گوگل می‌تواند اتومبیل شما را هرجا که بخواهد از کار بیندازد

متیو لپراند، باستا — ورود وسایلی که به اینترنت متصل می‌شوند در زندگی ما باب روز شده است. از ساعت و یخچال و ماشین لباس‌شویی بگیرید تا اتومبیل و ترموستات، هر روز لوازمِ روزمرۀ بیشتری به اینترنت متصل می‌شوند. چرا؟ سازنده‌هایشان می‌گویند برای اینکه زندگی را برای ما آسان کنند. چه کسی دلش نمی‌خواهد سیستمِ گرمایشیِ ‌ِخانه‌ یا ماشین لباس‌شویی‌‌اش را قبل از رسیدن به خانه از راه دور روشن کند؟ بهتر نیست که نقشۀ جاده‌ها و سامانۀ جهت‌یابی اتومبیل خودشان به صورت خودکار مرتباً به‌روز شوند؟

اما اگر اشیاء به اینترنت متصل شوند، سازنده‌اشان می‌تواند آن‌ها را غیرفعال کند. این اتفاق از روز ۱۵ ماه مه گذشته برای کسانی که از جعبۀ «اتوماسیون» شرکت ریولو^۱ استفاده می‌کردند پیش آمد. جعبه اتوماسیون یک‌جور «مرکزِ‌کنترل» است که اجازه می‌دهد «خانۀ متصلِ» شما، با تلفن همراه، تبلت یا کامپیوتر اداره بشود؛ چیزهایی مثلِ موسیقی، روشناییِ ‌ِچراغ‌ها، دستگاه اعلام ‌ِحریق و…

نِست^۲ یکی از شرکت‌های وابسته به گوگل، شرکت ریولو را در سال ۲۰۱۴ به قیمت ۳,۲ میلیارد یورو خرید. ریولو پیشگامِ محصولاتِ مربوط به اتوماسیون بود و هر جعبه اتوماسیونِ خود را با قیمتِ ۳۰۰ دلار به مصرف‌کننده‌هایش می‌فروخت: جعبه‌ای برای کنترل‌ِاز‌راه‌دورِ دستگاه‌های گوناگونِ خانه با تلفن همراه. اما از پانزدهم ماه مه گذشته، این جعبه‌ها دیگر از کار افتاده است. گوگل تصمیم گرفته جعبۀ اتوماسیون را غیرفعال کند. صاحب جدید ریولو اختیارِ غیرفعال‌کردنِ همۀ دستگاه‌ها را از راه‌ِدور به‌دست گرفته است. غولِ انفورماتیک ترجیح می‌دهد توسعۀ بخش اتوماسیون نِست را خود به عهده بگیرد. قوانین آمریکا نیز چنین اجازه‌ای می‌دهد به او می‌دهد. سایت شرکت نوشته است: «ما تمام نیرویمان را در این راه به کار می‌گیریم و از آنچه می‌کنیم بسیار هیجان‌زده‌ایم».

کوری دکترو، روزنامه‌نگار و رمان‌نویس و فعال بنیادِ الکترونیک فرانتی‌یر^۳، در مقاله‌ای که فورماسوف ترجمه کرده چنین تحلیل می‌کند: «زلزله هنوز نیامده، این خبر فقط یک پیش‌لرزه است. چه اتومبیل شما باشد و چه لامپ‌ها یا باطریِ قلب‌تان که گردش خون شما را تأمین می‌کند، همۀ اشیایی که در تصرف دارید، بیش از گذشته، بر نرم‌افزارهای شبکه‌ای استوارند. حذف این نرم‌افزارها، وسایلِ شما را به زباله‌های الکترونیکی بی‌مصرف تبدیل می‌کند.»

کوری دکترو از قول یکی از مصرف‌کننده‌های ریولو می‌پرسد: «در آینده، گوگل تصمیم می‌گیرد چه دستگاه‌های دیگری را از کار بیندازد؟ اگر از پشتیبانیِ « اندروید» دست بکشد، چه خواهد شد؟ اگر تصمیم بگیرد که از فردای سپری‌شدنِ مدتِ آخرین بیمه‌تان، تلفنِ شما برای همیشه خاموش شود چه می‌شود؟ بخش‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاریِ این دستگاه‌ها از همدیگر جدایی‌ناپذیرند، چگونه اتمامِ بیمه، حقِ غیرفعال‌کردن دستگاه‌ را به گوگل می‌دهد؟»

آیا گوگل، این غول آمریکایی، دارد از قدرتش سوءاستفاده می‌کند؟ در هر صورت این کار علامتی است از بی‌توجه‌ای گوگل به مسائلِ زیست‌محیطی و پیامدهای انقضای محصولاتش. اما گوگل بدِ ما را نمی‌خواهد. «شر مرسان»^۴ شعار اوست. گوگول فقط پولِ ما را می‌خواهد و سودِ خود را.

پی‌نوشت‌ها:
• این مطلب را متیو لپراند نوشته است و در ۱۳ مۀ ۲۰۱۶ با عنوان «Après l’obsolescence programmée, Google invente l’obsolescence connectée» در وب‌سایت باستا منتشر شده است. وب‌سایت ترجمان در تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۹۵ آن را با عنوان «گوگل می‌تواند اتومبیل شما را هرجا که بخواهد از کار بیندازد» و ترجمۀ طیبه هاشمی حسینی منتشر کرده است.
•• متیو لپراند (Mathieu Lapprand) روزنامه‌نگار و نویسندۀ باستا است.
[۱] Revolv
[۲] Nest
[۳] Electronic frontier foundation
[۴] Don’t be evil