«به‌اندازه کارکردن» یک شوخی بزرگ است
وقتی اعصابتان خرد می‌شود، حوصله‌تان سرمی‌رود، یا دلتان شور می‌زند، چه کار می‌کنید؟ شاید یکی از تسکین‌دهنده‌ها که بتواند زخم روحتان را التیام بدهد بالاوپایین‌کردن صفحه‌نمایش گوشی باشد. اسکرول‌کردن نوعی احساس رستگاری به ما می‌دهد. انگار چیزی در انتهای پیام‌ها قایم شده که ما را مجبور می‌کند ذوق‌زده منتظرش باشیم. همۀ پیام‌ها و توییت‌ها را، حتی چندبار هم که بخوانیم، ملال و اضطرابمان کم نمی‌شود. این حالت فقط یک چیز را نشان می‌دهد: ما به گوشی هوشمندمان معتاد شده‌ایم و هر بار باید زمان بیشتری را پایش بگذرانیم تا نیازمان فروکش کند.
آیا به سختی‌هایش می‌ارزد؟ چقدر باید مراقب رفتار و تغذیه‌ام باشم؟ شغلم را از دست نمی‌دهم؟ نکند کار بدی از من یاد بگیرد؟ اگر شکست‌ها و ضعف‌های من را به ارث ببرد چه؟ مادری به معنای لمس‌کردن همۀ این پرسش‌ها با پوست و گوشت و خون است. آن‌هایی که مادرشدن را انتخاب می‌کنند مسیر عجیبی را به روی خود باز می‌کنند: تبدیل‌شدن به فردی تماماً جدید، انگار که دوباره به دنیا آمده باشند.
چرا پس از گذشتن دو ماه هیچ‌چیز از کتاب‌ها یادمان نمی‌ماند؟
نمی‌دانیم چرا، ولی گویا کتاب‌باز بودن در دوره‌زمانۀ ما تبدیل شده است به فضیلتی بی‌نهایت ارزشمند. گاهی آنقدر کتاب می‌خریم و تلنبار می‌کنیم که گیج می‌شویم مطالعه را از کدامشان شروع کنیم. به حجم کتابخانه که نگاه می‌اندازیم خجالت‌زده تلاش می‌کنیم بهانه‌ای برای نخواندن آنها دست‌وپا کنیم. اما کتاب‌هایی که می‌خوانیم چه؟ مگر نه این است که بعد از سه‌چهار ماه کل آن را فراموش می‌کنیم؟ پس نخواندن چه فرقی دارد با فراموش‌کردن آنها؟ آیا می‌شود یک‌جایی این دور باطل را تمام کرد؟
پنج جستار برگزیدۀ ترجمان در سال گذشته
لذت خواندنِ یکسری از جستارها گاهی تا چند سال زیر زبان آدم می‌مانَد. نوشتۀ لزلی جمیسون یکی از آن‌هاست. او از تجربۀ بارداری‌اش می‌گوید، تجربه‌ای که شخصیتش را هفته‌به‌هفته برای همیشه تغییر می‌داد. لو اورتنزیو هم پزشکی بود که به‌هوای نجات شهرش تا قعرِ اعتیاد پیش رفت؛ او گرفتار همان مخدرهایی شده بود که برای بیمارانش تجویز می‌کرد. تامی تاملینسون با روایتی طنزآمیز از رازهای چاق‌بودن پرده برمی‌دارد. آرتور کریستال، که ۷۱ سالش است، کلیشه‌های سرخوشانۀ پیری را می‌شکند و بدون شرمساری می‌گوید پیری می‌تواند دورانی غم‌بار باشد. انی بویر نیز نشان داده سرطان هرچقدر قوی باشد زورش به تخیلِ نویسنده‌ای ادبی نمی‌رسد.
پرونده: مرگ را در آغوش کشیدم تا شاید زنده بمانم
گاهی یک سرماخوردگی ساده کافی است تا آدم را از پا بیندازد. کسانی را هم دیده‌ایم که بیماری‌های صعب‌العلاج را شکست داده‌اند. محیط پیرامون در این شکست و پیروزی‌ها خیلی مؤثر است. مهم است اطرافیان چه حسی داشته باشند: بی‌خیال باشند، غصه بخورند، امید بدهند، و هزار جور احساس دیگری که می‌شود از عمق نگاهشان خواند. اما مهم‌تر از همۀ این‌ها تجربۀ ملموسی است که بیمار از بیماریِ خود دارد، تجربه‌ای که او را خرد می‌کند و ازنو می‌سازد.
این روزها احتمالاً تنهاتر از هر زمان دیگری باشیم. سال‌های پیش، بهار را شلوغ‌تر آغاز می‌کردیم. اما شاید همچنان راهی برای فرار از تنهایی باشد. نویسنده‌ای معاصر می‌گوید «ما می‌خوانیم تا بفهمیم تنها نیستیم». خواندن ما را به هزارتوی ذهن نویسنده می‌برد و از آنجا بار دیگر جهان را نشانمان می‌دهد. بین سطرهای متن، می‌فهمیم پرسش‌ها و مشکلاتمان چقدر به هم شبیه‌اند، گرچه شاید پاسخ‌هایمان متفاوت باشند. بهارنامۀ امسال ترجمان می‌تواند فرصت خوبی باشد برای تنهانماندن.
تنهایی، سندروم خشم پیاده‌رو، و راهکار ترک عادت‌های بد
آدم‌هایی که همیشه به قوی‌بودن خودشان می‌بالند واقعاً حسرت‌برانگیزند، و اغلب ما معمولی‌ها تنها کاری که می‌توانیم دربرابرشان انجام دهیم این است که بنشینیم و بهشان غبطه بخوریم. شاید تصمیم بگیریم شبیه آنها شویم، اما ذهن ما این آرزوها را نمی‌فهمد. درواقع، ذهن ما آنقدر که باید به حرف ما گوش نمی‌دهد: از تنهاشدن رنج می‌برد، در ترک عادت‌های غلطش چموشی می‌کند، و نمی‌تواند با سرعت دلخواه کارهای روزمره‌اش را پردازش کند.
ترک تحصیل، دکتری‌خواندن، عمق و وسعت
ما و فرزندانمان، چه بخواهیم و چه نخواهیم، یکی از دغدغه‌های اصلی زندگی‌مان شده است درس‌خواندن. برخی‌مان خیلی زود دفتر و کتاب را می‌بوسیم و می‌گذاریم کنار، و یک عده‌مان هم تا برای پایان‌نامۀ دکتری نمرۀ بیست نگیریم راضی نمی‌شویم. اندک‌شماری هم از دکتری‌خوانده‌ها هستند که به رشتۀ تحصیلی خودشان قناعت نمی‌کنند و گاه‌گداری هوای درس‌خواندن در رشته‌ای دیگر به سرشان می‌زند. این طیف دقیقاً به همین وسعت است: از ترک تحصیل تا گرفتن چند دکتری.
| « صفحه قبل | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۱۰ | صفحه بعد » |
باروری مساعدتی، فناوری‌های ژنتیک و ژنومیک، و زندگی خانوادگی
در طول قرن‌ها، جوانب زیادی از زندگی خانوادگی از حیطۀ علم و توانایی ما خارج بوده است: تعداد بچه‌ها، نازایی، جنسیت بچه‌ها، تشخیص قطعی پدر در دعواهای حقوقی، نسب‌شناسی و... اما تحولات فناورانه امروز ما را به مرزی رسانده‌اند که بتوانیم بچه‌هایمان را «طراحی» کنیم. اما چنین توانایی‌هایی بر زندگیِ اجتماعی ما چه تأثیری خواهد داشت؟ آیا مفهوم پدر و مادر، آنگونه که برای ما آشنا بوده است، در حال از بین رفتن است؟
«زنجیرۀ جهانی مراقب» تعبیری است که اولریش بک، برای توصیفِ شیوۀ درهم‌تنیدگی وظایفِ خانوادگی در جهانِ امروز به کار می‌برد. زنانی در فیلیپین، اوکراین یا لهستان، بچه‌های خود را به همسایه‌ها و مادربزرگانشان می‌سپارند تا در خانه‌های کشورهای ثروتمند، خدمتکار شوند. بدین‌ترتیب زنانِ غربی فرصت می‌یابند تا بیرون از خانه کار و پیشرفت کنند. بدونِ مادرانِ فقیری که سال تا سال فرزندانشان را نمی‌بینند، برابریِ زنان و مردان در غرب ناممکن است.
نطفۀ جامعه‌شناسی در بحبوحۀ انقلاب صنعتی بسته شد. شاید به همین دلیل بود که جامعه‌شناسان اولیه به «تولید» بسیار بیشتر از «مصرف» اهمیت می‌دادند. آنها یا به مصرف بی‌اعتنا بودند یا آن را نکوهش می‌کردند. اما هر چه جلو رفته‌ایم، مصرف اهمیت بیشتری پیدا کرده است. نسلِ جدید جامعه‌شناسان این موضوع را از جوانب گوناگون کاوش کرده‌اند، اما هنوز راه‌های نرفتۀ بسیاری باقی است. جرج ریتزر در این مقاله مروری جامع بر نظریه‌های مختلف دربارۀ مصرف ارائه کرده است.
کودکی را تصور کنید که در کشوری عقب‌مانده در آمریکای لاتین زندگی می‌کند و مسئولیتِ بزرگ‌کردن او را به مادربزرگش سپرده‌اند. مادر این کودک در ایتالیا از پیرمردی تنها مراقبت می‌کند، زیرا فرزندانِ پیرمرد در استرالیا زندگی می‌کنند. این وضعیت پیچیدگیِ مسئلۀ «مراقبت» در جهانِ نابرابر و جهانی‌شدۀ ما را نشان می‌دهد. این خانواده‌های دور از هم را چطور باید فهمید؟ برای مطالعۀ آنها چه مفاهیمی لازم است؟ و آیندۀ آنها به کدام سو می‌رود؟
سیاست‌گذاری عمومی و خانواده‌ها
پس از جنگ جهانیِ دوم، دولت‌های رفاه تلاش کردند تا با سیاست‌گذاری‌های اجتماعی به زندگی خانوادگی مردمشان کمک کنند. این سیاست‌گذاری‌ها معمولاً شامل حمایت‌های مالی به نان‌آورِ خانواده می‌شد؛ اما هم‌زمان مشکل دیگری وجود داشت: کمبود نیروی کار. بنابراین همین دولت‌ها به‌شکلِ روزافزونی زنان را به ورود به بازار کار تشویق کردند. با افزایش اشتغال زنان، خانواده‌ها با معضل تازه‌ای رو‌به‌رو شدند: چه کسی باید از بچه‌ها مراقبت کند و به کارهای خانه برسد؟
مصرف دارد از سر و روی ما بالا می‌رود. هر دقیقه‌ای از شبانه‌روز، هر جا که باشید و هر علاقه‌ای که داشته باشید، گزینه‌هایی برای مصرف جلوی پای شماست. جامعۀ امروز تفاوت بسیاری دارد با جامعه‌ای که متفکران منتقدِ دهه‌های ۶۰ و ۷۰، آن را «جامعۀ مصرفی» نامیده بودند. ژیل لیپووتسکی، فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی می‌گوید ما اکنون در عصر فرامصرفی به سر می‌بریم. عصری که سازمان‌دهی طبقاتی مصرف به‌هم‌ریخته و مصرف همگانی شده است.
مرز میان «پدر خوب» و «پدر بد» چطور تعیین می‌شود؟ به‌طور سنتی مهم‌ترین وظیفۀ پدر تأمین معاش خانواده بوده است و پدری که از عهدۀ این کار برمی‌آمد، در مجموع پدری خوب محسوب می‌شد، اما امروزه مجموعه‌ای از ویژگی‌های رفتاری و اخلاقی، انتظار شریک‌شدن در امور خانه و تربیت فرزندان، داشتن شغلی آبرومندانه و اقامت نزد خانواده نیز جزء لازمه‌های «پدر خوب» بودن شده است. این انتظارات ایفای نقش پدر را سخت‌تر از همیشه کرده است.
تحلیل حواس و رابطۀ امر فیزیکی با امر روانی
نتایج درخشان علم فیزیک در دورۀ مدرن، تنها محدود به حوزۀ فیزیک نیست، بلکه علوم دیگری را نیزدر بر می‌گیرد. اما فیزیک، با وجود پیشرفت قابل توجه، تنها بخشی از بدنۀ مشترک و بزرگ‌تر دانش است و با ابزارهای فکریِ محدودش -که برای اهداف و مقاصد محدود و خاصی ایجاد شده است- قادر به پرداختن به تمامی موضوعاتِ محوریِ مورد بحث نیست؛ وقتی به این امور می‌اندیشیم درمی‌یابیم که این گرایش در نظر ما نباید به‌کلی مناسب باشد.
ادیان ابراهیمی پیوندی ناگسستنی با مفاهیم خانواده، نسل و تولیدمثل دارند که در هستۀ الهیات آنها قرار می‌گیرند. این ادیان عمیقاً پدرسالار هستند و لذا دگرگونی معاصر خانواده، زندگی و جایگاه زنان اثرات عمیقی بر رویه‌های رسمی دینی داشته‌اند. همچنین، تغییرات اجتماعی و تکنولوژیک شرایط مساعد را برای گونه‌های جدیدی از روابط خانوادگی، جنسی و تولیدمثلی خلق کرده‌اند که چالشی رادیکال هم برای ادیان سنتی و هم برای شکل‌های متعارف خانواده محسوب می‌شوند.
آیا تمدنی زوال‌یافته می‌تواند دوباره بازسازی شود؟
در سال‌های اخیر، بعد از چاپ کتاب مجادله‌برانگیز «برخورد تمدن‌ها» نوشتۀ هانتینگتون و ارائۀ تز گفت‌وگوی تمدن‌ها در مقابل آن، دوباره بحث از تمدن در محافل آکادمیک رایج شده است. طی قرن گذشته، بسیاری از متفکران مسلمان، احساس کرده‌اند تمدن اسلامی رو به زوال رفته است و تلاش کرده‌اند تا راهکارهایی برای احیای دوبارۀ آن ارائه دهند. آیا احیای تمدن، خواستی نوستالژیک برای بازگشت به گذشته است؟ یا آرمانی مترقی برای حفظ هویت و ارزش‌های جمعی؟
خانوادۀ کودک: چشم‌اندازی کودک‌محور
جامعه‌شناسی خانواده تا امروز همواره کودکان را ذیلِ مسائل پدر و مادرهایشان حساب کرده است. اما دیدگاه‌های نوین معتقدند کودکان بیش از آنچه ما تصور می‌کنیم از اوضاع و احوالِ خانواده‌هایی که در آن زندگی می‌کنند باخبرند. آنها مشکلات مالی یا ضیقِ وقت پدر و مادر برای مراقبت از آنها را می‌فهمند و به آنها واکنش نشان می‌دهند. راستی، تصور کودکان دربارۀ خانواده‌ای که در آن زندگی می‌کنند چیست؟ چگونه می‌توان این تصور را مطالعه کرد؟
هفت نظامِ اصلی خانواده در دنیا
آیا در پی طوفان بی‌امان جهانی‌سازی، خانواده و مسائل و مشکلات آن نیز در سراسرِ جهان شبیهِ هم شده است؟ پژوهش‌های کلان جهانی در جامعه‌شناسی خانواده این مسئله را تأیید نمی‌کنند. خانواده‌ها با سرعتِ زیاد در حال دگرگونی‌اند، اما هنوز تفاوت‌های شایان‌توجهی در نقاط مختلف دنیا وجود دارد. گوران تربورن، متخصص تاریخ خانواده، در این مقاله هفت نظامِ اصلی خانواده را در جهان از هم تمایز داده است و اصلی‌ترین خصیصه‌های آنها را برشمرده است.
| « صفحه قبل | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | صفحه بعد » |
با بی‌حوصلگی نجنگید. در آغوشش بکشید
وقتی چند ماه انتظار کشیده‌اید تا تعطیلات فرابرسد و راهی سفر شوید، کافی است اتفاقی بیفتد و، به‌خاطر آن، معطل شوید یا کلاً قید سفررفتن را بزنید. چه حسی پیدا می‌کنید؟ به این سرخوردگی دقیقاً می‌گویند «ملال». انگیزه‌ای درونتان هست، اما پاسخ درخوری به آن داده نمی‌شود. همه از این احساس فراری‌اند. صنعت سرگرمی، که راهی است برای فرار از ملال، سالانه ۲.۶ تریلیون دلار هزینه می‌تراشد. نیل برتن می‌گوید این کارها بی‌فایده است. به‌جای مبارزه با ملال، باید خودمان را در آن غرق کنیم.
جی.ال. آستین می‌پرسید: با کلمات چه کار می‌کنیم؟
حرفهای روزمره‌ای که به همدیگر می‌زنیم، یا توصیفی که از تجربه‌های معمولی‌مان ارائه می‌دهیم، در ظاهر ساده و روشن‌اند. به همسرمان قول می‌دهیم که برای شام خانه خواهیم بود. یا به همکارمان می‌گوییم که روز قشنگی است، و احساس می‌کنیم سیبی که خورده‌ایم بی‌مزه بوده است. اما اگر همین تجربه‌ها را به آزمونِ تأملات فلسفی بگذاریم، سردرگم می‌شویم. روز قشنگ دقیقاً یعنی چه؟ یا سیب چطور ممکن است بی‌مزه باشد؟ جی. ال. آستین، فیلسوف بریتانیایی می‌کوشید توضیح دهد این حرف‌ها چه معنایی دارند.
در کارکردن‌های بی‌وقفه، باید دنبال علاقه‌مان باشیم یا پول؟
«کاری را بکن که دوست داری». در این صورت، می‌توانی روزانه ۱۶ ساعت کار کنی. درواقع، این شعار ورد زبان شرکت‌هایی است که دنبال یک بازی برد-بردند؛ هم می‌خواهند لبخند از لب کارمندانشان نیفتد و هم حداکثر سودِ ممکن به جیبشان برود. در این وضعیت، کار باید تمام زندگی فرد را بگیرد: کارمندی که تا آخرین روزِ مرخصی‌اش را استفاده می‌کند یا بی‌تعهد است یا تنبل. آن‌هایی هم که از کار خسته می‌شوند لابد به کارشان علاقه ندارند. اما این کارزدگیِ بی‌اندازه انگار یک اشکالی دارد.
عکس خنده‌داری از بچه‌تان گرفته‌اید؟ لطفاً منتشرش نکنید
تصور کنید اسمتان را جستوجو می‌کنید، و بلافاصله فیلمی بالا می‌آید که در آن دارید به خاطر موضوعی مضحک گریه می‌کنید، یا عکسی ظاهر می‌شود که در آن انگشتتان را توی سوراخ دماغتان کرده‌اید. این تجربه‌ای است که ما کمتر داشته‌ایم اما بچه‌هایمان کاملاً با آن درگیرند. شاید آنها با خودشان فکر کنند: یک لحظه پدر و مادرم فکر کرده‌اند عکسی که گرفته‌اند خیلی بامزه است، اما من تا آخر عمر، شده‌ام «آن بچه‌ای که توی دماغش انگشت کرده بود».
نقد رشد اقتصادی خوب است، اما آیا جایگزینی هم وجود دارد؟
رشد بی‌محابای اقتصاد جهانی، طی قرن گذشته، زمین را در خود بلعیده است. خاک و آب و هوا به نابودی کشیده شده‌اند و بیشینۀ دمای سیاره، ماه به ماه، رکورد تازه‌ای می‌زند. طرفداران محیط‌زیست می‌گویند برای جلوگیری از فاجعه‌ای جهانی باید جلوی رشد اقتصادی را گرفت، اما مشکل اینجاست: بسیاری از این منتقدان در ثروتمندترین و امن‌ترین نقاط جهان ساکن‌اند. قناعت‌پیشگی برای مرفهان خوشایند است، اما کشورهای در حال توسعه‌ای که برای بیرون‌کشیدن مردمشان از فقر مطلق می‌جنگند با این ژست‌ها میانه‌ای ندارند.
اگر می‌خواهید شنوندۀ خوبی باشید، باید از شر افکارتان خلاص شوید
چشمانت خیره می‌شود، سرت دائماً به‌نشانۀ تأیید تکان می‌خورد، کم‌کم خوابت می‌گیرد و انگار دیگر گوش‌هایت نمی‌شوند. این یکی از تکراری‌ترین صحنه‌های هر روز ماست: یکی با ما حرف می‌زند، اما ذهن ما دوست ندارد حرفش را بشنود. بله، گوش‌دادن به صحبت دیگران یکی از سخت‌ترین کارهای دنیاست. کیت مورفی برای نوشتن کتابش به‌سراغ کسانی رفته که می‌توانند خوب به حرف دیگران گوش کنند: روانکاوها، آرایشگرها، رادیوبازها یا حتی جاسوسان. او می‌گوید گوش‌ندادن نه‌تنها خود ما را منزوی می‌کند، بلکه عواقب هولناکی برای سیاست دارد.
صنعت زیبایی همیشه آماج نقد بوده است. از فمینیست‌هایی که مدهای ساخته شده در آن را زن‌ستیزانه و تحقیرآمیز می‌دانند، تا هشدارهای محیط‌زیستی و پزشکی دربارۀ آسیب‌های بیهوده‌ای که این لوازم به انسان‌ها و طبیعت می‌رسانند. در این میان، صنعتِ تازه ظهور یافتۀ اکستنشن مو شاید یکی از مستحق‌ترین‌ها برای نقدشدن است. صنعتی پرسود که زنجیرۀ تأمین خودش را به خوبی پنهان می‌کند، اما همین‌قدر می‌دانیم که از زندانیان روس تا زنان فقیر و ستمدیدۀ ویتنامی در آن استثمار می‌شود.
جلسه یعنی هدردادن وقت. آیا راه‌حلی وجود دارد؟
دو جور کار داریم: نوع اول که شامل انواع و اقسام کارهایی است که کارگران و کارمندان زیردست انجام می‌دهند. و نوع دوم که مخصوص مدیران و مسئولان است: «جلسه رفتن». هر اتفاقی که می‌افتد، اولین چیزی که می‌شنویم این است که جلسه‌هایی برگزار خواهد شد. اما جلسه، چنان که می‌دانید، یکی از بی‌ثمرترین چیزهای دنیاست. پر از جدل‌های بی‌حاصل و خودنمایی‌های حوصله‌سربر. اما شاید بتوانیم با به کار بستن چند نکته جلساتمان را کمی پربارتر کنیم.
آیا نشان‌دادن کارهای خوب را همیشه باید به حساب ریاکاری گذاشت؟
یکسری از کارهای خوب را نمی‌شود در پستوی خانه انجام داد. باید به‌ناچار در برابر چشم دیگران دست‌به‌کارشان شد. اینجاست که بلافاصله حمله‌ها شروع می‌شود: «ادای آدم‌خوب‌ها را درنیاور»، «بس است این‌همه تظاهر»، «فکر می‌کنی کسی این ریاکاری‌ها را باور می‌کند؟» و هزاران نیش و کنایۀ دیگر. از طرفی، همیشه پیدا می‌شوند آدم‌هایی که واقعاً در کارهایشان ریا می‌کنند و جز جلب‌توجه نیت دیگری در سرشان نیست. پس چگونه می‌شود بر سر صداقت یا خودنمایی کسی تصمیم گرفت؟
چرا دکتری خواندن غالباً هدر دادن وقت است؟
گرفتن مدرک دکتری در رشته‌ای دانشگاهی کار توان‌فرسایی است که تا مدتی پیش ظاهراً به زحمتش می‌ارزید. منزلت اجتماعی بالا، درآمد خوب و شغلی مطمئن در دانشگاه وسوسه‌کننده بود. اما این روزها سختی‌های این دورۀ تحصیلی طولانی باقی مانده است، اما خبری از مزایایش نیست. هر ساله لشکری از دکترهای بیکار از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند، بدون آنکه چشم‌انداز اطمینان‌بخشی جلویشان باشد. شاید باید این دوره را کنار بگذاریم و روش‌های دیگری را برای تحصیلات پیشرفته امتحان کنیم.
جهانی‌شدن پیام‌آور صلح بود، اما میدان جنگ شد
برای مدت‌ها، تصور عمومی بر این بود که جهانی‌شدن قدرتِ دولت‌های ملی را برای نقش‌آفرینی در عرصۀ سیاست کاهش خواهد داد. اما دور جدید هم‌آوردی‌های سیاسی و اقتصادی قدرت‌های بزرگی مانند ایالات متحده، چین، روسیه و اتحادیۀ اروپا، نشان می‌دهد دولت‌ها نه‌تنها ضعیف‌تر نشده‌اند، بلکه مبارزۀ تازه‌ای را آغاز کرده‌اند برای تسلط بر امکاناتی که دنیای شبکه‌ای شده در اختیارشان قرار داده است. بازار جهانی ابزار تحریم و جنگ اقتصادی شده است و اینترنت ماشینِ جاسوسی.
خاطراتِ بی‌خوابی: «شب‌ها حس می‌کردم حیوانی وحشی شده‌ام»
سامانتا هاروی نویسنده‌ای موفق بود. در دانشگاه نویسندگی خلاق درس می‌داد، رمان‌هایش تحسین می‌شد و نامزد چند جایزۀ مهم شده بود. در اوج همین دوران پربار بود که بحرانی خزنده، آرام آرام، قوای او را می‌بلعید و فرسوده‌اش می‌کرد: بی‌خوابی. همۀ آنچه روزهایش را با آن می‌گذراند، در نیمه‌شب‌های طولانی پوچ به نظر می‌رسید و اضطراب فراگیر رهایش نمی‌کرد. هاروی از جایی تصمیم گرفت این تجربۀ خردکننده را بنویسد و حاصل آن، روایتی است کوبنده و از هم گسسته از یک سال نبرد با بی‌خوابی.
| « صفحه قبل | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۱۰ | صفحه بعد » |
وقتی آنقدر پول دارید که نمی‌دانید چه کارش کنید، زندگی چه شکلی می‌شود؟
آدم‌هایی که در خانواده‌ای اشرافی به دنیا می‌آیند، یا وارث ثروتی عظیم می‌شوند، زندگی‌ای متفاوت از بقیه پیدا می‌کنند. چیزهایی که خیلی‌ها آرزویش را دارند، برای آنها مثل آبِ خوردن در دسترس است، اما از طرف دیگر، از بسیاری از لذت‌های معمول زندگی آدم‌های عادی هم محروم می‌شوند. پیدا کردن یک دوست تازه یا گفتگویی معمولی با آدم‌ها در خیابان. همین وجه از ثروت بود که ابیگیل دیزنی، نوۀ بنیان‌گذار والت‌دیزنی را از دنیای پولدارها جدا می‌کرد. او می‌خواست طور دیگری زندگی کند.
نظام آموزشی به ما می‌آموزد که چیزهای بسیاری را نیاموزیم
ما معمولاً نگاهی رمانتیک به نهاد آموزشوپرورش داریم. نمره‌های بالایی که در امتحان گرفته‌ایم و رتبۀ پایینی که در کنکور آورده‌ایم، از نظرمان افتخاراتی بزرگ است، حتی اگر در مسیر زندگی‌مان هیچ سودی به حالمان نرسانده باشد. در مقابل، «ترک‌تحصیل» را دروازۀ همۀ بدبختی‌ها می‌دانیم و کسی که ترک تحصیل‌کرده، در نگاهمان بی‌فرهنگ و تنبل و غیرقابل‌اعتماد جلوه می‌کند. الی میرهاف، معتقد است باید این روایت رمانتیک‌شده از آموزشوپرورش را کنار بگذاریم و جایی برای شیوه‌های بدیل یادگیری هم باقی بگذاریم.
دارون عجم‌اوغلو: در نهایت هیچ‌چیز به اندازۀ مشارکت مردم به نفع اقتصاد نیست
در دو قرن گذشته، اقتصاد بعضی از کشورها مثل ایالات متحده آمریکا، ۶۰ تا ۷۰ برابر رشد کرده و مصرف روزانۀ مردم نیز بیش از ۴۰ برابر شده است. اما در برابر آن، کشورهای دیگری نیز هستند که اقتصاد در آنها یا رشد چندانی نکرده یا اصلاً رو به افول رفته است. چرا بعضی کشورها چنین موفق شده و برخی شکست خورده‌اند؟ آیا استعمار و استثمار پاسخ مسئله است؟ دارون عجم‌اوغلو، از مشهورترین اقتصاددانان جهان، جواب را جای دیگری جستوجو می‌کند.
بحران محیط زیست ادامۀ داستانی است که با برده‌داری و استعمار آغاز شد
چه چیز باعث می‌شود رهبران جهان اهمیت چندانی برای بحران‌های محیط زیستی قائل نباشند؟ نائومی کلاین، روزنامه‌نگار مشهور کانادایی، در کتاب جدیدش می‌گوید برای فهمیدن این مسئله باید جهان‌بینی‌ای را بشناسیم که در پس این بی‌تفاوتی نهفته است. نگرشی که طبیعت و مردم را مادۀ خامی می‌داند که باید آن را استخراج کرد و به مصرف رساند و دور انداخت. جهان‌بینی‌ای که روزگاری برده‌داری و استعمار را توجیه می‌کرد و حالا در قالب انواع جنبش‌های ملی‌گرایانۀ ضد محیط زیستی احیا شده است.
پیش از عصر دیجیتال هم آدم‌های زیادی کتاب نمی‌خوانده‌اند
سال‌های زیادی از رواج رسانه‌های دیجیتال نمی‌گذرد، اما همین الآن هم خیلی‌ها نوستالژی دورانی را دارند که اینترنت و گوشی هوشمند و شبکۀ اجتماعی وجود نداشت. نوستالژی‌بازها می‌گویند در آن دوران کتاب آنقدر غریب نبود و مردم خوانندگان جدی‌تری بودند. اما مورخی که دربارۀ تاریخ خواندن پژوهش می‌کند تصویر دیگری ارائه می‌دهد. او به جای رمان‌خوان‌های حرفهای که زیر درختان غرق خواندن‌اند، از مردمی می‌گوید که تنها کتابی که می‌شناختند کتاب راهنمای تلفن بود و کتابخانه‌ها را محل شیوع بیماری تلقی می‌کردند.
تصویری که زمانۀ ما از آدم موفق ساخته است، کسی است که صبح تا شب کار می‌کند تا پول دربیاورد و بعد آن پول را خرج کالاهای پرزرق و برق و سفرهای ماجراجویانه کند و دوباره بیشتر کار کند تا بیشتر پول دربیاورد تا بیشتر خرج کند. این چرخه پایانی ندارد. جایی وجود ندارد که اگر به آن برسی، دیگر بتوانی نفس راحتی بکشی و آرام بگیری. سوند برینکمن، فیلسوف دانمارکی، می‌گوید شاید وقت آن رسیده است که بایستیم و راه دیگری را پیش بگیریم.
گفت‌وگو با واکلاو اسمیل، سلاخ مزخرفات
تسلط بی‌نظیر بر تحلیل‌های آماری، گسترۀ عجیبی از دانش و تیزبینی و تعهد تمام‌عیار به فکت‌ها، واکلاو اسمیل را به یکی از تأثیرگذارترین متفکران امروز تبدیل کرده است. آخرین کتاب او، «رشد»، که به تازگی منتشر شده است، چیزی شبیه گزارش‌های بانک جهانی است. تحلیلی عمیق و داده‌بنیاد که پدیدۀ رشد را از زیست‌شناسی تا اقتصاد دنبال می‌کند و با ترسیم تصویری کلان از وضعیت امروز محیط زیست، نتیجه می‌گیرد که باید رشد را متوقف کنیم. چیزی که گویا اقتصاددانان نمی‌خواهند باور کنند.
بهترین کتاب‌های بازاریابی به پیشنهاد سِت گودین
بازاریابی بر مَدار دستکاری هیجانات و احساسات می‌چرخد؛ یک هنر سیاه که به قول سِت گودین، نویسندۀ پرفروش و استاد بازاریابی، هم می‌تواند برای کار خیر استفاده شود و هم شرّ. او در این گفت‌وگو دربارۀ تفاوت «بازاریابی خوب» با «بازاریابی بد» و تحولات چند دهۀ اخیر در بازاریابی حرف می‌زند و همچنین پنج کتاب مهمی را معرفی می‌کند که دربارۀ حوزۀ تخصصی‌اش انتخاب کرده است.
باستان‌شناسی از فضا: چطور آینده می‌تواند به کشف گذشته کمک کند؟
اگر به باستان‌شناسی علاقه داشته باشید، احتمالاً نام سارا پارکَک را شنیده‌اید. باستان‌شناس جوان و پرشوری که برای اولین‌بار، توانست نقشۀ یکی از پایتخت‌های مصر باستان، یعنی شهر اسرارآمیز تانیس را ترسیم کند. آنچه پارکک را به شهرت رساند، روشِ مبتکرانۀ او در باستان‌شناسی بود: تحلیل تصاویر ماهواره‌ای برای یافتن آثار تمدن‌های گمشده. چیزی که خودش آن را «باستان‌شناسی فضایی» می‌نامد. پارکک در این گفت‌وگو دربارۀ کتاب تازه و بسیار پرفروشش، «باستان‌شناسی از فضا» سخن می‌گوید.
برایان مگی، فیلسوف انگلیسی تازه‌درگذشته، برای هر کسی که روزگاری به فلسفه علاقه‌مند شده، نام آشنایی است. دو مجموعۀ تلویزیونی بسیار موفق او، «مردان اندیشه» و «فلاسفۀ بزرگ» که بعدها به صورت کتاب نیز منتشر شدند، مشوق خیلی‌ها برای دست و پنجه نرم کردن با مسائل فلسفی شد. اما او در آخرین مصاحبه‌اش از رویۀ دیگری از زندگی‌اش سخن می‌گوید: از تنفر و بی‌اعتنایی‌اش به تلویزیون، از دوران نمایندگی‌اش در پارلمان و کناره‌گیری‌اش از سیاست و البته از فلسفه، یعنی بزرگترین ابتلای تمام عمرش.
چرا مقابل دانش مقاومت می‌کنیم؟
سیگاری‌ها می‌دانند سیگارکشیدن مضر است، اما دست از عادتشان برنمی‌دارند. همان‌طور که همه می‌دانیم مصرف زیاد قند چه عوارضی دارد، اما عاشق شیرینی هستیم. بااین‌حال، دایرۀ چیزهای غلطی که از آنها دست نمی‌کشیم، به این مسائل محدود نمی‌شود، در واقع، باورهایی مثل نژادپرستی، واکسن‌هراسی، یا انکار تغییرات اقلیمی هم معمولاً از همین سازوکار پیروی می‌کنند. ذهن ما مستعد مقاوت در برابر دانش است و شرایط جامعۀ امروز این کار را آسان‌تر از همیشه کرده است. فیلسوفی سوئدی در تلاش است تا راه‌حلی پیدا کند.
اگر در خانواده‌ای فقیر به دنیا بیایید، احتمالاً هیچ‌وقت رئیس نخواهید شد
هیچ آدمی دوست ندارد باور کند موفقیت‌هایش را از پدر و مادرش به ارث برده است: هر فرد موفقی نان فکر و بازوی خودش را می‌خورد و اگر شما فقیر و بیچاره‌اید، لابد شایستگی‌اش را نداشته‌اید. لاریسن و فریدمن، در کتاب جدیدشان، دقیقاً دنبال رسواکردن همین عقیده‌اند. آنها می‌گویند کافی است در خانواده‌ای ثروتمند متولد شده باشید؛ آن‌وقت، حتی بدون پارتی‌بازی، راحت‌تر از دوستان فقیر خود در دانشگاه‌های اصلی قبول می‌شوید و شغل‌های خوب جامعه را مال خود می‌کنید.
| « صفحه قبل | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۱۰ | صفحه بعد » |
تاریخ زشتی را از زبان امبرتو اکو بشنوید
زشت‌ها همیشه در تاریخ منفور بوده‌اند. افلاطون می‌گفت نباید دربارۀ زشتی‌ها حرف زد، چون روح را به فساد می‌کشانند. اما از زمان افلاطون تا الآن، هنرنمایی‌های نقاشان و نویسندگان ادبی همان جایی به اوج خود رسیده که زشتی‌ها را به تصویر کشیده‌اند. درواقع، آنها زشتی را «به‌زیبایی» ترسیم کرده‌اند و موجب شدند ما از زشتی «لذت» ببریم، مثل لذتی که از تماشای فیلم‌های ژانر وحشت نصیبمان می‌شود. امبرتو اکو در این نوشته نشان داده چگونه آدم‌ها در زشتی‌های جهان به‌دنبال زیبایی بوده‌اند.
ترک عادت‌های بد ربطی به ارادۀ قوی ندارد
یکسری خیلی به قدرت اراده‌شان می‌نازند. سحرخیزند، سرشان برود باشگاهشان ترک نمی‌شود، ناخنشان را نمی‌جوند و حتی نوشابه نمی‌خورند. درواقع، برای انجام کاری کافی است عزمشان را جزم کنند. حالا خودمانیم؛ در کل زندگی، چند نفر از این سوپرمن‌ها به چشممان خورده؟ ما آدم‌معمولی‌ها گرفتار عادت‌هایمان هستیم، آن‌هم عادت‌هایی غالباً مضر که آرزوی ترکشان را انگار باید به آن دنیا ببریم. اما روان‌شناسی به‌نام وندی وود می‌گوید ترک عادت‌های بد، آن‌قدرها هم که می‌گویند، ربطی به ارادۀ قوی ندارد. او راهی متفاوت برای حل این معما پیدا کرده است.
مرگ را بلعیدم، تا شاید زنده بمانم: زندگیِ یک بیمار سرطانی
هیچ بیمار سرطانی‌ای، حتی اگر کاملاً بهبود بیابد، دیگر به همان آدم قبلی تبدیل نمی‌شود. سایۀ مرگ و رنج بی‌حساب درمان، او را خرد می‌کند و از نو می‌سازد. کسی می‌شود که انگار دوباره متولد شده است، البته اگر جان به در ببرد. انی بویر، جستارنویس موفق آمریکایی، از تجربۀ خودش در مبارزه با سرطانی بسیار مهاجم نوشته است. از دورانی که بارها از خودش پرسید آیا تحمل این همه رنج می‌ارزید؟ آیا بهتر نبود به تقدیر تن می‌دادم و مرگ را می‌پذیرفتم؟
مورخ، دولتمرد، ریاضی‌دان و فیلسوف. اگر به اقتصاددان‌های این دویست سال گذشته نگاه کنید باورتان می‌شود که این ویژگی‌های جاه‌طلبانه در آنها وجود دارد. آنها طوری ژست می‌گیرند که گویا اوضاع تحت‌کنترلشان است. اما وقتی بحران‌های اقتصادی ظهور می‌کنند هیچ‌کدام مسئولیت آن فاجعه‌ها را بر عهده نمی‌گیرند. آبهیجیت بنرجی و همسرش، استر دوفلو، به‌رغم دیگر دانشمندانِ این حوزه، کتابی نوشته‌اند که، در عین فروتنی، راه‌حل‌هایی اقتصادی برای بحران نابرابری ارائه می‌کند. جایزۀ نوبل ۲۰۱۹ پاداش این زوج برای نوشتن کتاب «اقتصاد خوب برای روزهای سخت» بود.
کبوتربازی معمولاً با خریدن یک جفت کبوتر ارزان شروع می‌شود، اما خیلی زود کار به جایی می‌رسد که جایی برای هیچ چیز دیگری نمی‌ماند. اما مگر چه چیزی در پروازدادنِ دسته‌ای کبوتر و نگاه‌کردن به آنها وجود دارد که اینچنین آدم‌ها را شیفتۀ خود می‌کند؟ دیکنز جایی گفته است کبوتربازان، که عمدتاً از اقشار فرودست و حاشیه‌نشین جامعه‌اند، وقتی به کبوترهایشان نگاه می‌کنند، خودشان را می‌بینند که دارند پرواز می‌کنند و از شرایط بد زندگی‌شان دور می‌شوند. آیا کبوتربازی نوعی از امیدواری نیست؟
یکی از گله‌های رایج مردان از زنان این است که هیچ‌وقت گوشی‌شان را جواب نمی‌دهند. زن‌ها گوشی‌شان را ته کیفشان می‌اندازند و اگر با آنها کاری داشته باشی، صد بار هم که زنگ بزنی، متوجه نمی‌شوند. اما بیایید از مسیر دیگری هم به این مسئله نگاه کنیم: لباس‌های زنانه جیب ندارند، و گوشی‌های جدید بزرگ‌تر از آنند که زنان بتوانند آنها را در دست نگه دارند. در واقع، آنها «مجبورند» گوشی‌شان را در کیفشان بگذارند. کتابی جدید با چنین مثال‌های ساده‌ای نشان می‌دهد چطور زنان در جامعه نادیده گرفته می‌شوند.
هوش مصنوعی اشتباه نمی‌کند، برای همین باید از آن ترسید
همۀ نشانه‌ها حاکی از این است که در آینده‌ای نه‌چندان دور، هوش مصنوعی به بخش مهمی از زندگی روزمرۀ ما تبدیل خواهد شد. هوش مصنوعی علاوه بر آنکه به ما پیشنهاد خواهد داد چه موسیقی‌ای گوش بدهیم یا چه کفشی بخریم، جای پزشک و قاضی و پلیس را هم خواهد گرفت. اما چالش اصلی‌ای که پیش روی ما قرار دارد، نه احتمال بیکاریِ شمار بیشتری از انسان‌ها، بلکه این واقعیت است که هیچکس، حتی خود سازندگان این فناوری‌ها، نمی‌دانند هوش مصنوعی چطور تصمیم می‌گیرد.
سکولاریسم در نهایت چیزی جز حاشیه‌نویسی بر کتاب مقدس نیست
سکولارها داستان عامه‌پسندی برای تعریف‌کردن دارند: از نظر آنها با رواج ادیان ابراهیمی همۀ خوبی‌های جهانِ پاگانی از میان رفت و دنیای تیره‌ای از تحمیل عقاید، تعصب و خشونت دینی به وجود آمد. اما کتاب جدید تام هولاند، مورخ برجستۀ دوران باستان، چیز دیگری می‌گوید. هولاند نشان می‌دهد که اصلی‌ترین ارزش‌های انسان‌گرایی سکولار، مانند برابری انسان‌ها و ارزشِ ذاتی بشر، در یونان و روم باستان، اساساً ناشناخته بودند و آنچه سکولارها بدان مباهات می‌کنند، ساخته و پرداختۀ دین و علی‌الخصوص مسیحیت است.
در عصر سرمایه‌داری نظارتی، انسان نه مصرف‌کننده که مادۀ خام تولید است
کتاب جدید شوشانا زوبوف، استاد برجستۀ هاروارد، تحسین فراوانی برانگیخته است. زیدی اسمیت به خوانندگانش گفته است خوشحال می‌شود اگر به‌جای خریدن کتاب جدید خودش، «عصر سرمایه‌داری نظارتی» را بخرند و نائومی کلاین و مارگارت آتوود بارها در صحبت‌هایشان این کتاب را ستوده‌اند. زوبوف در این کتاب می‌گوید سرمایه‌داری همواره با تبدیل چیزهای غیرقابل خرید و فروش به کالا، بازارهای جدید خلق کرده است و حالا به آخرین چیزی که باقی مانده روی آورده: تبدیل جزئی‌ترین رفتارها و احساسات روزمرۀ ما به کالا.
جولیان بارنز در رمان جدیدش زندگی شگفت‌انگیز یک جراح را بازآفریده است
جولیان بارنز در رمان جدیدش، زندگی شخصیتی غریب در تاریخ فرانسه را بازآفرینی کرده است. پزشکی چیره‌دست که تحولی انقلابی در جراحی زنان به وجود آورد و در بین طرفداران سینه‌چاکش به «دکتر خدا» و «دکتر عشق» مشهور بود. مردی خوش‌پوش و اهل هنر و سیاست که با گروهی از روشنفکران تراز اول فرانسوی نشست و برخاست داشت و شایعات مربوط به روابط عاطفی‌اش به اندازۀ جراحی‌های جادوگرانه‌اش زبانزد بود. اما این همۀ ماجرای «مردی با ردای سرخ» نیست.
بیماری‌ها و تلفات ناشی از هوای آلوده مختص دنیای مدرن نیست، بااین‌حال ابعاد این مسئله در هیچ دوره‌ای از تاریخ به اندازۀ امروز نبوده است. این بحران نامرئی از پیشرفته‌ترین شهرهای اروپایی تا عقب‌مانده‌ترین روستاهای شرق آسیا دامن گسترده است، اما هنوز در دنیای سیاست و اقتصاد کسی آن را چندان جدی نمی‌گیرد. یک روزنامه‌نگار کارکشتۀ آمریکایی با سفر به دور دنیا، کتابی دربارۀ آلودگی هوا نوشته است که تصویر کامل‌تری از این فاجعه را به ما نشان می‌دهد.
ذهن‌آگاهی: التیام درونی یا ماشین اوهام‌ساز؟
یک دانه کشمش بگذارید توی دهانتان و چند دقیقه با نهایت توجه آن را بجوید. آرام باشید. ذهنتان را متمرکز کنید. بافت کشمش را زیر زبانتان حس کنید، طعمش را بچشید. صبور باشید و خودآگاه. به این شیوۀ غذاخوردن می‌گویند غذاخوردنِ ذهن‌آگاهانه. تمرین‌های مشابهی هم برای هر کار دیگری که بخوانید انجام دهید وجود دارد. تمرین‌هایی که وعده می‌دهند دنیای عذاب‌آور و پراسترس شما را می‌گیرند و آرامش و شادی را به ارمغان می‌آورند. کتابی جدید می‌گوید این وعده‌ها خوشایند اما دروغ‌اند.
| « صفحه قبل | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۱۰ | صفحه بعد » |
