انواع دوستی در شبکه‌های اجتماعی

سوزان اورلئان، نیویورکر — پیش از این روابط انسانی ساده بودند: چند تا دوست داشتیم، پدر و مادر، بچه و صاحب‌خانه. حالا به‌یُمن وجود رسانه‌های اجتماعی، اوضاع بحرانی است. تصمیم گرفتم بکوشم برای این مفاهیم جدید شاخص‌گذاری کنم و پیش‌نویس حکایت رسانه‌های اجتماعی را بنویسم. حاصل این تلاش تا بدینجا به شرح زیر است:

روابط مدرن
۱- با دوستانی که آن‌ها را خوب می‌شناسید؛ مدام دیدار حضوری دارید؛ حتی شاید یکدیگر را در آغوش بگیرید؛ به خانۀ هم می‌روید و برای عروسی فرزندتان دعوتشان می‌کنید؛ شاید علاوه‌بر روش‌های دوستی سنتی‌تر مثل با هم غذاخوردن، تماس تلفنی و… گه‌گاه در رسانه‌های اجتماعی هم با آن‌ها ارتباط داشته باشید. (پیش‌تر تنها همین‌ها را «دوستی» می‌نامیدند).

۲- دوستانی که آن‌ها را تاحدی می‌شناسید، چون دوستان مشترک دارید یا در رویدادهای مشترکی شرکت کرده‌اید؛ با هم نبوده‌اید، اما درنهایت هر دو بدین‌خاطر از آنجا سر درآورده‌اید که آشنایان مشترک زیادی دارید؛ شاید اصلاً فکرش را هم نکنید که او را به مهمانی کوچکتان دعوت کنید ولی بااین‌همه او را در حلقۀ اجتماعی بزرگ‌تر خود جای می‌دهید؛ حالا از طریق رسانه‌های اجتماعی بیشتر از دورانی که چنین چیزهایی اختراع نشده بود، با او در ارتباط هستید و بعد از سال‌ها شناخت بی‌تحرک از یکدیگر، صمیمیتی شگفت‌انگیز در میانتان برقرار است. (پیش‌تر به آن «آشنایی» می‌گفتند).

۳- دوست یا هویت دوست‌مانندی که از ابتدا در فیس‌بوک، توییتر، گودریدز، یا خدا رحم کند، مای اسپیس ملاقات کرده‌اید، یعنی آنلاین یکدیگر را دیده‌اید، چون… خُب، اصلاً کی الان یادش است که چرا یکدیگر را دیدید؟ شاید به‌واسطۀ دوستِ دوست یک دوست یا به این خاطر که الگوریتمی در فیس‌بوک «پیشنهاد داد» که با هم دوست شوید. درهرصورت، حالا اغلب، در واقع شاید چندین بار در روز، با این فرد یا غریبه در ارتباطید و درنتیجه، مثل کسی که [در دنیای واقعی] چند بار در روز با او گپ می‌زنید، وارد گفت‌وگو با او می‌شوید. وقتی دوستی واقعی بپرسد او کیست، می‌گویید دوستتان است. آخر واژۀ بهتری ندارید. این توصیف عجیب‌وغریبی است؛ زیرا یک، هرگز در دنیای واقعی یکدیگر را ندیده‌اید، دو، شاید در واقع نام کامل، شغل یا پیشینۀ آن فرد را ندانید. اما دوست دارید با او در ارتباط باشید و وقتی از تجربیاتش بگوید، حادثه‌ای تلخ، جشن تولدی، ازدست‌دادن شغلی، دیدن نوزادی شیرین یا تصادفی، عکس‌العملی شدید و واقعی نشان می‌دهید. (این نوع دوستی پیش از این اصلاً نامی نداشت؛ زیرا در تاریخ روابط انسانی، تنها رابطه‌ای که تاحدی به این دوستی نزدیک است، رابطۀ دوستان مکاتبه‌ای است).

۴- هویت دوست‌مانند شمارۀ ۳ همانی است که در شمارۀ ۳ گفته شد، یعنی کسی که تنها به‌طور مجازی او را می‌شناسید؛ البته با این تفاوت که اینجا در واقعیت هم با آن فرد دیدار کرده‌اید. این ملاقات احتمالاً مختصر و آشنایی منحصر‌به‌فردی بوده است؛ احتمالاً به این علت که یکی از شما دو نفر از محل اقامت دیگری رد می‌شده است. وقتی بالأخره همدیگر را می‌بینید، بیشتر وقتتان صرف خنده و شوخی بر سر این می‌شود که در عکس پروفایلتان چقدر کوچک‌تر یا بلندتر به نظر می‌آیید.

پی‌نوشت‌ها:
• این مطلب را سوزان اورلئان نوشته است و در تاریخ ۵ نوامبر ۲۰۱۰ در وب‌سایت نیویورکر با عنوان «The Social Index» منتشر شده است. وب‌سایت ترجمان آن را در تاریخ ۸ ارديبهشت ۱۳۹۵ با عنوان «انواع دوستی در شبکه‌های اجتماعی» و ترجمۀ‌ نجمه رمضانی منتشر کرده است.
•• سوزان اورلئان (Susan Orlean) نویسندۀ نیویورکر است و مطالبی هم در نشریاتی چون تایمز و اسکوایر به انتشار رسانده است. اورلئان همچنین ده جلد کتاب نیز تألیف کرده است که کتاب کتابخانه (The Library Book) آخرین آن‌ها است.