میزبانان المپیک چگونه بی‌خانمان‌های خود را پنهان می‌کنند؟

لیویا گرشون، جی‌استور — ورسو همزمان با آماده‌شدنِ ریو دوژانیرو برای المپیک تابستانی امسال، خبرگزاری الجزیره گزارش کرد که نیروهای امنیتی بخشِ خصوصیْ خیابان‌ها را از افراد بی‌خانمان پاک‌سازی کرده است و برخی از این افراد را به پناهگاه‌هایی، در فاصلۀ 50 مایلی شهر، انتقال داده‌اند.

برزیل اولین میزبان المپیک نیست که نحوۀ برخوردش با ساکنان خیابان‌ها، پیش از بازی‌ها‌، نگرانی‌هایی را موجب شده است. جکلین کنلی و پل وات، در مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۱ در مجلۀ سوسیولوژی^۱ منتشر شد، شهر ونکوور را در زمان المپیک زمستانی ۲۰۱۰ و شهر لندن را در زمان آماده سازی برای المپیک تابستانی ۲۰۱۲ مورد بررسی قرار دادند. آن‌ها گروه‌های کانونی تشکیل دادند و با بی‌خانمان‌ها و جوانانِ در معرضِ خطر مصاحبۀ رودررو ترتیب دادند.

جوانان ونکووری به محققان گفتند، در سالی که به بازی‌های ۲۰۱۰ منتهی می‌شد، پلیس در مناطق ثروتمندترِ شهر، جایی که بازی‌های المپیک برگزار می‌شد، «محدودۀ قرمز» [یا ورود ممنوع] ایجاد کرده بود. در این شرایط، افرادی که به‌دلیل رفتارشان هشدارهایی [از پلیس] دریافت کرده بودند از محدوده خارج نگه‌داشته می‌شدند.

مرد جوانی اظهار داشت: «رفتار آن‌ها به‌گونه‌ای است که انگار اصلاً نباید آنجا باشی و فوراً تو را دستگیر می‌کنند. من حتی فردی را دیدم که به‌علت ورود به محدوده قرمز، به‌مدت شش‌ماه، زندانی شد.»

جوانانی را که به نظر بی‌خانمان می‌آمدند -کسانی که لباس‌های کثیف یا پاره می‌پوشیدند، خالکوبی یا مدل موی موهاک داشتند، با سگ‌های بزرگ قدم می‌زدند، یا کوله پشتی‌های بزرگ حمل می‌کردند- از مناطق خرید و محله‌های ثروتمند به‌سمت شرقیِ شهر، که فقیرنشین بود، می‌راندند.

به‌محض شروع بازی‌ها، قسمت شرقی شهر نیز تحت امنیت پلیس‌ها درآمد. کمتر از سه ماه مانده به شروع بازی‌های ۲۰۱۰، دولتِ ایالتیْ قانونی را تصویب کرد که به پلیس قدرت می‌داد تا افراد را از خیابان‌ها به‌سمت پناهگاه‌ها بیرون برانند.

خانمی 24 ساله عنوان می‌کرد: «درست پس از مراسم افتتاحیه در قسمت شرقی شهر قدم می‌زدم که متوجه شدم خیابان‌ها و کوچه‌هایی که معمولاً افراد در آنجا مواد مخدر می‌فروختند یا مصرف می‌کردند، خالی شده است. هنگام عبورِ اتوبوس‌های تور المپیک، ماشین‌های پلیس به صورت پیوسته حضور داشتند.»

وی افزود: «خیلی عجیب و غریب بود به‌طوری‌که وحشت همه‌جا را فراگرفته بود.»

هنگامی‌که کنلی و وات با جوانان لندنی، یک‌سال پیش از شروع المپیک تابستانیِ سال ۲۰۱۲، صحبت کردند، به این نتیجه رسیدند که حضور پلیس در خیابان‌های لندن نیز افزایش یافته بود. همچنین تعداد دوربین‌های نظارتی و ایست‌وبازرسی‌ها در شهر بیشتر شده بود. جوانانی که در خانه‌های سیار در شهر زندگی می‌کردند به محققان گفتند که پلیس به‌صورت ناگهانی آنان را از رفت‌وآمد به مکان‌هایی که قبلاً آزادانه به آنجا رفت‌وآمد داشته‌اند منع کرده بود.

این مقاله پیش از شروع بازی‌های المپیک لندن چاپ شد؛ بنابراین مؤلفان قادر به تشخیص این مسئله نبودند که آیا این شرایط انعکاس‌دهندۀ همان شرایط ونکوور هنگام نزدیک‌شدن به بازی‌ها بوده است یا خیر. اما این مقاله دانش ما را، نسبت به خطراتی که افرادِ حاشیه‌نشین در میان این جشن جهانی با آن‌ها مواجه بودند، افزایش داد. اکنون، در برزیل، حامیان [بی‌خانمان‌ها] در حال فشارآوردن به دولت برای خدمت‌رسانی و پناه‌دادن به بی‌خانمان‌ها هستند تا اینکه آن‌ها را صرفاً از سر راه بردارند.

برای مطالعۀ بیشتر دربارۀ تأثیر المپیک بر شهرهای میزبان می‌توانید «ریو، پایتخت سرمایه‌داریِ مفتضح» را در پابلیک‌بوکز^۲ مشاهده کنید.

منبع:

Sociology, Vol. 45, No. 5, Special Issue: Sociology and the 2012 Olympic Games (OCTOBER 2011), pp. 765-781 Sage Publications, Ltd

پی‌نوشت‌ها:
• این مطلب را لیویا گرشون نوشته است و در تاریخ ۸ جولای ۲۰۱۶ با عنوان «How Olympics Host Cities Hide Their Homeless» در وب‌سایت ورسو منتشر شده است. وب‌سایت ترجمان در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۳۹۵ این مطلب را با عنوان «میزبانان المپیک چگونه بی‌خانمان‌های خود را پنهان می‌کنند؟» و با ترجمۀ مهدی منتظری منتشر کرده است.
•• لیویا گرشون (Livia Gershon) نویسنده آزاد است و برای نشریاتی چون ایان و سالون مطلب می‌نویسد.
[۱] Sociology
[۲] Public Books