گفت‌وگو با جیمز پترسون، نویسنده‌ای که کتاب‌هایش بیشتر از تالکین می‌فروشد

گفت‌وگوی ریچارد لاسکم با جیمز پترسون،گاردین — ظاهراً رفت‏‌و‏آمد با حداقل دو تن از رؤسای جمهور سابق امریکا شرط رسیدن به مقام یکی از چندین نویسندۀ پرفروش جهان است. اما رفیق گرمابه و گلستان این روزهایِ جیمز پترسون «آن دوست سابقمان» که کمی آنطرف‏‌تر برِ بلوار کلاس‏بالایِ «اوشن»^۱ زندگی می‏کند، یعنی دونالد ترامپ، نیست. بلکه بیل کلینتون، سَلَف دونالد ترامپ است که معتمد، محرم راز و شریک تجاری جیمز شده است.

اجازه دهید کمی به عقب بازگردیم و از این موضوع بگذریم. پترسون با فروش جهانی بیش از سیصد میلیون نسخه از رمان‏‌ها، قصه‏‌های کودک و نوجوان و انواع و اقسام داستان‏‌های واقعی خودش، خانه‏‌ای در شهرک پام بیچ خرید و دست‏کم پیش از آنکه ترامپ ناآرام‏ترین دوران ریاست‏‌جمهوری تاریخ معاصر را رقم بزند با او دوست و همسایه بود.

پترسون ماجرای برخورد چند سال پیش خود با ترامپ را تعریف می‏‌کند که ترامپ شادمان از خواندن مقاله‏‌ای در روزنامه از او پرسید: «نتیجۀ نظرسنجی‏‌ها را دیده‌‏ای؟»

پترسون می‏‌گوید: «در میان همۀ جمهوری‏‌خواهان، مردم بیشتر می‌خواستند او نامزد حزب جمهوری‌خواه بشود، درحالی‌که هنوز رسماً نامزد انتخابات نشده بود و هیچ‏کس مواضعش را نمی‏‌دانست. بعد ترامپ رو به من کرد و گفت: دنیای عجیبی‏ است، نه؟»

پترسون اذعان می‌‏کند از لحاظ سیاسی مستقلِ متمایل به چپ است و طرفدار دولت ترامپ نبوده و پس از آن گفت‌وگو هم دیگر او را ندیده است. در آخر می‏‌گوید «در آن دولت اتفاقات خیلی بدی افتاد. سر در نمی‏آورم. بهتر است این موضوع را همین‏‌جا درز بگیریم».

کاملاً پیداست که پترسون تمایلی به ادامۀ بحثِ ترامپ ندارد. ولی وقتی صحبت از همکاری (دست‏کم مختصر) او با کلینتون در کتاب پرفروش رئیس‏‌جمهور گم شده است^۲ (۲۰۱۸) می‏شود گل از گلش می‌‏شکفد. او می‏‌گوید پس از اولین همکاری که «نقطۀ اوج زندگی حرفه‏‌ای من» بود، کلینتون ماهی چند بار به من زنگ می‌‏زند. رمان دوم آن‌ها با عنوان دخترِ رئیس‏‌جمهور^۳ در ماه ژوئن منتشر خواهد شد که یکی از چندین پروژۀ مشترک معروف پترسون خواهد بود.

من در خانۀ پترسون به دیدن او می‏‌روم؛ خانه‌‏ای ویلایی در شهرک پام بیچ. او شلوار جین پوشیده و دکمۀ بالای پیراهنش را باز گذاشته است. به استقبال من می‌‏آید و با هم به ایوان پشتیِ خانه می‏‌رویم و پشت میز ساده‌‏ای می‏‌نشینیم. جلوی خانۀ پترسون خبری از لامبورگینی و فِراری نیست – ماشین‏‌هایی که دائم در بلوار اوشن دور‏دور می‏‌کنند. در پارکینگ، یک تِسلای معمولی پارک شده و می‏‌گوید خیلی خوشحال است که دوباره می‏‌تواند آزادانه گردش کند چون دیگر ترامپ رئیس‏‌جمهور نیست و مأموران امنیتی هر روز خیابان‏‌ها را نمی‏‌بندند.

در ایوانی پوشیده از درختان سرسبز نارگیل و انبه به گفت‌وگو می‌‏نشینیم و پترسونِ هفتادوچهار ساله می‏‌گوید «من و بیل خیلی با هم دوست شدیم و این برای من لذت‏‌بخش است». به‌عنوان کادوی کریسمس به من بازیِ فکری مونوپولی داد که بازی جالبی است. سال قبلش، برای تولدم جعبۀ مرطوب‏‌کنندۀ سیگار داد؛ خودش می‌داند سیگاری نیستم. به او گفتم: «بیل، تو که خودت سیگارشناس قهاری هستی بگو ببینم در این جعبه‌ای که به من داده‌ای پاستیل با طرحِ سیگار بگذارم یا شکلات با طرح سیگار؟ جواب داد: شک نکن پاستیل! پیرمردهایی به سن‏و‏سال ما باید دندان‏‌هایشان را نرمش بدهند».

«به هر حال من اینطوری هستم. از دریچۀ شهر کوچک نیوبرگ در شمال نیویورک [زادگاه پترسون] جهان را می‏‌بینم؛ به نظرم معرکه است که این بچۀ اهل نیوبرگ با رئیس‏‌جمهور سابق حرف می‏‌زند!»

جنبۀ کاریِ ارتباط آن‌ها، که اغلب پشت شوخی و مطایبه گم می‏‌شود، به این صورت است که معمولاً پترسون داستان را در ذهنش ترسیم می‌کند و نقش نویسنده را بر عهده دارد. مثلاً می‏‌گوید «فرض کن واقعاً دختر رئیس‏‌جمهور را دزدیده‌‏اند و شبکه‏‌های خبری یک‌ریز در موردش حرف می‌زنند» و کلینتون تجربۀ خود و جزئیات ماجرا را به داستان اضافه می‏‌کند.

«حالا اگر رئیس‏‌جمهور کلینتون را کنار خود داشته باشید که به داستان سندیت ببخشد، یعنی مثلاً بگوید سازمان پلیس مخفی در این شرایط واقعاً چه می‏‌کند، قسمت هیجان‏‌انگیز ماجرا فرا می‏‌رسد … داستان‏‌های خوبی هستند، سندیت دارند و طرح آن‌ها هم تا اندازه‏ای غیرواقعی است، اما در این دوره و زمانه هر چیزی ممکن است. مثلاً اگر در داستان می‏‌گفتید مردمْ ساختمان کنگرۀ امریکا را تسخیر می‏‌کنند، به شما می‏‌گفتند: دست بردار، ما که باور نمی‏‌کنیم! چنین چیزی ممکن نیست! اما دیدیم که اتفاق افتاد».

پترسون می‏‌گوید از جمله دلایل انتخاب نویسندگانِ همکار، مثل کلینتون، این است که می‏‌توانند دانش و جزئیات فراوانی را وارد داستان کنند.

تازه‏‌ترین رمان مشترک او به نام کتاب قرمز^۴، که دنبالۀ رمان پلیسی کتاب سیاه^۵ (۲۰۱۷) است، پنجمین همکاری او با دیوید الیس محسوب می‏‌شود. طبق برنامه‏‌ریزی‏‌های انجام‌‏شده، «گروه تولیدی پترسون»^۶ (به قول نیویورک تایمز) از حالا تا ماه سپتامبر دست‏کم پانزده کتاب دیگر در ژانرهای بسیار متنوع و با نویسندگان مختلف منتشر خواهد کرد.

پترسون می‏‌گوید «آن‌قدر طرح‏ داستانی دارم که هیچ‏وقت تمام نمی‏‌شوند. چندتا پوشه دارم که رویشان نوشته‏‌ام ’طرح‌‏های ابتکاری‘ هر کدام این هوا» – با دست خود ضخامت پوشه‌‏ها را نشان می‏‌دهد.

«هنوز بعضی از داستان‏‌ها را خودم به‌تنهایی می‏‌نویسم. ولی معدود افرادی هم هستند که خیلی دوست دارم با آن‌ها کار کنم؛ از جمله مکسین پایترو که مجموعه‏‌رمان باشگاه قتل زنان^۷ را با هم نوشتیم. همکاری ما در این مجموعه طولانی بود و من با مکسین خیلی راحت بودم».

«تعدادی از همکاران، مثل برندن دوبویس، جدیدتر هستند. اتفاقی که باعث آشنایی من با بعضی از این نویسندگان شد طرح مجموعه‏‌ای تقریباً هفتاد جلدی با عنوان بوک‏‌شاتس^۸ بود که یک‌دفعه مجبورم کرد تعدادی نویسنده پیدا کنم». بوک‏شاتس مجموعه‏ رمان‏‌های کوتاه پترسون بود (حداکثر ۱۵۰ صفحه) برای خواندن در دستگاه‏‌های الکترونیکی و با قیمت پنج دلار.

«نویسنده مثل مربی‏ فوتبالی است که می‌‏گوید: این بازیکن نه، آن یکی. دلیل تصمیم‏‌هایش را نمی‏‌داند. من همیشه اول یک طرح چهل تا هفتاد صفحه‏‌ای می‏‌نویسم. این طرح‏ها برای هر کتاب به دو، سه یا چهار پیش‏نویس تبدیل می‏شوند. یادم هست آن زمان که مشغول مجموعۀ بوک‏شاتس بودم کسی برای مصاحبه به دفترم آمده بود. همین‌طور که کشوهای پر از پیش‏نویس را بیرون می‏‌کشیدم ناگهان گفت: باورنکردنی‏‌ست، باورنکردنی‌ست؛ تو دیوانه‌‏ای جیمز».

پترسون می‏‌گوید گاهی هم‌زمان تا سی پروژه را در دست انجام دارد. «چند کار هالیوودی، چند کتاب کودک و چندتایی هم کار غیرداستانی. ولی هرگز از پا نمی‏‌افتم».

منتقدان هم بر همین خط‌‏تولیدِ پرکار و سبک نگارش سریع پترسون انگشت گذاشته‏‌اند. در سال ۲۰۰۹، استیون کینگ در اظهارنظری مشهور پترسون را «نویسنده‏ای مزخرف» خطاب کرده بود. هفت سال بعد پترسون کتابی داستانی با عنوان قتل استیون کینگ^۹ نوشت -که برخی گمان کردند محض تلافیِ آن اظهارنظر نوشته شده است- ولی از انتشار آن صرف‏‌نظر کرد.

پترسون می‏‌گوید «چه دنیای گندی می‏‌شد اگر همه یک‏‌جور فکر می‏‌کردند. من از بیشتر کتاب‌های استیون کینگ خوشم می‏‌آید. البته گاهی اعصابم را خرد می‏‌کند، اما در کل مشکل خاصی با آثارش ندارم. به نظرم گاهی بی‏‌دلیل جدی می‏‌شود؛ مسأله این نیست که من نویسندۀ مزخرفی هستم، دیدگاهم به زندگی این است: مشکلی نیست، همه‏‌چیز مرتب است».

«می‏‌گویند کسی که بفهمد چه کاری را دوست دارد خوش‌‏شانس است، ولی کسی که از آن کار پول هم دربیاورد خوش‏‌شانس‏‌تر است. کار من چنین چیزی است. عاشقش هستم. خیلی سریع کار می‏‌کنم و هر قدر هم که داستان‏‌نویس خوبی باشم، دوست ندارم در یک شاخه بمانم».

بنا به گزارش مجلۀ فوربس درآمد پترسون از فروش کتاب‏‌هایش حدود هشتاد میلیون دلار بوده، اما جز عمارت اعیانیِ «نامعقول» و ۲۰۰۰ متری‌اش در مجاورت اقیانوس اطلس، نشانی از ولخرجی و تجمل در زندگی او دیده نمی‏شود. او و همسرش سوزان در این خانه زندگی می‏کنند و جک پسر بیست‏و‏سه‏ ساله‏شان -که اکنون در نیویورک به کارهای مالی اشتغال دارد- در همین‏جا بزرگ شده است. پترسون می‏گوید «بزرگی این خانه واقعاً نامعقول است. ولی ما می‏خواستیم کنار اقیانوس باشیم و، دست‏کم در این شهر، خانه‏های نزدیک اقیانوس همه همین‏طور بزرگ هستند».

پترسون از صرف هزینه‏‌های کلان برای ارتقای سطح عمومی سواد بیشتر لذت می‌‏برد. سال گذشته و همزمان با شروع کرونا پانصدهزار دلار به کتابفروشی‏‌های محلی کمک کرد.

اما سطح سواد کودکان امریکایی بیش از هر چیز دیگر او را نگران می‌‏کند و به او انگیزه می‏‌دهد تا انواع و اقسام داستان‏‌های‏ مصوّر، رمان‏‌ها‏ و مجموعه داستان‏‏‌های کوتاه معروف به جیمی بوکز^۱۰ را خلق کند. او سایت «رید کیدو رید»^۱۱ را هم به همین خاطر راه انداخته است.

«هدف مجموعۀ جیمی بوکز این است که وقتی بچه‏‌ها یک کتاب را تمام کردند بگویند: باز هم می‏‌خواهیم. برخلاف میلیون‏‌ها کودک دیگر در این کشور که خودشان می‏‌گویند به عمرشان یک کتاب هم نخوانده‌‏اند. تنها حدود چهل‌‏و‏شش درصد از کودکان امریکایی می‌‏توانند متناسب با پایۀ تحصیلی‌شان کتاب بخوانند. این وضعیت اسف‏بار است».

«موضوعات برای نوشتن فراوانند. مثلاً گرمایش زمین … ممکن است چیزی که من دربارۀ گرمایش زمین می‏‌نویسم را همۀ کتابخوان‌ها بدانند و به قول معروف پیش واعظ وعظ‌کردن باشد. اما با مجموعۀ جیمی بوکز واقعاً می‏توانم منشاء تغییر شوم و افراد زیادی را به کتاب علاقه‌مند کنم… اگر بشود کاری کنیم که هفتاد درصد کودکان امریکایی بتوانند متناسب با پایۀ تحصیلی‌شان کتاب بخوانند، کارستان کرده‌‏ایم. غیرممکن نیست. راهش را بلدیم. باید به معلم‌هایمان بیاموزیم که خواندن را بهتر آموزش دهند».

به همین منظور پترسون از پنج سال پیش همکاری‏ خود را با دانش‌سرای تربیت معلم دانشگاه فلوریدا آغاز کرده و از جمله فعالیت‏‌های او اعطای کمک‏‌هزینه‏‌های تحصیلی به دانشجویان این دانش‌سرا بوده است. سال گذشته نیز مبلغ دو و نیم میلیون دلار به کتابخانه‏‌های مدارس کمک کرد. به این ترتیب، تاکنون مجموعاً بیش از یازده میلیون دلار برای تحقق هدف خود هزینه کرده است.

او می‏‌گوید «افزایش زیاد دانش‏‌آموزان دبیرستانی به معنی افزایش زیاد تعداد کسانی است که مدرسه را تمام می‏‌کنند و مشغول کار می‏‌شوند و دیگر لازم نیست برای گذران زندگی خود دست به دامان دولت شوند».

«به هر صورتی که قضیه را نگاه کنید -از منظر انسانی، اقتصادی یا هر شکل دیگر- منطقی و به‏‌صرفه است. ما باید کاری کنیم کودکان کشورمان بتوانند در سطح قابل‏‌قبولی بخوانند، مسائل ریاضی را حل کنند و تفکر کنند. این موضوع خیلی مهم است».

پترسون به خود می‏‌بالد که فعالیت‏‌های عام‏‌المنفعه‏‌اش را تنهایی اداره می‌‏کند. «من هیچ کارمندی ندارم. خودم هستم و خودم. با دانشگاهی تماس می‏‌گیرم و می‏‌گویم: ما از مشی دانشگاه شما در آموزش معلمان استقبال می‏‌کنیم و حاضریم سالی ده کمک‏‌هزینۀ تحصیلی به دانشجویان شما بدهیم. تنها خواستۀ ما این است که هر سال چندصفحه‏‌ای دربارۀ برنامۀ تدریس آینده‏‌شان به دانش‌آموزان بنویسند».

پترسون علاوه بر آفرینش شخصیت‏‌های داستانیِ معروف، مثل الکس کراس در رمان عنکبوت^۱۲(که پترسون می‏‌گوید «به نظرم خیلی شبیه او هستم: خانواده‏‌دوست، وظیفه‌‏شناس و چیزهای دیگر»)، به خلق داستان‏‌های جذابِ واقعی برای مخاطبانِ گسترده‌‏تر نیز علاقمند است.

وی رمان خرپول^۱۳ را با همکاری جان کانلی و تیم ملوی نوشت. داستان کتاب، سرگذشت واقعی جفری اپستین، محکوم به تجاوز جنسی، است (اپستین نیز از قضا در پام بیچ زندگی می‏‌کرد ولی پترسون با او آشنا نبود). این رمان که در فهرست پرفروش‌‏ترین‏‌های نیویورک‏‌تایمز قرار گرفت، در قالب سریال تلویزیونی نیز به یکی از پربیننده‌‏ترین‏‌های شبکۀ نت‌فلیکس تبدیل شد. اما اپستین اولین ساکن پام بیچ نبود که توجه پترسون را به خود جلب کرد. سال گذشته، رمان خانۀ کندی^۱۴ را با همکاری سینتیا فیجن منتشر کرد. این رمان که هنوز در فهرست پرفروش‏‌ترین‌‏های بریتانیا قرار دارد به کندوکاو موضوع «نفرین کندی‏‌ها»^۱۵ می‏‌پردازد. و بعد رمان آخرین روزهای جان لنون^۱۶ (۲۰۲۰)، بیتل^۱۷ مشهوری که سرگذشتش هرگز از یادها نمی‏‌رود.

پترسون می‏‌گوید «من معتاد موسیقی راک‌‏اند‏رول هستم. خانۀ ما با یک پُل به خانۀ بعدی وصل می‏‌شود. لنون و یوکو اونو صاحب آن خانه بودند. لنون دوست داشت در آب‏‌های اینجا با بچه‏‌های گروه قایق‌سواری کند».

«آن موقع که او را با تیر زدند من در سنترال پارک غربی زندگی می‏‌کردم و از ساختمان داکوتا^۱۸ تا آپارتمان من ده بلوک فاصله بود. آن شب خودم به محل حادثه رفتم». پترسون با سبک بی‏نظیر خودش اتفاقات آن شب را به یک ماجرای جنایی پرفروش بدل کرد.

دست آخر، پترسون می‏‌گوید مخاطب داستان‏‌هایش همه هستند. از هر سن‏‌و‏سالی آثارش را می‏‌خوانند و باز بیشتر می‏‌خواهند. پیاده‌‏روی با پوتین‌‏های جنگی^۱۹ عنوان مجموعه مصاحبه‏‌های جذاب او با سربازانی است که وحشت شدید جنگ را با گوشت و پوست خود احساس کرده‌‏اند. در وب‌سایت آمازون زیرِ شمارۀ امسالِ این مجموعه کهنه‏‌سربازی نوشته بود که او دیگر «داستان‏های سبُک» پترسون را دنبال نمی‏‌کرده، ولی به خاطر این اثر دوباره به کارهای او علاقه‌‏مند شده است.

پترسون می‏‌گوید «آدم خیلی خوشحال می‏‌شود وقتی می‌‏بیند کسی که از کتاب فراری شده دوباره کتاب می‏‌خواند یا کسی می‏‌گوید: شما باعث شدید شوهر من برای اولین بار کتاب بخواند».

«یک‌دفعه می‏‌گویند: کتاب را تمام کردم، خیلی کِیف داد، یکی دیگر می‏‌خواهم».

فصلنامۀ ترجمان چیست، چه محتوایی دارد، و چرا بهتر است اشتراک سالانۀ آن را بخرید؟
فصلنامۀ ترجمان شامل ترجمۀ تازه‌ترین حرف‌های دنیای علم و فلسفه، تاریخ و سیاست، اقتصاد و جامعه و ادبیات و هنر است که از بیش از ۱۰۰ منبع معتبر و به‌روز انتخاب می‌شوند. مجلات و وب‌سایت‌هایی نظیر نیویورک تایمز، گاردین، آتلانتیک و نیویورکر در زمرۀ این منابع‌اند. مطالب فصلنامه در ۴ بخش نوشتار، گفت‌وگو، بررسی کتاب، و پروندۀ اختصاصی قرار می‌گیرند. گزیده‌ای از بهترین مطالب وب‌سایت ترجمان همراه با مطالبی جدید و اختصاصی، شامل پرونده‌های موضوعی، در ابتدای هر فصل در قالب «فصلنامۀ ترجمان علوم انسانی» منتشر می‌شوند. تاکنون به موضوعاتی نظیر «اهمال‌کاری»، «تنهایی»، «سفر»، «خودیاری»، «سلبریتی‌ها» و نظایر آن پرداخته‌ایم.

فصلنامۀ ترجمان در کتاب‌فروشی‌ها، دکه‌های روزنامه‌فروشی و فروشگاه اینترنتی ترجمان به‌صورت تک شماره به‌ فروش می‌رسد اما شما می‌توانید با خرید اشتراک سالانۀ فصلنامۀ ترجمان (شامل ۴ شماره)، علاوه بر بهره‌مندی از تخفیف نقدی، از مزایای دیگری مانند ارسال رایگان و دریافت یک کتاب به‌عنوان هدیه برخوردار شوید. فصلنامه برای مشترکان زودتر از توزیع عمومی ارسال می‌شود و در صورتی‌که فصلنامه آسیب ببیند بدون هیچ شرط یا هزینۀ اضافی آن را تعویض خواهیم کرد. ضمناً هر وقت بخواهید می‌توانید اشتراکتان را لغو کنید و مابقی مبلغ پرداختی را دریافت کنید.

پی‌نوشت‌ها:
• این مطلب گفت‌وگویی است با جیمز پترسون در تاریخ ۲۶ آوریل ۲۰۲۱ با عنوان «Bill and I got pretty friendly: James Patterson on writing with Clinton and clashing with Trump» در وب‌سایت گاردین منتشر شده است. و وب‌سایت ترجمان آن را در تاریخ ۱۱ خرداد ۱۴۰۰ با عنوان « گفت‌وگو با جیمز پترسون، نویسنده‌ای که کتاب‌هایش بیشتر از تالکین می‌فروشد» و ترجمۀ عرفان قادری منتشر کرده است.
•• ریچارد لاسکوم (Richard Luscombe) نویسنده‌ای ساکن میامی است که به صورت آزادکار با گاردین و دیگر مطبوعات کار می‌کند.

[۱] Ocean Boulevard: بلوار مشهور «اقیانوس» در شهرک اعیان‏نشین پام بیچ [مترجم].
[۲] The President is Missing
[۳] The President’s Daughter
[۴] Red Book
[۵] Black Book
[۶] Patterson Inc: عبارت طعنه‌‏آمیزی که نویسندۀ نیویورک‏‌تایمز در مورد پُرکاری جیمز پترسون به‏‌کار برده است [مترجم].
[۷] Women’s Murder Club
[۸] Bookshots
[۹] The Murder of Stephen King
[۱۰] Jimmy Books
[۱۱] به معنی «کتاب بخوان بچه‌جان» [مترجم].
[۱۲] Along Came a Spider
[۱۳] Filthy Rich
[۱۴] The House of Kennedy
[۱۵] Kennedy curse: باوری عمومی در آمریکا وجود دارد که برای خانوادۀ کندی بدبیاری‌ها و مشکلات عجیب ایجاد می‌شود [مترجم].
[۱۶] The Last Days of John Lennon
[۱۷] جان لنون یکی از اعضای گروه موسیقی معروف بیتلز بود [مترجم].
[۱۸] The Dakota: ساختمانی معروف در محلۀ منهتنِ شهر نیویورک که محل زندگی جان لنون بود [مترجم].
[۱۹] Walk in My Combat Boots