلمان را هم بکشیم باید حتماً حواسمان باشد که در این راه تحقیرشان نکنیم».

اما آلمان در عمل تحقیر شد و نگرانیِ کِینز به حقیقت پیوست. مردمِ تحقیر شدۀ آلمان از ریاضتِ ناشی از بدهیِ خُردکنندۀ کشورشان در عذاب بودند. این دُملِ چرکین زمینه را برای عوام‌فریبی هموار کرد. حملۀ کوتاه اما ویرانگرِ کِینز به پیمان ورسای، که تحت عنوان عواقبِ اقتصادیِ صلح در سال ۱۹۱۹ انتشار یافت، به سرعت به کتابی پرفروش در سطح جهانی تبدیل شد هرچند که زمان بیشتری لازم بود تا عمقِ پیش‌گویی و اهمیتِ کتاب به‌درستی درک شود. جذابیتِ فوریِ کتاب در آن زمان برای مردم، بیشتر به لحن توهین‌آمیز و گزندۀ آن برمی‌گشت (یکی دیگر از تأثیرات بلومزبری بر کِینز). یکی از ناسزاهای کتاب که آن‌موقع خیلی سرِ زبان‌ها افتاد یاد کردن از رئیس‌جمهورِ وقتِ آمریکا، وودرُ ویلسون، با لقبِ «دُن‌کیشوتِ کَر و کور» بود. توصیفش از نخست‌وزیر، دیوید لوید جورج، هم خیلی مؤدبانه‌تر نبود، «خون‌آشامی» که «هیچ ریشه‌ای ندارد» (البته این بخش‌ها در چاپ‌های بعدیِ کتاب حذف شدند).

کِینز دهۀ بعدی عمرش را صَرفِ لذت بردن از زندگی کرد: نوسان‌گیری بر روی ارزهای خارجی، شکار روباه، برگزاری مهمانی‌های شام و آشنایی با یک بالرینِ روسی که در نهایت منجر به ازدواجشان شد (البته برای تعدادی از اعضای بلومزبری، ازدواج کِینز تغییر غیرمنتظره‌ای به‌شمار می‌رفت؛ چراکه طبق گفتۀ کارتر، کِینز تا آن زمان کاملاً همجنس‌گرا به‌حساب می‌آمد). پس از این دوران، کِینز شروع کرد به توسعه‌دادن ایده‌هایی دربارۀ پول‌گرایی^۴ و توضیح داد که‌ چگونه دولت‌ها می‌توانند با مدیریت عرضۀ پول به رشد و ثبات اقتصاد کمک کنند.

توضیحات کارتر دربارۀ تئوری اقتصاد کلان به‌گونه‌ای با روایتْ درهم‌آمیخته است که وجه آموزشی آن کمتر جلب‌توجه می‌کند. شما احتمالاً زمانی متوجه می‌شوید داستان‌های کتاب درواقع مباحث علمی مستقلی هستند که به فصلی می‌رسید که به مباحث کتابِ به‌شدت سنگین سال ۱۹۳۶ کِینز پرداخته است، یعنی کتاب نظریۀ عمومیِ اشتغال، بهره و پول. در آنجا به خودتان می‌آیید و می‌بینید کاملاً مجذوبِ مطلبی دربارۀ نوسان اولویت‌های نقدینگی^۵ شده‌اید و بی‌آنکه بدانید چطور، متوجه می‌شوید که دقیقاً می‌دانید که کارتر دارد دربارۀ چه چیزی صحبت می‌کند.

از کتابِ نظریۀ عمومی که بگذریم، طرح کلی داستان زندگی کینز این است که تا پیش از بحران رکود اقتصادی هیچ‌کس در هیچ مرتبه‌ای از قدرت به پیشنهادهای روشنگرانۀ او توجهی نشان نداد اما بعد از آن همه توجهشان به سوی او جلب شد. براساس گفتۀ کارتر ایده‌های کینز هرچند رادیکال اما درعین‌حال به‌شدت ضدانقلابی بود: کینز، زخم‌خورده از جنگ جهانی اول، دردمندانه تلاش می‌کرد تا دانشجویانِ مارکسیستش را متقاعد کند که دستیابی به یک جامعۀ منصفانه‌تر و عادلانه‌تر هرگز با اتکای به خشونت و تفنگ میسر نخواهد شد. او معتقد بود که یک دولتِ فعال و مداخله‌گر با استفاده از کسریِ بودجه^۶ قادر است رنج‌ها را کاهش داده و رشد اقتصادی را تحریک کند و جهان در نهایت مجبور به پذیرشِ این استدلال گردید. هرچند فرانکلین روزولت از کسری بودجه متنفر بود اما طرح خروج از رکودِ او موسوم به نیودیل درواقع مهر تأییدی بود بر این مسئله که کینزگرایی جواب می‌دهد. جنگ جهانی دوم هم اثبات دیگری برای این موضوع بود.

تقریباً دو سوم از کتاب بهای صلح که طی می‌شود، قهرمانِ داستانِ کارتر در یکشنبۀ عید پاک سال ۱۹۴۶ از دنیا می‌رود اما روایتِ داستان همچنان ادامه می‌یابد. در طی سال‌های پس از جنگ، کینزگرایی به‌عنوانِ مدل اقتصادی جدید و پذیرفته شده جای خود را در ایالات متحده باز می‌کند. در ادامه، کارتر فرایند فروپاشی میراث فکری کینز و پس‌زدن آن از سوی نئولیبرال‌هایی چون جوزِف شومپیتر و فردریش هایِک را بررسی می‌کند. اگرچه هم کینزین‌ها و هم نئولیبرال‌ها هر دو مدعی بودند که نظریه‌هایشان سدی در مقابل اقتدارگرایی است اما هیچ‌کدام از طرفین نمی‌توانند ادعا کنند که در اواسط دهۀ ۱۹۷۰ در اوج قلۀ اخلاق قرار داشته‌اند. درست زمانی که نئولیبرال‌هایی چون میلتون فریدمن سرگرم مشاوره دادن به دیکتاتوری نظامی پینوشه در شیلی بودند، سازمان‌های آمریکایی متعددی با توسل به مانورهای مالی کینزی مشغول تأمین مالی حمام خونِ پایان‌ناپذیرِ جنگ ویتنام بودند.

جمهوری‌خواهانْ عاشقِ دم‌زدن از پاک‌دستیِ مالی هستند اما مؤسساتِ وابسته به آن‌ها از زمان رونالد ریگان به این‌طرف هزینه‌تراش‌های بزرگی بوده‌اند که با ول‌خرجی در حوزۀ نظامی و برپایی جنگ‌های پُرهزینه به کسری بودجه دامن زده‌اند. کارتر می‌گوید اولین‌بار در دهۀ ۱۹۹۰ و در دورۀ مدیریت دموکرات‌ها بود که کینزگرایی مورد تردید واقع شد. زمانی که بیل کلینتون برای فرار از یک شکست حزبی تلاش کرد تا مقررات مالی را محدود کرده و بودجه‌های معقول‌تری را تخصیص دهد.

بااین‌حال هرگز نمی‌توان کینزگرایی را برای مدتی طولانی کنار گذاشت. ابزارهای کینزی کارآمدی خود را اثبات کرده‌اند، به‌ویژه زمانی که قرار باشد برای یک جنگ بی‌پایان یا برای جلوگیری از ورشکستگی بانک‌ها، پرداخت‌های مالی بزرگ انجام شود. کارتر معتقد است آن‌چه کم داریم یک هدف‌مندیِ همه‌جانبه و تعریفی از زندگیِ خوب است. نویسندۀ بهای صلح دو رئیس‌جمهور آمریکا، کلینتون و اوباما را مقصر دانسته و معتقد است آن‌ها وقتِ خود را در جستجوی یافتن راهی برای احقاق حق به هدر داده‌اند. همان‌طور که این کتابِ درخشان و جذاب نشانمان می‌دهد، عادل و بی‌طرف بودن همیشه به معنیِ تلاش برای راضی‌کردنِ همه نیست.

فصلنامۀ ترجمان چیست، چه محتوایی دارد، و چرا بهتر است اشتراک سالانۀ آن را بخرید؟
فصلنامۀ ترجمان شامل ترجمۀ تازه‌ترین حرف‌های دنیای علم و فلسفه، تاریخ و سیاست، اقتصاد و جامعه و ادبیات و هنر است که از بیش از ۱۰۰ منبع معتبر و به‌روز انتخاب می‌شوند. مجلات و وب‌سایت‌هایی نظیر نیویورک تایمز، گاردین، آتلانتیک و نیویورکر در زمرۀ این منابع‌اند. مطالب فصلنامه در ۴ بخش نوشتار، گفت‌وگو، بررسی کتاب، و پروندۀ اختصاصی قرار می‌گیرند. گزیده‌ای از بهترین مطالب وب‌سایت ترجمان همراه با مطالبی جدید و اختصاصی، شامل پرونده‌های موضوعی، در ابتدای هر فصل در قالب «فصلنامۀ ترجمان علوم انسانی» منتشر می‌شوند. تاکنون به موضوعاتی نظیر «اهمال‌کاری»، «تنهایی»، «سفر»، «خودیاری»، «سلبریتی‌ها» و نظایر آن پرداخته‌ایم.

فصلنامۀ ترجمان در کتاب‌فروشی‌ها، دکه‌های روزنامه‌فروشی و فروشگاه اینترنتی ترجمان به‌صورت تک شماره به‌ فروش می‌رسد اما شما می‌توانید با خرید اشتراک سالانۀ فصلنامۀ ترجمان (شامل ۴ شماره)، علاوه بر بهره‌مندی از تخفیف نقدی، از مزایای دیگری مانند ارسال رایگان و دریافت یک کتاب به‌عنوان هدیه برخوردار شوید. فصلنامه برای مشترکان زودتر از توزیع عمومی ارسال می‌شود و در صورتی‌که فصلنامه آسیب ببیند بدون هیچ شرط یا هزینۀ اضافی آن را تعویض خواهیم کرد. ضمناً هر وقت بخواهید می‌توانید اشتراکتان را لغو کنید و مابقی مبلغ پرداختی را دریافت کنید.

پی‌نوشت‌ها:
• این مطلب را جنیفر شالای نوشته است و در تاریخ ۲۰ می ۲۰۲۰ با عنوان «John Maynard Keynes Died in 1946. An Outstanding New Biography Shows Him Relevant Still» در وب‌سایت نیویورک تایمز منتشر شده است. وب‌سایت ترجمان آن را در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۹۹ با عنوان «بهای صلح: بیوگرافی جدیدی از جان مینارد کینز» و ترجمۀ بابک حافظی منتشر کرده است.
•• جنیفر شالای (Jennifer Szalai) دانش‌آموختۀ ادبیات و اقتصاد و منتقد ادبی است. شالای در حال حاضر برای نیویورک تایمز مرور کتاب می‌نویسد. او پیش از این سردبیر بخش مرور کتاب مجلۀ هارپرز بوده است.

[۱] The Price of Peace
[۲] منظور از بیوگرافی فکری یا اندیشه‌ای (intellectual biography) نوشته‌ای است که در آن به شرح رویدادهای زندگی یک فرد، اندیشه‌ها و نظریاتِ او و درصورت امکان تاثیر متقابل این دو برهم پرداخته می‌شود [مترجم].
[۳] تبادل (سوآپ) نکول (عدم انجام تعهدات) اعتباری یا CDS (credit default swap) توافق‌نامه‌ای برای مدیریت ریسک است که طی آن طرف اول (فروشندۀ توافق) متعهد می‌شود که ضرر ناشی از ناتوانیِ طرف دوم (خریدار توافق) در پرداخت وام را جبران نماید. لازم به ذکر است که بسیاری از این ابزارهای مالی و مشتقه در کشور ما کاربرد ندارد [مترجم].
[۴] پول‌گرایی (Monetarism) دیدگاهی در اقتصاد است که اِعمال سیاست‌های پولی توسط دولت (بانک مرکزی) را مجاز می‌داند [مترجم].
[۵] Fluctuations in Liquidity Preference
[۶] خرج کردن بیشتر از درآمد توسط دولت با هدف ایجاد فرصت‌های شغلی جدید (هرچند غیرمولد) که منجر به کسری بودجه (deficit spending) خواهد شد، یکی از اصول پایه‌ای اقتصاد کِینزی است [مترجم].